Władysław Fiszdon
Władysław Fiszdon (ur. 12 czerwca 1912 w Kozinie na Wołyniu, zm. 25 października 2004 w Warszawie) – polski matematyk, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk[1], profesor doktor inżynier.
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
12 czerwca 1912 |
Data i miejsce śmierci |
25 października 2004 |
Profesor nauk technicznych | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Profesura |
1970 |
Odznaczenia | |
|
Życiorys
edytujSyn Maksymiliana[2]. Absolwent Faculté des Sciences Uniwersytetu Paryskiego na Sorbonie i École Nationale Supérieure d’Aéronautique w Paryżu[3], gdzie w 1935 roku uzyskał dyplom inżyniera lotnictwa. W Polsce w latach 1936–1939 pracował w Lubelskiej Wytwórni Samolotów, brał udział w pracach przy konstruowaniu samolotów LWS-6 Żubr i LWS-3 Mewa[4].
W czasie wojny przebywał we Francji, gdzie pracował przy obliczeniach flatteru myśliwca Dewoitine D.520[5]. Od 1940 r. pracował w Wielkiej Brytanii w Royal Aircraft Establishment w Farnborough[5]. Otrzymał numer rejestracyjny RAF 784383 i polski P-1860[6]. Rozwiązał problem drgań i wytrzymałości konstrukcji samolotów Hurricane, na których zamontowano po dwa działka 40 mm do zwalczania niemieckich czołgów w Afryce. Hurricany zniszczyły wiele czołgów, co miało ogromny wpływ na sukcesy aliantów w walce z niemieckimi wojskami gen. Rommla. Udoskonalił też konstrukcję samolotów Mosquito. W czasie wojny uzyskał licencję pilota wojskowego[7] i stopień majora RAF.
Po powrocie do kraju zorganizował Instytut Lotnictwa w 1946 r. i został jego pierwszym dyrektorem. W 1948 roku brał udział w opracowaniu projektu samolotu myśliwskiego ITL M.48, aerofotogrametrycznego ITL Aerofoto 48, bezzałogowego samolotu rozpoznawczego SWS Upiór oraz kierowanej bomby ślizgowej BSS (BSK)[5]. W 1951 r. uzyskał stopień doktora na Politechnice Warszawskiej, na której wykładał w latach 1947–1969. Był pierwszym dziekanem nowo utworzonego Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej[7]. Od 1955 r. pracował również w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN, gdzie w latach 1961–1980 pełnił funkcję kierownika Zakładu Mechaniki Cieczy i Gazów[7], od 1978 był zastępcą, a w latach 1981–1983 przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu[8]. Członek założyciel (1958) Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej[9]. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk (1960 członek korespondent, 1969 członek rzeczywisty)[10]. W 1970 r. został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1980–1981 był prorektorem UW[3]. Jako emerytowany profesor spędził kilka lat w Max-Planck Institut für Strömungsforschung w Getyndze[3], gdzie zajmował się problemami nadciekłości i kwantową turbulencją.
Według zasobów archiwalnych był zarejestrowany jako kontakt operacyjny Służby Bezpieczeństwa PRL[11].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 101-6-23)[12].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (25 stycznia 1954)[2]
- Medal Lotniczy
- Złoty Krzyż Zasługi (30 września 1952)[13]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (4 stycznia 1955)[14]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) „za opracowanie ważnej dla kraju produkcji” (1955)[15]
Przypisy
edytuj- ↑ FISZDON, Władysław [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 23, poz. 366 „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu maszynowego”.
- ↑ a b c Władysław Fiszdon (1912–2004) [online], bcpw.bg.pw.edu.pl [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ Władysław Fiszdon [online], www.samoloty.pl [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ a b c Fiszdon Władysław [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ Fiszdon Władysław [online], listakrzystka.pl [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ a b c Prof. Władysław Fiszdon [online], www.meil.pw.edu.pl [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ 50 lat Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk 1952–2002. Warszawa: Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, 2002, s. 21, 248. ISBN 83-917926-0-9. [dostęp 2024-06-26].
- ↑ Członkowie założyciele [online], Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-06-26] (pol.).
- ↑ Profesorowie - Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk [online], www.ippt.pan.pl [dostęp 2024-06-26] .
- ↑ Spętana akademia, Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL, materiały Służby Bezpieczeństwa (1967–1987), wybór, wstęp i opracowanie: Patryk Pleskot, Tadeusz Paweł Rutkowski, t. I, Warszawa 2009, s. 278.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: TEODORA MARIA WĘGLEWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02] .
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 86, poz. 1353 „za zasługi położone w pracy naukowej i dydaktyczno-wychowawczej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 35, poz. 341 - Uchwała Rady Państwa z dnia 4 stycznia 1955 r. nr 0/11 - na wniosek Ministra Przemysłu Maszynowego.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-26].
Linki zewnętrzne
edytuj- Biografia (ang.)
- Prof. zw. dr czł. rz Władysław Fiszdon, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-10-09] .