Trebonian Gallus

cesarz rzymski

Gaius Vibius Trebonianus Gallus (ur. ok. 206 w Peruzji[1], zm. sierpień 253[2]) – cesarz rzymski w latach 251–253.

Trebonian Gallus
Gaius Vibius Trebonianus Gallus
Ilustracja
Cesarz rzymski
Okres

od 251
do sierpnia 253

Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia

206
Perugia

Data i miejsce śmierci

sierpień 253
pod Interamną

Moneta
moneta

Rodzina

edytuj

Pochodził ze starego rodu Wibiuszów; zanim ogłoszono go cesarzem, był senatorem i konsulem, namiestnikiem obu Mezji, a w krytycznej bitwie pod Abrittus przypuszczalnie dowodził oddziałami rezerwowymi. Jego małżonką była Wibia Afinia (Afinia Gemina Baebiana), która miała z nim syna Woluzjana i córkę Wibię Gallę[3]. Przypuszczalnie zmarła (bądź została rozwiedziona) przed proklamowaniem Treboniana władcą, gdyż brak jakichkolwiek monet bitych w jej imieniu i nie zachowały się żadne poświęcone jej inskrypcje[4].

Objęcie władzy

edytuj

W czasie wojny cesarza Decjusza z Karpami i Gotami pustoszącymi prowincje nad dolnym Dunajem w latach 250–251, Gallus był zarządcą prowincji Mezja Dolna[5]. Został wybrany cesarzem przez legiony po śmierci cesarza w przegranej przez Rzymian bitwie (w czerwcu 251) z Gotami dowodzonymi przez wodza Kniwę[6][7]. Jego pierwszą decyzją było zawarcie porozumienia ze zwycięskimi Gotami. Zgodzili się oni opuścić granicę imperium, ale zatrzymali jeńców i łupy oraz mieli otrzymywać co roku pieniądze[8][9]. Gallus udał się następnie do Rzymu, gdzie senat zatwierdził go na stanowisku cesarza[8]. W mieście przebywał młodszy syn Decjusza, Hostylian, noszący od niedawna tytuł augusta[6]. Gallus adoptował go i uczynił formalnym współwładcą, natomiast swojemu rodzonemu synowi, Woluzjanowi, nadał tytuł cezara[8]. Po paru miesiącach Hostylian zmarł w wyniku epidemii dżumy, która dotarła do Italii w 248[8].

Polityka wewnętrzna

edytuj

Gallus nigdy już nie opuścił Italii, zyskując w ten sposób opinię leniwego władcy[8]. Prześladował chrześcijan, choć jego działania było lokalne i nieudolnie zorganizowane[8]. Zaniedbał obronę granic, co zachęciło wrogów imperium do działania, a samemu cesarzowi przyniosło utratę zaufania armii[8].

Najazd perski

edytuj

W 251 król perski Szapur I zajął Armenię, której król, Tiridates II, pozbawiony władzy uciekł na teren imperium rzymskiego[8]. Szapur uznał udzielenie schronienia uciekinierowi za złamanie porozumienia jakie zawarł z cesarzem Filipem i rozpoczął wojnę z Rzymem[8]. W 252 zaatakował w Mezopotamii i Kapadocji, oraz zajął ważne miasto – Antiochię[8]. Do 253 pustoszył okolice Antiochii, spotykając się z oporem zorganizowanym przez lokalne władze m.in. Samsigeramusa z Emesy i Odenathusa z Palmyry[8]. Szapur w końcu opuścił obszar imperium rzymskiego nie uzyskując żadnych zdobyczy terytorialnych[8].

Bunt Emiliana

edytuj

Tymczasem nad dolnym Dunajem Goci, którzy zgodnie z porozumieniem zawartym z Gallusem mieli opuścić granice cesarstwa zatrzymali się w Dobrudży[8]. Legiony rzymskie nad Dunajem rozgoryczone nieobecnością cesarza, dały się przekonać latem 253 nowemu zarządcy Mezji, Emilianowi, by na własną rękę zaatakować barbarzyńców[10]. Na skutek tych wydarzeń żołnierze obwołali Emiliana cesarzem, a ten na ich czele ruszył do Italii, by przejąć władzę w państwie[11]. Wódz gocki Kniwa skorzystał z osłabienia obrony granicy i ponownie wkroczył na teren cesarstwa rzymskiego. Jego armie zapędziły się aż do Macedonii, co wywołało panikę w Grecji — w Atenach pośpiesznie odbudowywano stare mury obronne, a w Termopilach i na Istmie Korynckim przygotowywano umocnienia[11][12].

Gallus na wieść o uzurpacji Emiliana zlecił senatorowi Walerianowi zebranie armii z prowincji zaalpejskich, jednak posiłki te przybyły za późno[11]. W sierpniu 253 Gallus i Emilian stanęli naprzeciwko siebie pod Interamną na północ od Rzymu, lecz zanim doszło do bitwy Trebonian Gallus i jego syn, Woluzjan, zostali zamordowani przez własnych żołnierzy, którzy przeszli na stronę przeciwnika[11]. Emiliana wkrótce spotkał podobny los, kiedy jego armia spotkała się w październiku 253 z dowodzoną przez Waleriana – zginął z rąk własnych żołnierzy, a cesarzem został Walerian[11][13].

Przypisy

edytuj
  1. Krawczuk 1991 ↓, s. 66, 68.
  2. Krawczuk 1991 ↓, s. 66.
  3. Krawczuk 1991 ↓, s. 67–68.
  4. Krawczuk 1998 ↓, s. 176.
  5. Drinkwater 2005 ↓, s. 38.
  6. a b Drinkwater 2005 ↓, s. 39.
  7. Strzelczyk 1984 ↓, s. 89.
  8. a b c d e f g h i j k l m Drinkwater 2005 ↓, s. 40.
  9. Strzelczyk 1984 ↓, s. 90.
  10. Drinkwater 2005 ↓, s. 40–41.
  11. a b c d e Drinkwater 2005 ↓, s. 41.
  12. Wolfram 2003 ↓, s. 67–68.
  13. Krawczuk 1991 ↓, s. 73–74.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj