Ulica Podporucznik Emilii Gierczak w Kołobrzegu
Ulica Podporucznik Emilii Gierczak (niem. hist. Badstüberstraße/Fischerstraße, Schlieffen Straße[1], pol. po 1945 r. Kresowa[2]) – ulica historycznego Starego Miasta w Kołobrzegu. Administracyjnie należy do dzielnicy Śródmieście.
| Śródmieście | |||||||||||||||||||||||||
 Ulica Gierczak w 2023 r. | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Schlieffen Straße | ||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Kołobrzegu  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu kołobrzeskiego  | |||||||||||||||||||||||||
 54°10′28,7″N 15°34′31,8″E/54,174630 15,575490
| |||||||||||||||||||||||||
Historia edytuj
Ulica powstała po 1255 roku w związku z lokacją miasta przez Barnima I. Pierwotnie ulica była krótsza i łączyła mury miejskie z rynkiem. W XIV wieku osuszono prawy brzeg Parsęty i powiększono obszar miasta, przedłużając ulicę do brzegu rzeki i sytuując u jej wylotu furtę wodną[3]. W tym czasie zabudowę drewnianą zaczęła zastępować murowana. W I połowie XV wieku wybudowano zachowaną do dziś gotycką kamienicę Schlieffenów[4]. Do 1483 r. obowiązywała nazwa Fischerstraße (Rybacka), której źródłosłowu należy upatrywać w profesji dawnych mieszkańców ulicy, trudniących się rybactwem. Odcinek ulicy najbliżej Parsęty nosił przejściowo nazwę Badstüberstraße lub Badenstraße (Łaziebna), w nawiązaniu do łaźni miejskiej zlokalizowanej przy tym odcinku. W 1483 r. wprowadzono nazwę Schlieffenstraße (Schlevestrate) na cześć rodziny Schlieffenów związanej z radą miasta[1]. Wskutek ciężkich walk w bitwie o Kołobrzeg w czasie II wojny światowej zabudowa miasta uległa zniszczeniu w ok. 90%[5]. Po zakończeniu działań wojennych nie podjęto odbudowy zniszczonych kamienic. 18 września 1948 r. doszło nawet do wypadku ze skutkiem śmiertelnym spowodowanego zawaleniem się ruin jednej z kamienic[2]. Ostatecznie ruiny niemal całej zabudowy ulicy uległy rozbiórce, a cegły wywieziono na odbudowę w głąb Polski[6]. Zachowano jedynie cztery budynki: ruiny kamienicy Schlieffenów (odbudowa w latach 1957–1963) po stronie zachodniej oraz dwie inne kamienice i jedną oficynę po wschodniej stronie ulicy[7][8].
21 maja 1970 r. Stowarzyszenie Architektów Polskich rozstrzygnęło konkurs na nową zabudowę Starego Miasta w Kołobrzegu. Zwyciężył projekt architektów Natana Grabiego, Andrzeja Katzera, Stanisława Palmego i Wiesława Świtakowskiego. W ramach tego projektu powstały przy ul. Gierczak dwa czteropiętrowe bloki nr 12-15 i 16-19[9].
Po 1984 r. Miastoprojekt Kołobrzeg pod kierunkiem A. Lepczyńskiego stworzył plan zabudowy wolnych działek na Starym Mieście[10]. Planem objęto też ulicę Gierczak, przy której powstały budynki w stylu postmodernistycznym nawiązujące w sposób luźny do dawnej zabudowy staromiejskiej[11]. Nie zrealizowano pomysłu likwidacji hali wystawowej i terenów zielonych Muzeum Oręża Polskiego i zbudowania na ich miejscu kolejnych kamienic[12].
Galeria edytuj
-
Widok na ulicę z pl. Ratuszowego -
Kamienica Schlieffenów pod nrem 5 -
Dwie przedwojenne kamienice nr 42 i 43 -
Nowa zabudowa ulicy -
Rzeźba Mariana-wolontariusza
Przypisy edytuj
- ↑ a b Ernst Schroeder, Die Straßen der Stadt Kolberg [online] [dostęp 2023-11-11] (niem.).
- ↑ a b Robert Dziemba, Historia Kołobrzegu po 1945 roku, Kołobrzeg: Kamera, 2019, s. 59-60 (pol.).
- ↑ Kołobrzeg - miejskie mury obronne [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2023-11-11] (pol.).
- ↑ Dom Schliffenów [online], Pomorze Zachodnie Travel (pol.).
- ↑ J. Patan, Przewodnik po Kołobrzegu i okolicach, Kołobrzeg 1996, s. 25 (pol.).
- ↑ Hieronim Kroczyński, Kronika Kołobrzegu, Kołobrzeg: Le Petit Café, 2005, s. 405-463 (pol.).
- ↑ XV-wieczna Kamienica Kupiecka [online], muzeum.kolobrzeg.pl [dostęp 2023-11-11].
- ↑ DZIEJE KOŁOBRZEGU DO 1945 ROKU - Projekty Muzealne [online], www.muzeum.kolobrzeg.pl [dostęp 2023-11-11].
- ↑ Hieronim Kroczyński, Kronika Kołobrzegu, Kołobrzeg: Le Petit Café, 2005, s. 405-463 (pol.).
- ↑ Architektura lat dziewięćdziesiątych w Polsce [online], Culture.pl [dostęp 2023-11-05] (pol.).
- ↑ Piotr Fiuk, Architektura miasta odbudowanego: wybrane przykłady: Elbląg, Głogów, Kołobrzeg, Szczecin na tle historycznym, Szczecin: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, 2017, s. 157-160 (pol.).
- ↑ Robert Dziemba, Historia Kołobrzegu po 1945 roku, Kołobrzeg: Kamera, 2019 (pol.).