Łyczak szczeciniasty

(Przekierowano z Twardziak szczeciniasty)

Łyczak szczeciniasty (Panus neostrigosus Drechsler-Santos & Wartchow) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].

Łyczak szczeciniasty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

żagwiowce

Rodzina

żagwiowate

Rodzaj

łyczak

Gatunek

łyczak szczeciniasty

Nazwa systematyczna
Panus neostrigosus Drechsler-Santos & Wartchow
J. Torrey bot. Soc 139(4): 438 (2012)
Hymenofor
Młode owocniki z fioletowym odcieniem

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji: Panus, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus crinitus Schwein. 1822
  • Agaricus strigosus Schwein. 1822
  • Lentinus strigosus Fr. 1825
  • Lentinus strigosus Fr. 1825 var. strigosus
  • Lentinus strigosus var. tenuipes Berk. & Broome 1873
  • Pocillaria strigosa (Fr.) Kuntze 1891

Istniało zamieszanie w nazewnictwie tego gatunku i jego synonimach. Aby to uporządkować Drechsler-Santos i Wartchow w 2012 r. wprowadzili nową nazwę gatunkową[3].

Nazwę polską „twardziak szczeciniasty” zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[4]. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Panus (łyczak) stała się ona niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy „łyczak szczeciniasty”[5].

Morfologia

edytuj

Obok blaszkowca drobnozarodnikowego (Lenzites betulina) jest w rzędzie żagwiowców (Polyporales) jednym z nielicznych gatunków o blaszkowatym hymenoforze. Badania DNA zdecydowanie jednak wskazują na jego związek z gatunkami tego rzędu[3].

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, z początku łukowaty, później kolejno wklęsły i lejkowaty, a nawet muszlowaty lub nieregularnie nerkowaty. Jest pofalowany i delikatnie filcowaty. Powierzchnia początkowo o barwie mięsistoczerwonej, z fioletowawym odcieniem, potem kolejno ochrowożółtej, szarożółtej i jasnoochrowej[6].

Blaszki

Głęboko zbiegające na trzon, wąskie i gęste. Barwa jasnoochrowa do ochrowożółtej, czasami o fioletowym odcieniu[6].

Trzon

Czasami brak trzonu. Gdy występuje, jego długość i grubość nie przekracza 1 cm. Jest boczny, filcowaty, jak kapelusz i jasnoszary[6].

Miąższ

Białawy, niezmieniający barwy po uszkodzeniu. Zapach mączny, smak gorzkawy[6].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki cylindryczne do długoelipsoidalnych, gładkie, hialinowe, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–5,5 × 1,5–2 μm. Cheilocystydy i pleurocystydy, cylindryczne, półwrzecionowate, gładkie, bardzo grubościenne, hialinowe, o rozmiarach 25–65 × 5–15 μm. Podstawki o rozmiarach 20–20 × 3–4 μm, 4-sterygmowe. Zewnętrzna warstwa kapelusza w KOH o barwie od brązowawej do złotobrunatnej. Jest w niej żelatynową warstewką, z której wyrastają strzępki o szerokości 2,5–5 μm ze sprzążkami na przegrodach Mają złocistą barwę, gładkie ściany, a ich końce zakończone mają zaokrąglone lub nieco zaostrzone szczyty[3].

Gatunki podobne

Dzięki filcowatemu kapeluszowi i fioletowym barwom młodych owocników jest to gatunek łatwy do rozpoznania[6]. Może być pomylony z okazami boczniaczka pomarańczowożółtego (Phyllotopsis nidulans) o wyblakłych kapeluszach, ale gatunek ten ma pomarańczowe blaski nawet wtedy, gdy wyblaknie mu kapelusz[3].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Jest szeroko rozprzestrzeniony, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach[7]. W Polsce jest dość rzadki[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[8].

Saprotrof. Siedlisko: w lasach na martwym drewnie. Rozwija się na pniakach, korzeniach i obumarłych pniach takich drzew, jak brzozy, buki, topole, dęby. Owocniki wytwarza od maja do listopada[6].

Przypisy

edytuj
  1. a b Index Fungorum. [dostęp 2017-01-01]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
  3. a b c d Mushroom Expert. Panus neostrigosus. [dostęp 2015-10-01].
  4. a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
  6. a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  7. Discover Life Maps. [dostęp 2017-10-01].
  8. Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.