Tryskawiec sprężysty

gatunek rośliny

Tryskawiec sprężysty, tryskacz, ośli ogórek (Ecballium elaterium (L.) A. Rich.) – gatunek byliny z rodziny dyniowatych z monotypowego rodzaju tryskawiec Ecballium A. Richard, Bory de St.-Vincent, Dict. Class. Hist. Nat. 6: 19. 9 Oct 1824 (nom. cons.)[4]. Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego i Azji Mniejszej. Rośnie na skalistych i piaszczystych wybrzeżach, rozprzestrzenia się, zasiedlając nieużytki i siedliska ruderalne – spotykany jest jako zdziczały w południowej Europie[5]. W Polsce gatunek uprawiany[6].

Tryskawiec sprężysty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

dyniowce

Rodzina

dyniowate

Rodzaj

tryskawiec

Gatunek

tryskawiec sprężysty

Nazwa systematyczna
Ecballium elaterium (L.) A. Rich.
Bory, Dict. class. hist. nat. 6:19. 1824[3]

Morfologia

edytuj
 
Kwiat
 
Owoc
Pokrój
Bylina o pokładających się pędach o długości do 3 m (pozbawionych wąsów czepnych). Korzenie bulwiaste[5].
Liście
Długoogonkowe, szorstko owłosione, szarawozielone, nieregularnie trójkątne o sercowatej nasadzie, czasem słabo klapowane[5].
Kwiaty
Roślina jednopienna. Kwiaty żeńskie umieszczone pojedynczo, męskie zebrane w grona. Kwiaty są 5-krotne. Korona kwiatu szerokodzwonkowata, żółta[5].
Owoce
Jagoda podobna do małych ogórków, o długości do 5 cm. Gdy dojrzeje, w jej wnętrzu panuje wysokie ciśnienie – najlżejsze poruszenie powoduje odpadnięcie owocu, który wyrzuca nasiona z sokiem (autochoria)[5].

Zastosowanie

edytuj

Roślina ozdobna sadzona w parkach i ogrodach botanicznych.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-03] (ang.).
  3. Ecballium elaterium. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03]. (ang.).
  4. Ecballium. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2010-01-03]. (ang.).
  5. a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 149. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 73, ISBN 978-83-62975-45-7.