Cesarze rzymscy

lista w projekcie Wikimedia

Chronologiczna lista władców Rzymu okresu cesarstwa.

Oktawian August – pierwszy cesarz rzymski

Pryncypat edytuj

Dynastia julijsko-klaudyjska edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Oktawian August
Gaius Iulius Caesar Octavianus
  27 p.n.e.–14 63 p.n.e.–14 jako Divus Augustus wnuk siostry Juliusza Cezara, Julii
Tyberiusz
Tiberius Claudius Nero
  14–37 42 p.n.e.–37 niezaliczony syn Liwii Druzylli z jej pierwszego małżeństwa, przybrany syn i pasierb Oktawiana Augusta
Kaligula
Gaius Iulius Caesar Germanicus
  37–41 12–41 niezaliczony syn Germanika i Agrypiny Starszej, wnuk brata Tyberiusza
Klaudiusz
Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus
  41–54 10 p.n.e.–54 jako Divus Claudius syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej, bratanek Tyberiusza i stryj Kaliguli
Neron
Lucius Domitius Ahenobarbus
  54–68 37–68 niezaliczony syn Agrypiny Młodszej i Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa, pasierb Klaudiusza

Rok czterech cesarzy edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Galba
Servus Sulpicius Galba
  czerwiec 68 – styczeń 69 3 p.n.e.–69 niezaliczony
Oton
Marcus Salvius Otho
  styczeń 69 – kwiecień 69 32–69 niezaliczony
Witeliusz
Aulus Vitellius
  kwiecień 69 – grudzień 69 15–69 niezaliczony

Dynastia Flawiuszów edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Wespazjan
Titus Flavius Vespasianus
  69–79 9–79 jako Divus Vespasianus
Tytus
Titus Flavius Vespasianus
  79–81 39–81 jako Divus Titus syn Wespazjana
Domicjan
Titus Flavius Domitianus
  81–96 51–96 niezaliczony syn Wespazjana, brat Tytusa Flawiusza

Dynastia Antoninów edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Nerwa
Marcus Cocceius Nerva
  96–98 30–98 jako Divus Nerva pierwszy z „Pięciu dobrych cesarzy
Trajan
Marcus Ulpius Traianus
  98–117 53–117 jako Divus Traianus adoptowany przez Nerwę, drugi z „Pięciu dobrych cesarzy
Hadrian
Publius Aelius Hadrianus
  117–138 76–138 jako Divus Hadrianus adoptowany przez Trajana, trzeci z „Pięciu dobrych cesarzy
Cejoniusz Kommodus   136–138 101–138 niezaliczony cezar, adoptowany przez Hadriana
Antoninus Pius
Titus Aurelius Fulvius Boionius Antoninus
  138–161 86–161 jako Divus Antoninus adoptowany przez Hadriana, czwarty z „Pięciu dobrych cesarzy
Marek Aureliusz
Marcus Annius Verus
  161–180 121–180 jako Divus Marcus Antoninus Pius adoptowany przez Antonina Piusa, ostatni z „Pięciu dobrych cesarzy
Lucjusz Werus
Lucius Ceionius Commodus
  161–169 130–169 jako Divus Verus współcesarz z Markiem Aureliuszem, syn Cejoniusza Kommodusa
Awidiusz Kasjusz 175 ok. 130–175 uzurpator w Syrii i Egipcie
Kommodus
Lucius Aurelius Commodus Antoninus
  180–192 161–192 jako Divus Commodus syn Marka Aureliusza

Bez dynastii edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Pertynaks
Publius Helvius Pertinax
  styczeń 193 – marzec 193 126–193 jako Divus Pertinax
Dydiusz Julian
Marcus Didius Iulianus Severus
  marzec 193 – czerwiec 193 133–193 niezaliczony

Dynastia Sewerów (albo syryjska) edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Pescenniusz Niger   193–194 135–194 uzurpator na Wschodzie
Klodiusz Albin   195–197 140/150–197 uzurpator w Brytanii i Galii
Septymiusz Sewer
Lucius Septimius Severus
  193–211 145–211 jako Divus Septimius Severus
Geta
Publius Septimius Geta
  211–212 189–212 niezaliczony syn Septymiusza Sewera
Karakalla
Lucius Septimius Bassianus
Marcus Aurelius Antoninus
  211–217 188–217 niezaliczony syn Septymiusza Sewera
Makrynus
Marcus Opellius Macrinus
  217–218 164–218 niezaliczony
Diadumenian
Marcus Opellius Diadumenianus
  218–218 ?–218 koregent i syn Makrynusa
Heliogabal
Varius Avitus Bassianus
  218–222 204–222 niezaliczony syn ciotecznej siostry Karakalli i Gety
Aleksander Sewer
Gessius Bassianus Alexianus
  222–235 208–235 zaliczony syn drugiej ciotecznej siostry Karakalli i Gety, brat cioteczny Heliogabala

Cesarze z okresu kryzysu w III wieku edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Maksymin Trak
Gaius Iulius Verus Maximinus
  235–238 182/183–238 niezaliczony
Werus Maksymus
Gaius Iulius Verus Maximus
  236–238 216–238 cezar i syn Maksymina Traka
Kwartynus   235–235 ?–235 uzurpator
Gordian I
Marcus Antonius Gordianus Sempronianus
  238–238 158/159–238 jako Divus Gordianus współrządził z synem Gordianem II
Gordian II
Marcus Antonius Gordianus Sempronianus
  238–238 192–238 jako Divus Gordianus koregent i syn Gordiana I
Balbin
Decimus Caelius Calvinus Balbinus
  238–238 ?–238 niezaliczony współcesarz z Pupienem
Pupien
Marcus Clodius Pupienus Maximus
  238–238 ok. 164–238 niezaliczony współcesarz z Balbinem
Gordian III
Marcus Antonius Gordianus
  238–244 225–244 jako Divus Gordianus cezar Balbina i Pupiena kwiecień-lipiec 238, wnuk Gordiana I
Sabinian 240–240 ?–240 uzurpator w Kartaginie
Filip I Arab
Marcus Iulius Philippus
  244–249 204–249
Filip II
Marcus Iulius Severus Philippus
  247–249 ?–249 cezar 244-247, koregent od 247, syn Filipa Araba
Sylbannakus   244–249 ?–249 uzurpator
Pakacjan   248–248 (?) ?–248 (?) uzurpator w Panonii/Mezji
Jotapian   248–248 ?–248 uzurpator w Kapadocji
Sponsjan   244–249 ?–249 uzurpator
Decjusz
Gaius Messius Quintus Decius
  249–251 190–251 niezaliczony
Gajusz Juliusz Pryskus 249–250 ?–251/253 brat Filipa Araba, uzurpator na Wschodzie
Licynian 250–250 ?–250 uzurpator
Herenniusz
Quintus Herennius Etruscus Messius Decius
  251–251 ?–251 niezaliczony syn Decjusza
Hostylian
Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus
  251–251 ?–251 niezaliczony syn Decjusza
Trebonian Gallus
Gaius Vibius Trebonianus Gallus
  251–253 206–253
Woluzjan
Gaius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus
  251–253 ?–253 syn Treboniana Gallusa
Emilian
Marcus Aemilius Aemilianus
  253–253 ?–253 niezaliczony zalegalizowany uzurpator z Mezji
Mereades 253–260 ?–260 uzurpator
Uraniusz Antonin   249–254 ?–254 uzurpator w Syrii
Walerian I
Publius Licinius Valerianus
  253–260 193–260 jako Divus Valerianus współrządził z synem Galienem
Galien
Publius Licinius Egnatius Gallienus
  253–268 218–268 jako Divus Gallienus syn Waleriana I
Walerian II
Publius Licinius Cornelius Valerianus
  253–257 ?–257 syn Galiena
Celsus 253–268 ?–268 uzurpator
Ingenuus   258–260 ?–260 uzurpator w Panonii
Salonin
Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus
  259–260 ?–260 jako Divus Saloninus syn Galiena
Makrian I   260-261 ?–261 uzurpator na Wschodzie
Makrian II   260–261 ?–261 uzurpator na Wschodzie, syn Makriana Starszego
Kwietus   260–261 ?–261 uzurpator na Wschodzie, brat Makriana II
Regalian   260–260 ?–260 uzurpator w Panonii
Musjusz Emilian   261–262 ?–262 uzurpator w Egipcie

Cesarstwo galijskie (formalnie uzurpatorzy) edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Postumus   260–268 ?–268 uzurpator na zachodzie cesarstwa
Aureolus   268–269 ?–269 uzurpator w Recji
Lelian   268–268 ?–268 uzurpator w Moguncji
Mariusz   268–268 ?–268 uzurpator w Kolonii
Domicjan (II)   268–268 ?–268 uzurpator w Galii
Wiktoryn   268–270 ?–270
Tetrykus I   270–273 ?–273
Tetrykus II   270–273 ?–273

Cesarze iliryjscy edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Klaudiusz II Gocki
Marcus Aurelius Valerius Claudius Gothicus
  268–270 214–270 jako Divus Claudius Gothicus
Kwintyllus
Marcus Aurelius Claudius Quintillus
  270–270 ?–270 niezaliczony brat Klaudiusza II Gockiego
Aurelian
Lucius Domitius Aurelianus
  270–275 214–275 jako Divus Aurelianus
Urbanus 270–271 ?–271 uzurpator
Septymiusz 271–271 ?–271 uzurpator w Dalmacji
Waballat   271–272 ?–po 274 władca Palmiry, uzurpator
Antioch 272–272 ?–po 272 uzurpator w Palmirze
Tacyt
Marcus Claudius Tacitus
  275–276 ?–276 niezaliczony
Florian
Marcus Annius Florianus
  276–276 ?–276 niezaliczony brat Tacyta
Probus
Marcus Aurelius Probus
  276–282 232–282 niezaliczony
Bonosus   280–280 ?–280 uzurpator w Kolonii
Saturnin   280–280 ?–280 uzurpator w Syrii
Prokulus   280–281 uzurpator w prowincjach zachodnich (Lugdunum/Kolonia)
Karus
Marcus Numerius Carus
  282–283 ?–283 jako Divus Carus
Numerian
Marcus Aurelius Numerius Numerianus
  283–284 ?–284 niezaliczony syn i koregent Karusa
Karynus
Marcus Aurelius Carinus
  283–285 ?–285 niezaliczony syn Karusa
Julian z Panonii   284–285 ?–285 uzurpator w kraju Wenetów, Istrii i Panonii

Dominat edytuj

Tetrarchia i dynastia konstantyńska edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Dioklecjan
Gaius Valerius Diocles
  284–305 245–313 lub 316 niezaliczony abdykował
Maksymian
Marcus Aurelius Valerius Maximianus
  285–305 250–310 abdykował
Amandus 285–286 ?–286 uzurpator w Galii i Hiszpanii
Karauzjusz   287–293 ?–293 uzurpator w Brytanii
Allektus   293–296 ?–296 uzurpator w Brytanii
Domicjusz Domicjan   296–297 ?–297 uzurpator w Egipcie
Konstancjusz I Chlorus
Gaius Flavius Constantius
  305–306 ok. 250–306 jako Divus Constantius cezar Maksymiana 293-305
Galeriusz
Gaius Galerius Valerius Maximianus
  305–311 250–311 jako Divus Galerius cezar Dioklecjana 293-305
Flawiusz Sewer
Flavius Valerius Severus
  306–307 ?–307 cezar Konstancjusza I 305-306
Maksencjusz
Marcus Aurelius Valerius Maxentius
  307–312 280–312
Lucjusz Domicjusz Aleksander   308–309/311 ?–309/311 uzurpator w Afryce
Konstantyn I Wielki
Gaius Flavius Valerius Constantinus
  306–337 271/273–337 jako pierwszy cesarz przyjął chrzest
Licyniusz
Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius
  308–324 250–324
Maksymin Daja
Gaius Galerius Valerius Maximinus
  309–313 ok. 270–313 cezar Galeriusza 305-309
Waleriusz Walens
Aurelius Valerius Valens
  316–317 ?–317 współrządca Licyniusza
Licyniusz II   317–324 ?–324 cezar Licyniusza
Martynian
Sextus Marcius Martinianus
  324–324 ?–325 koregent Licyniusza
Kryspus   317–326 ?–326 cezar Konstantyna Wielkiego
Dalmacjusz   335–337 ?–337 cezar Konstantyna Wielkiego
Hannibalian   335–337 ?–337 bratanek Konstantyna Wielkiego, władca Armenii
Konstantyn II
Flavius Claudius Constantinus
  337–340 317–340 cezar Konstantyna Wielkiego 317-337
Konstans I
Flavius Iulius Constans
  337–350 320–350 cezar Konstantyna Wielkiego 333-337
Konstancjusz II
Flavius Iulius Constantius
  337–361 317–361 cezar Konstantyna Wielkiego 324-337
Magnencjusz   350–353 303–353 niezaliczony uzurpator w zachodniej części cesarstwa
Decencjusz   351–353 ?–353 brat Magnencjusza, uzurpator
Wetranion   350–350 ?–350 uzurpator na Bałkanach
Nepocjan   350–350 ?–350 niezaliczony uzurpator w Rzymie
Konstancjusz Gallus   351–354 325–354 cezar Konstancjusza II
Julian Apostata
Flavius Claudius Iulianus
  361–363 332–363 niezaliczony cezar Konstancjusza II 355-361
Jowian
Flavius Iovianus
  363–364 330–364 jako Divus Iovianus

Dynastia walentyniańska edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Walentynian I
Flavius Valentinianus
  364–375 321–375
Walens
Flavius Iulius Valens
  364–378 328–378
Prokopiusz   365–366 325–366 uzurpator w Konstantynopolu, Tracji i Bitynii
Gracjan
Gratianus, Flavius Gratianus Augustus
  367–383 359–383 syn Walentyniana I
Walentynian II
Flavius Valentinianus
  375–392 371–392 syn Walentyniana I

Dynastia teodozjańska edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Teodozjusz I Wielki
Flavius Theodosius
  379–395 347–395
Magnus Maksymus   383–388 ?–388 uzurpator w Brytanii i Galii
Flawiusz Wiktor   387–388 ?–388 uzurpator w Brytanii i Galii
Eugeniusz   392–394 ?–394 niezaliczony uzurpator na Zachodzie

Cesarstwo zachodniorzymskie edytuj

Władca Czas panowania Data urodzin i śmierci Zaliczenie
w poczet bogów
Uwagi
Honoriusz
Flavius Honorius
  395–423 383–423 syn Teodozjusza I
Marek 406–407 uzurpator w Brytanii
Konstantyn III   407–411 ?–411 uzurpator w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Konstans II 409–411 ?–411 uzurpatorski cezar Konstantyna III 407-409, a następnie jego koregent w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Maksymus   409–411 ?–411 uzurpator w Hiszpanii
Pryskus Attalus   409–415 ?–415 uzurpator
Jowin   411–413 ?–413 niezaliczony uzurpator w Galii
Sebastianus   412–413 ?–413 uzurpator w Galii
Konstancjusz III
Flavius Constantius
  421–421 ?–421 współrządca Honoriusza
Jan   423–425 ?–425 niezaliczony uzurpator kontrolujący całe terytorium Cesarstwa Zachodniego, nieuznany przez cesarza wschodniego
Walentynian III
Flavius Placidius Valentinianus
  425–455 419–455 niezaliczony syn Konstancjusza III i Galli Placydii
Petroniusz Maksymus
Petronius Maximus Augustus
  455–455 396–455
Awitus
Flavius Eparchius Avitus
  455–456 ok. 395–457
Majorian
Iulius Valerius Maiorianus
  457–461 po 420–461
Libiusz Sewer
Flavius Libius Severus Serpentius
  461–465 ?–465
Antemiusz
Procopius Anthemius
  467–472 ok. 420–472
Olibriusz
Flavius Anicius Olybrius
  472–472 ?–472
Gliceriusz
Glycerius
  473–474 ?–po 480
Juliusz Nepos
Iulius Nepos
  474–475 ?–480
Romulus Augustulus
Flavius Romulus Augustus
  475–476 ok. 463 – po 507

Cesarstwo wschodniorzymskie edytuj

Osobny artykuł: Cesarze bizantyńscy.

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

  • Aleksander Krawczuk: Kronika starożytnego Rzymu. Warszawa: Iskry, 1994. ISBN 83-207-1432-X.
  • Peter Llewellyn: Rome in the Dark Ages. New York: Barnes & Noble Books, 1996. ISBN 0-7607-0136-9.
  • Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Janina Niemirska-Pliszczyńska (tłum.). Wrocław / Warszawa / Kraków / Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01648-6.
  • Joseph Vogt: Upadek Rzymu. Adam Łukaszewicz (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02312-9.
  • Józef Wolski: Historia powszechna: Starożytność. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.