Urosz I, zw. Nijakim, srb. Стефан Урош V Нејаки (ur. 1336, zm. 2 lub 4 grudnia 1371) – król Serbii jako Stefan Urosz V jako koregent wraz ze swym ojcem Stefanem Uroszem IV Duszanem w 13461355, w 13551371 samodzielny car; święty prawosławny.

Urosz I
Ilustracja
Król Serbii (koregent)
Okres

od 1346
do 1355

Poprzednik

Stefan Urosz IV Duszan

Car Rzymian i Serbów
Okres

od 1355
do 1371

Poprzednik

Stefan Urosz IV Duszan

Następca

Łazarz I Hrebeljanović

Dane biograficzne
Dynastia

Nemanicze

Data urodzenia

1336

Data śmierci

2 lub 4 grudnia 1371

Ojciec

Stefan Urosz IV Duszan

Matka

Helena Bułgarska

Życiorys

edytuj

Urosz I był jedynym synem Stefana Urosza IV Duszana i Heleny, siostry cara Bułgarii Iwana Aleksandra. Został koronowany na króla, jako w pełni uprawniony do sprawowania koregencji wraz z Duszanem, który został carem Serbii w 1346. Mimo że w okresie swej sukcesji przyszły władca był już w pełni dojrzały, jeszcze w czasie samodzielnych rządów pozostawał on pod ciągłym wpływem dostojników dworskich (zwłaszcza Rady Carskiej), a w szczególności swojej matki.

Nieudolnie próbował podtrzymywać wielkie imperium stworzone przez jego ojca. Urosz I nie mógł odeprzeć wzmożonych ataków nieprzyjaciół, zagrażających mu ze wszystkich stron kraju. Także zwalczanie coraz to ostrzej zarysowującej się emancypacji politycznej serbskiej szlachty nie mieściło się w jego możliwościach militarnych, ponieważ armia była uzależniona od decyzji Rady Carskiej. W krótkim czasie Carstwo Serbskie Duszana przekształciło się w konfederację niewielkiej ilości księstw, której jedynie część potwierdzała jego panowanie wyłącznie nominalnie. Na pierwsze wielkie wyzwanie polityczne Urosza I wyzwał jego stryj, Symeon Urosz Paleolog, który ogłosił się prawowitym carem Rzymian i Serbów. Choć Urosz I odparł jego bezpośrednią próbę przejęcia władzy, nie zdołał przejąć rządzonego przez niego dotąd, jako namiestnik cara Stefana Urosza IV, Epiru.

Silna pozycja Urosza nie była wspierana przez jego matkę, Helenę, która zaczęła samodzielnie sprawować władzę, popieraną przez Jovana Uglješy. Podobne, autonomiczne dążności zostały przyjęte przez innych możnowładców serbskich, takich jak: Dejankowić, Balšić, Nikola Altomanović i Uglieša, brat Wukaszyna Mrnjawcewicia. Ten ostatni w 1365 r. osadził się na tronie jako następca Urosza. Pod koniec swego panowania Urosz bezpośrednio kontrolował jedynie terytorium pomiędzy Szarską Planiną a Dunajem.

Urosz I zmarł bezdzietnie w grudniu 1371 r. po tym, jak rok wcześniej ogromna część serbskiego rycerstwa została wybita w bitwie z Turkami nad Maricą. Wilkomir, syn Marka odziedziczył po ojcu prawo do korony, jednak realna władza w północnej Serbii była sprawowana przez Łazarza I Hrebeljanovicia. Ten ostatni nie przyjął tytułu cara po należnym mu zmarłym krewnym. Jednak w 1377 r. uznał Trwtka Bośniackiego (wnuka Stefana Dragutina po kądzieli), jako właściwego władcę Serbii. Wedle konsekwentnej polityki tureckiej Serbia stawała się poddaną Porcie. Seria klęsk militarnych Serbów zmusiła ich do złożenia hołdu lennego sułtanowi. Mimo to państwowość serbska przetrwała aż do 1459 r.

Po wielkich podbojach swego ojca, car stał się ofiarą nowo wzbogaconej szlachty serbskiej, która do swego majątku doszła w wyniku błyskotliwej, w wielu przypadkach, kariery wojskowej. Utrzymywanie w takich warunkach dotychczasowego porządku instrumentów władzy państwowej było niemożliwe. Miało to swoją przyczynę w słabo rozwiniętej sieci dróg pomiędzy starym państwem a nabytkami.

Urosz I został kanonizowany przez Serbski Kościół Prawosławny. Jego ciało uznane za relikwię, wystawione jest dla kultu w monasterze Jazak w paśmie górskim Fruška Gora.

Genealogia

edytuj
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stefan Milutin
 
 
 
 
 
 
 
Stefan III Deczański
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anna Terter
 
 
 
 
 
 
 
Stefan Duszan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Smilec
 
 
 
 
 
 
 
Teodora Smilec
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Smilcena Paleologina
 
 
 
 
 
 
 
Urosz I
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
NN
 
 
 
 
 
 
 
Sradymir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
NN
 
 
 
 
 
 
 
Helena Bułgarska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Szyszman
 
 
 
 
 
 
 
Kerica Petrica
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
NN
 
 
 
 
 
 

Linki zewnętrzne

edytuj