Walerian Żak
Walerian Żak (ur. 14 kwietnia 1911 w Bóbrce Kańczuckiej, zm. 13 marca 1969 w Surbiton) – major pilot Wojska Polskiego, podpułkownik (ang. Wing Commander) Królewskich Sił Powietrznych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
| 2 zwycięstwa | |
 major pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 marca 1969 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1934–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
112 eskadra myśliwska |
| Stanowiska |
dowódca eskadry, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Absolwent Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (VIII promocja)[1]. 4 sierpnia 1934 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1934 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 6 pułku lotniczego we Lwowie[2]. Później latał w 112 eskadrze myśliwskiej. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 59. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[3]. W marcu 1939 był instruktorem pilotażu w Szkole Pilotażu w Grudziądzu[4].
Podczas kampanii wrześniowej latał w „grupie dęblińskiej”. Przez Rumunię przedostał się do Francji. Początkowo instruktor, później pilot w składzie Esk. „Koolhoven”. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii (numer służbowy P1390).
Skierowany do dywizjonu 303 w sierpniu 1940 roku. Ranny podczas walki 27 września 1940 roku. Po odpoczynku, 9 lipca 1941 skierowany do dywizjonu 303 na dowódcę eskadry. Po odbyciu kolejnej tury lotów bojowych skierowany jako instruktor do 58. OTU. W kwietniu 1942 ponownie skierowany do dywizjonu 303. Od 7 maja 1942 do 19 maja 1942 dowódca dywizjonu 303. Od 25 maja 1942 do 11 lutego 1943 dowódca dywizjonu 308. Oficer łącznikowy w 12. Grupie Myśliwskiej. Od czerwca dowódca 3. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Wojnę zakończył jako słuchacz VI Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej. Zdemobilizowany w 1947 roku, pozostał w Wielkiej Brytanii. Zmarł 13 marca 1969 roku w Surbiton, został pochowany na cmentarzu w Nortwood Middlesex[5].
Zwycięstwa powietrzne edytuj
Na liście Bajana figuruje na 129. pozycji z 2 pewnymi, 1 prawdopodobnym i 2 uszkodzonymi samolotami.
Zestrzelenia pewne:
- Do-215 – 15 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)
- 1/8 Do-215 – 18 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)[6]
- He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
- He-111 – 27 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
Uszkodzenia:
- He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
- ?
Awanse edytuj
- kapitan – 1 marca 1942
- major – w czasie służby w dowództwie 12 grupy myśliwskiej
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 9616 (15 listopada 1942)
- Krzyż Walecznych (1 lutego 1940/1?, 15 lutego 1944)
- Medal Lotniczy – czterokrotnie
- Odznaka za Rany i Kontuzje
- brytyjski Distinguished Flying Cross (15 maja 1944)
Przypisy edytuj
- ↑ VIII promocja
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 sierpnia 1934 roku, s. 215, 224.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 217.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 476.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 646.
- ↑ R. King, str. 415 - nie uznane przez komisję Bajana
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Richard King: Dywizjon 303 walka i codzienność. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2012. ISBN 978-83-7243-979-6.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.