Wąkrotka

Wąkrotka
	; Wąkrotka azjatycka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	wąkrotka
	Nazwa systematyczna
	Centella L.; Sp. Pl. ed. 2: 1393 (1763)
	Typ nomenklatoryczny
	C. villosa L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wąkrotka (Centella L.) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych (Apiaceae). Obejmuje 51 gatunków^[3]. Większość z nich występuje w południowej Afryce, szerzej rozprzestrzeniony – na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej jest wąkrotka azjatycka^[5].

Wąkrotka azjatycka jest ważnym ziołem w tradycyjnej medycynie chińskiej i bywa także rośliną jadalną^[6]. Ma długą tradycję wykorzystywania w kosmetyce i ziołolecznictwie z bardzo szerokim spektrum zastosowań^[7].

Morfologia

Kwiatostan wąkrotki azjatyckiej

Pokrój: Nagie lub owłosione byliny, rzadziej rośliny roczne. Rośliny zielne o pędach płożących^[5], korzeniących się w węzłach i drewniejące, o pędach wzniesionych i tęgich^[5].
Liście: Pojedyncze, ogonkowe i siedzące, blaszka różnie wykształcona – od okrągłej do szpilkowatej^[5].
Kwiaty: Zebrane w niewielkie baldachy z nielicznymi pokrywami i promieniami zakończonymi pojedynczymi kwiatami lub drobnymi baldaszkami składającymi się z kilku kwiatów. Zwykle w obrębie baldaszka tylko w środku rozwija się kwiat obupłciowy, pozostałe są tylko pręcikowe, rzadziej wszystkie kwiaty są obupłciowe. Kielich zredukowany do pierścienia. Płatki korony białe, żółte lub fioletowe. Słupek zwykle długi i wystający nad koronę, rzadziej krótki^[5].
Owoce: Nagie lub owłosione^[5], okrągłe lub nerkowate rozłupnie, silnie spłaszczone bocznie^[6].

Systematyka

Wykaz gatunków^[3]

Centella affinis (Eckl. & Zeyh.) Adamson
Centella annua M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella asiatica (L.) Urb. – wąkrotka azjatycka
Centella brachycarpa M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella caespitosa Adamson
Centella calcaria M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella callioda (Cham. & Schltdl.) Drude
Centella capensis (L.) Domin
Centella cochlearia (Domin) Adamson
Centella comptonii Adamson
Centella cordifolia (Hook.f.) Nannf.
Centella cryptocarpa M.T.R.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella debilis (Eckl. & Zeyh.) Drude
Centella dentata Adamson
Centella didymocarpa Adamson
Centella difformis (Eckl. & Zeyh.) Adamson
Centella dolichocarpa M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella erecta (L.f.) Fernald
Centella eriantha (A.Rich.) Drude
Centella flexuosa (Eckl. & Zeyh.) Drude
Centella fourcadei Adamson
Centella fusca (Eckl. & Zeyh.) Adamson
Centella glabrata L.
Centella glauca M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella graminifolia Adamson
Centella gymnocarpa M.T.R.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella laevis Adamson
Centella lanata Compton
Centella lasiophylla Adamson
Centella linifolia (L.f.) Drude
Centella longifolia (Adamson) M.T.R.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella macrocarpa (A.Rich.) Adamson
Centella macrodus (Spreng.) B.L.Burtt
Centella montana (Cham. & Schltdl.) Domin
Centella obtriangularis Cannon
Centella pilosa M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella pottebergensis Adamson
Centella recticarpa Adamson
Centella restioides Adamson
Centella rupestris (Eckl. & Zeyh.) Adamson
Centella scabra Adamson
Centella sessilis Adamson
Centella stenophylla Adamson
Centella stipitata Adamson
Centella ternata M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella thesioides M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella tridentata (L.f.) Drude ex Domin
Centella triloba (Thunb.) Drude
Centella umbellata M.Schub. & B.-E.van Wyk
Centella villosa L.
Centella virgata (L.f.) Drude

Zobacz też

wąkrota – rodzaj roślin z rodziny araliowatych

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-11-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Centella L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-11].
↑ Centella. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 83. ISBN 978-3-319-93604-8.
↑ ^a ^b She Menglan; Mark F. Watson: Centella Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-11].
↑ DominikaD. Król DominikaD., Centella asiatica L. – medicinal properties, „Postępy Fitoterapii”, 18 marca 2010 [dostęp 2019-11-01] (pol.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-11-01] (ang.).

[powo-3] Centella L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-11].

[ing-4] Centella. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-11].

[kubitzki-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 83. ISBN 978-3-319-93604-8.

[china-6] She Menglan; Mark F. Watson: Centella Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-11].

[:0-7] DominikaD. Król DominikaD., Centella asiatica L. – medicinal properties, „Postępy Fitoterapii”, 18 marca 2010 [dostęp 2019-11-01] (pol.).

[3]

[5]

[1]

[2]

[4]

[6]

[7]