Rozrzutka alpejska

Rozrzutka alpejska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	rozrzutkowate
Rodzaj	rozrzutka
Gatunek	rozrzutka alpejska
	Nazwa systematyczna
	Woodsia alpina (Bolton) S. F. Gray; Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 17 (1821)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rozrzutka alpejska (Woodsia alpina (Bolton) S. F. Gray) – gatunek rośliny z rodziny rozrzutkowatych (Woodsiaceae).

Morfologia i biologia edytuj

Bylina, hemikryptofit o wysokości do 20 cm. Liście podwójnie pierzaste o okrągłodeltoidalnych odcinkach. Pod liśćmi zarodnie otoczone zawijką podzieloną na włosowate odcinki. Zarodniki dojrzewają w sierpniu. Pod ziemią krótkie kłącze. Rośnie na miejscach nasłonecznionych, w szczelinach skał, zarówno wapiennych, jak i granitowych. Liczba chromosomów 2n = 156^[4].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Gatunek arktyczno-górski, występujący tylko na terenach arktycznych półkuli północnej i w wyższych partiach gór. W Polsce gatunek ten podany został tylko z pojedynczych stanowisk w Sudetach (w Małym Śnieżnym Kotle w Karkonoszach) i trzech w Tatrach: Koński Żleb (ok. 1100-1200 m n.p.m.), Suchy Wierch (1480 m) i Ceprostrada (1900 m). W słowackich Tatrach podano 12 jej stanowisk^[4].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[5]: E (wymierający); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[6].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin^[7]^[8]: CR (krytycznie zagrożony).

Gatunek jest w Polsce zagrożony z racji rzadkości swojego występowania, ponadto stanowisko znajdujące się przy Ceprostradzie jest narażone na zadeptanie. Stanowisko w Końskim Żlebie jest monitorowane^[4].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[K-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[5] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[6] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[7] R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]