Wasil Bykau
Wasil Uładzimirawicz Bykau (biał. Васіль Уладзіміравіч Быкаў, ros. Василь Владимирович Быков, Wasil Władimirowicz Bykow; ur. 19 czerwca 1924 w Byczkach , zm. 22 czerwca 2003 w Mińsku) – białoruski pisarz, uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy współczesnej literatury białoruskiej, choć wiele jego utworów ukazywało się równolegle także w wersji rosyjskiej. Bykau był kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Przekładał na język białoruski twórczość m.in. Adama Mickiewicza oraz Karola Wojtyły.
Wasil Bykau w Rumunii, 1944 | |
Imię i nazwisko |
Wasil Uładzimierawicz Bykau |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka | |
Ważne dzieła | |
| |
Podpis Wasila Bykawa wykonany pięć dni przed śmiercią, 17 czerwca 2003 r. | |
Odznaczenia | |
| |
Strona internetowa |
Życiorys
edytujWasil Bykau urodził się w 1924 we wsi Byczki , niedaleko Witebska. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941, mając siedemnaście lat zaciągnął się jako ochotnik do Armii Czerwonej. Po wojnie pracował jako dziennikarz w czasopiśmie Grodzieńska Prawda. Zadebiutował w 1960 tomem opowiadań Krzyk żurawi. Następnie wydał szereg powieści, które szybko zdobyły rozgłos i popularność, także dzięki filmom, kręconym na ich podstawie. Jest autorem m.in. powieści Trzecia rakieta (1961), Ballada alpejska (1964), Sotnikow (1970), Obelisk (1971), Pójść i nie wrócić (1978), większość z nich ukazała się w przekładzie na język polski. W latach 1972–1978 pełnił funkcję sekretarza grodzieńskiego oddziału Związku Pisarzy Białoruskich.
Bykau aktywnie angażował się w politykę, czasem silnie sprzeciwiając się oficjalnej linii władz. W 1968 protestował np. wobec okupacji Czechosłowacji, a w 1980 – przeciwko wojnie w Afganistanie. Po upadku komunizmu brał udział w życiu politycznym niepodległej Białorusi, zakładając m.in. Białoruski Komitet Helsiński. W 1996 roku został redaktorem naczelnym miesięcznika „Mastackaja Literatura”. W latach 1990–1999 sprawował funkcję prezesa białoruskiego PEN Clubu. Po objęciu władzy przez Alaksandra Łukaszenkę ze względu na swą twórczość stał się na Białorusi persona non grata, wobec czego w 1997 udał się na emigrację, najpierw do Finlandii, a potem do Niemiec. Na Białoruś wrócił krótko przed swoją śmiercią w 2003.
Główną tematyką jego dzieł jest okres wojny niemiecko-radzieckiej (na obszarze byłego ZSRR nazywanej wielką wojną ojczyźnianą), którą opisywał, posługując się metodą realistyczną, czasem nawet bliską naturalizmowi. Postacie jego powieści, zwykle żołnierze bądź partyzanci, przedstawiani są bez patosu i monumentalizmu, typowego dla utworów pisanych zaraz po zakończeniu wojny. W 1997 ukazał się tom bardzo krytycznych wobec nowej władzy opowiadań pt. Ściana (pol. przekład ukazał się w 1999). Negatywne stanowisko Łukaszenki wobec Bykawa, który został oskarżony o „rusofobię i nacjonalizm”, było bezpośrednią przyczyną emigracji pisarza na Zachód.
Twórczość
edytujPowieści
edytuj- Żurawi krzyk (Жураўліны крык) – 1960
- Trzecia rakieta (Трэцяя ракета) – 1962
- Pułapka (Западня) – 1962
- Alpejska ballada (Альпійская балада) – 1964
- Jedna noc (Адна ноч) – 1965
- Zmarłych nie boli (Мёртвым не больно) – 1965
- Obelisk (Абеліск) – 1971
- Doczekać do świtu (Дажыць да світання) – 1973
- Wilcza zgraja (Воўчая зграя) – 1974
- Jego batalion (Яго батальён) – 1975
- Pójść i nie wrócić (Пайсці і не вярнуцца) – 1978
- Zły znak (Знак бяды) – 1983
- Sotnikow (Сотников) – 1987
- We mgle (У тумане) – 1989
- Mróz (Стужа) – 1991
- Ściana (Сьцяна) – 1997
- Wilcza jama (Ваўчыная яма) – 1999
- Bagno (Балота) – 2001
- Długa droga do domu (Доўгая дарога да дому) – 2003
Opowiadania
edytuj- Blindaż (Бліндаж) – 1987/2006 – zbiór opowiadań
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Złoty Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (18 czerwca 1984)
- Order Lenina (18 czerwca 1984)
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (11 marca 1985)
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (28 czerwca 1974)
- Order Czerwonej Gwiazdy (24 maja 1945)
- Nagroda Leninowska (1986)
- Nagroda Państwowa ZSRR (1974)
- Order Przyjaźni (Rosja, 26 lipca 1994)
I medale.
Bibliografia
edytuj- Cezary Goliński: „Ściana” – książka na indeksie. Gazeta Wyborcza, 2000-12-13. [dostęp 2009-12-21]. (pol.).
- http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10947 (ros.)
Linki zewnętrzne
edytuj- Jedna noc (Адна ноч) książka (pdf)
- Blindaż (Бліндаж) – książka (pdf)
- Sotnikow (Сотников) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)
- We mgle (У тумане) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)
- ISNI: 0000000120328124
- VIAF: 111167055
- LCCN: n50043491
- GND: 118978667
- NDL: 00435013
- LIBRIS: nl02ws363jfjgsk
- BnF: 11894683p
- SUDOC: 026760703
- SBN: CFIV102407
- NLA: 36246609
- NKC: jn20000400326
- RSL: 000082990
- BNE: XX870368
- NTA: 072013028
- BIBSYS: 90373656
- CiNii: DA04563468
- Open Library: OL269348A, OL6141204A, OL6281824A
- PLWABN: 9810656201605606
- NUKAT: n96005329
- J9U: 987007304229705171, 987007259246205171
- PTBNP: 240497
- CANTIC: a12156486
- LNB: 000127139
- ΕΒΕ: 89758
- KRNLK: KAC2018O6292