Włodzimierz Pietrzak (poeta)

Włodzimierz Antoni Józef Pietrzak, pseudonim „Balk”, „Andrzej Ados”, „Juliusz Wolden” (ur. 7 lipca 1913 w Warszawie, zm. 22 sierpnia 1944 tamże) – polski poeta, prozaik i krytyk literacki, uczestnik powstania warszawskiego.

Włodzimierz Pietrzak

„Balk”, „Andrzej Ados”, „Juliusz Wolden”

Włodzimierz Pietrzak (ok. 1936)
Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1913 Warszawa
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1944 Warszawa
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Skrzydła
Odznaczenia

Grób Pietrzaka na Powązkach Wojskowych (2007)

Życiorys

Syn lekarza weterynarii, Franciszka Ksawerego Pietrzaka i Ewy Tekli z Kokosowskich. Urodził się w Warszawie, gdyż jego matka przebywała wówczas u swojej siostry w tym mieście. Dzieciństwo spędził w Turku, z którego pochodziła jego matka. Początkowo nauki pobierał w domu, następnie w komitecie przygotowawczym.

W 1923 roku podjął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, w którym w latach 1928–1931 redagował szkolne pismo „Świt”, był również przewodniczącym „Bratniej Pomocy” i działał m.in. w Kole Młodych Lotników. W „Świcie” publikował swoje utwory poetyckie i opowiadania. W 1931 roku zdał maturę.

W latach 1931–1936 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Z powodu gruźlicy w połowie grudnia 1931 roku musiał przerwać naukę i wyjechał do sanatorium w Zakopanem. Studia wznowił na początku roku akademickiego 1932/1933. Dyplom ukończenia studiów uzyskał w czerwcu 1936 roku. Podczas studiów angażował się w działalności uniwersyteckiego Koła Polonistów.

Należał także do klubu Klubu Artystycznego „S”, będąc jednym z jego najaktywniejszych członków, w 1934 roku objął funkcję jego prezesa. W 1934 roku wraz z Janem Kottem i Ryszardem Matuszewskim wydał programowy tomik S. Poezje. Dwa lata później opublikował samodzielny tom poezji. W latach 1934–1937 publikował w „Pionie” teksty krytycznoliterackie, następnie pisał także dla „Kameny”, „Okolicy Poetów”, „Przeglądu Współczesnego” i „Studio”.

Po studiach był urzędnikiem w Funduszu Pracy. Prowadził ożywioną korespondencję z Julianem Przybosiem, odwiedzał go także w Cieszynie. Pisał również do Jerzego Stempowskiego i Władysława Sebyły. W 1935 roku wstąpił do Ruchu Narodowo-Radykalnego, był jednym z uczestników jego zjazdu organizacyjnego.

Latem 1937 roku rozpoczął współpracę z czasopismem „Prosto z Mostu”, w którym był jednym z redaktorów rubryki Z beletrystyki polskiej. Z czasopismem współpracował do wybuchu II wojny światowej. W grudniu 1937 roku był jednym z literatów, którzy typowali kandydatów do Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury.

Od 1937 działał w Związku Młodej Polski, został mianowany szefem sztabu ZMP. Tę samą funkcję pełnił po przekształceniu ZMP w Służbę Młodych Obozu Zjednoczenia Narodowego, był również kierownikiem Kursów Prelegenckich. Był stałym współpracownikiem miesięcznika „Młoda Polska”. Współpracował także z czasopismem „Wielka Polska” i poznańską „Kulturą”.

Podczas okupacji hitlerowskiej działał w podziemnym życiu kulturalnym. Od 1939 roku był współredaktorem pisma „Pobudka”. Związany z Konfederacją Narodu – był redaktorem jej organu – pisma „Nowa Polska”. Artykuły swojego autorstwa podpisywał pseudonimem „Zawisza Czarny z Grabowa”. Pisał wiersze dotyczące problematyki ideowej i moralnej, a także bliskie konwencji katastroficznej. Pisał także w „Biuletynie Słowiańskim”, uczestniczył w tworzeniu miesięcznika „Sztuka i Naród”. Latem 1943 roku zaangażował się w działalność organizacji Ruch Kulturowy. Został mianowany zastępcą komendanta Konfederacji Narodu Jerzego Hagmajera, w maju 1944 roku objął stanowisko szefa sztabu KN. Był również kierownikiem Wydziału Propagandy i członkiem Kierownictwa Krajowego Ruchu Nowej Polski oraz opiekunem konspiracyjnego Teatru Młodzieży KN.

29 lipca 1944 roku Jerzy Hagmajer mianował Pietrzaka kierownikiem KN. Podczas powstania warszawskiego, w stopniu kaprala podchorążego walczył w składzie plutonu „Mieczyki” batalionu „Czata 49”, brał udział w walkach na Woli i na Starym Mieście. Zmarł w wyniku ran odniesionych 20. dnia walk, na barykadach u zbiegu ulic Franciszkańskiej i Świętojerskiej. Został pochowany w zbiorowej mogile w Ogrodzie Krasińskich. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany do stopnia podporucznika.

W 1958 roku został ekshumowany i pochowany na Powązkach Wojskowych (kwatera A24-6-21).

Publikacje

• 1934 – S. Poezje (z Ryszardem Matuszewskim i Janem Kottem)
• 1936 – Prawo drapieżne
• 1938–1944 – Między Wschodem i Zachodem (nie zachowało się w całości)
• 1943 – Skrzydła
• Z pism Włodzimierza Pietrzaka (pośmiertnie, zebrane przez Z. Lichniaka):
  • 1955 – Rachunek z dwudziestoleciem
  • 1956 – Lot jaskółek (część cyklu Między Wschodem i Zachodem)
  • 1957 – Miscellanea krytyczne
  • 1977 – Myśli

O nim

• 1955 – Zygmunt Lichniak: Skazany na szukanie. Rzecz o Włodzimierzu Pietrzaku.

Upamiętnienie

W 1948 roku Stowarzyszenie „Pax” ustanowiło Nagrodę Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka.

W 1997 roku jego imię nadano Miejskiej Bibliotece Publicznej w Turku, bibliteka organizuje także konkurs literacki jego imienia.

Wraz z bratem, Tadeuszem Pietrzakiem, jest patronem ulicy w Turku.

Zobacz też

• polegli w powstaniu warszawskim po stronie polskiej

Bibliografia

• MałgorzataM. Bańkowska MałgorzataM., Włodzimierz Pietrzak (1913-1944) – literat, krytyk i działacz polityczny, t. 11, 2024, s. 471-490, DOI: 10.4467/27204006PMO.24.022.20316 .

Linki zewnętrzne

• Prawo drapieżne (1936) w bibliotece Polona