Valdensinia heterodoxa

Valdensinia heterodoxa Peyronel – gatunek grzybów z rodziny twardnicowatych (Sclerotiniaceae). Grzyb mikroskopijny pasożytujący na liściach wielu gatunków roślin. U borówek wywołuje chorobę zwaną plamistością liści borówki.

Valdensinia heterodoxa

Objawy porażenia na liściach borówki czarnej
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	tocznikowce
Rodzina	twardnicowate
Rodzaj	Valdensinia
Gatunek	Valdensinia heterodoxa
Nazwa systematyczna
Valdensinia heterodoxa Peyronel Nuovo G. bot. ital. 59: 184 (1953)

Objawy na liściu borówki wysokiej

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Sclerotinia, Sclerotiniaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Synonimy:

• Asterobolus gaultheriae Redhead & P.W. Perrin 1972
• Valdensia heterodoxa Peyronel 1923.

Naukowa nazwa gatunkowa pochodzi od Doliny Waldensów w północno-zachodnich Włoszech. Znaleziono w niej borówkę czarną porażoną przez tego patogena.

Należy do monotypowego taksonu Valdensinia Peyronel 1953.

Morfologia i rozwój

Patogen zimuje na porażonych, opadłych liściach roślin. Wzdłuż ich nerwów wytwarza sklerocja, w których na trzonkach o długości 2–6 mm powstają owocniki typu apotecjum. Początkowo są one wklęsłe, z czasem jednak stają się wypukłe. Rozwijają się w nich cylindryczne, rozszerzające się ku podstawie, cienkościenne worki bez wieczek. W każdym z nich powstaje po 8 przezroczystych i bezbarwnych, zwykle elipsoidalnych askospor o wymiarach 10–12 × 4,5 µm. Apotecja powstają jednak bardzo rzadko.

Anamorfa wytwarza pojedyncze, krótkie, cylindryczne, przezroczyste i bezbarwne konidiofory o szerokości 35–45 µm. W znajdujących się na ich szczycie komórkach konidiotwórczych powstają wielokomórkowe, gwiaździstego kształtu makrokonidia o średnicy 450–600 µm (tzw. staurokonidia). Posiadają 4–5 promienistych, szydlasto zakończonych ramion. Kulista, centralna część makrokonidiów ma średnicę 100–150 µm. Na górnej jej powierzchni powstaje około 40–60 cienkościennych, kulistych guzków. Z czasem powstają z nich maczugowate wypukłości, oddzielone od centralnej części ścianami. Na górnej stronie ramion powstaje 8–12 cienkościennych, ułożonych poprzecznie i ściśle do siebie przylegających guzków. Guzki nad centralną częścią i na grzbiecie ramion makrokonidiów razem tworzą palisadową, ściśniętą strukturę. Przy dużej wilgotności komórki tej palisady pęcznieją, co powoduje wyginanie się końców ramion w dół. Anamorfa wytwarza również jednokomórkowe i kuliste mikrokonidia o średnicy 2–2,5 µm. Powstają one na krótkich lub długich, bezbarwnych lub słabo wybarwionych i wzniesionych konidioforach. Mikrokonidia obserwowano jednak tylko w grzybni hodowanej na sztucznych podłożach.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji. W Polsce notowany był już w latach 20. XX wieku.

Valdensinia heterodoxa jest polifagiem zasiedlającym wiele gatunków roślin zielnych, krzewinek, krzewów i drzew. W Europie występuje na roślinach należących do gatunków i rodzajów Asplenium filix-femina, Betula pubescens, Convallaria majalis, Corylus avellana, Fagus sylvatica, Hieracium, Hypericum, Oxalis acetosella, Polygonatum multiflorum, Quercus petraea, Quercus robur, Rubus, Scorzonera humilis, Sorbus aucuparia, Trientalis europaea, Vaccinium myrtillus, Vaccinium vitis-idaea.

Zastosowanie

Valdensinia heterodoxa jest wykorzystywana w Kanadzie jako bioherbicyd do zwalczania rośliny Gaultheria shallon, która w lasach iglastych nadmiernie się rozprzestrzeniła i zagłusza siewki drzew. Usuwanie jej mechaniczne jest trudne i kosztowne, chemiczne mało skuteczne.