Wróbliczka zielonorzytna

Wróbliczka zielonorzytna
	Forpus passerinus
	(Linnaeus, 1758)
	; Wróbliczka zielonorzytna z nastroszonymi piórami
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi neotropikalne
Plemię	Forpini
Rodzaj	Forpus
Gatunek	wróbliczka zielonorzytna
Synonimy
	Psittacus passerinus Linnaeus, 1758;
	Psittacus passerinus Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wróbliczka zielonorzytna^[4] (Forpus passerinus) – gatunek małego ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). W Polsce jest też znana jako wróbliczka lub papużka zielonogrzbietowa. Występuje w północnej części Ameryki Południowej oraz na niektórych wyspach Antyli (na większość z nich została introdukowana). Nie jest zagrożona wyginięciem. Coraz częściej spotykana w hodowlach^[5].

U góry wróbliczka niebieskorzytna, u dołu zielonorzytna; rycina z 1885 roku

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

Obecnie wyróżnia się pięć podgatunków F. passerinus^[1]^[2]^[5]^[6]^[7]^[8]:

F. p. cyanophanes (Todd, 1915) – północna Kolumbia
F. p. viridissimus (Lafresnaye, 1848) – północna Wenezuela, Trynidad; introdukowana na Curaçao i Tobago, prawdopodobnie także na Jamajkę i Barbados^[5].
F. p. passerinus (Linnaeus, 1758) – region Gujana; introdukowana na Martynikę, ale populacja się tam nie utrzymała^[5].
F. p. cyanochlorus (Schlegel, 1864) – Roraima (północna Brazylia)
F. p. deliciosus (Ridgway, 1888) – dolny bieg Amazonki (Brazylia)

Za podgatunek wróbliczki zielonorzytnej niekiedy uznawano też wróbliczkę niebieskorzytną (F. spengeli)^[4]^[9] – przez wiele lat był to takson o niepewnej pozycji taksonomicznej, przez część autorów uznawany za osobny gatunek^[6]^[10]^[11], przez innych za podgatunek wróbliczki niebieskoskrzydłej (F. xanthopterygius)^[9] lub wróbliczki Taczanowskiego (F. crassirostris)^[12]. W 2021 za osobny gatunek uznał wróbliczkę niebieskorzytną South American Classification Committee (SACC)^[9] i tak też jest ona obecnie klasyfikowana przez inne ornitologiczne autorytety^[4]^[6]^[7]^[8].

Morfologia edytuj

Wygląd: Samiec nieznacznie różni się od samicy, różni je jedynie ubarwienie skrzydeł. Skrzydła samców mają fioletowo-niebieskie lotki i błękitne łokcie, u samic skrzydła są całkiem zielone.
Wymiary

długość ciała: na ogół 12 cm^[5]
masa ciała: 20–28 g^[5]

Ekologia i zachowanie edytuj

Środowisko: Od terenów suchych, porośniętych krzewami, poprzez lasy na brzegach rzek aż po głęboką dżunglę.
Tryb życia: W naturze żyją w dużych stadach. W niewoli mogą mieszkać z innymi gatunkami papug.
Gniazdo: Gniazda budują głównie w dziuplach drzew.
Jaja: Samica znosi 3–6 jaj i wysiaduje je przez 19–21 dni.
Pisklęta: Po ok. 5 tygodniach od chwili wyklucia opuszczają gniazdo. Są karmione przez rodziców jeszcze przez ok. 2–3 tygodnie.
Pożywienie: W naturze zjada przeważnie drobne nasiona (w tym traw), a także kwiaty, pąki, jagody i inne owoce^[5]. W niewoli należy je karmić kanarem, nasionami słonecznika, łuskanym owsem, zielonkami, marchwią, jabłkami, namoczonymi suszonymi figami, w okresie karmienia młodych podaje się też mieszankę jajeczną, skiełkowany owies i biszkopty.

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje wróbliczkę zielonorzytną za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy ze względu na utratę siedlisk spowodowaną wylesianiem oraz podatność gatunku na polowania/chwytanie do niewoli^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Forpus passerinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Green-rumped Parrotlet (Forpus passerinus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
↑ ^a ^b Forpus passerinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Forpini Brereton, 1963 (wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Green-rumped Parrotlet (Forpus passerinus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
↑ ^a ^b Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2022-01-24] .
↑ ^a ^b HBW and BirdLifeH.B. International HBW and BirdLifeH.B., Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-01-24] .
↑ ^a ^b ^c Proposal (873) to South American Classification Committee. South American Classification Committee, 2020. [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
↑ BirdLife International, Forpus spengeli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-10-20] (ang.).
↑ Turquoise-winged Parrotlet (Forpus spengeli). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-20]. (ang.).
↑ Blue-winged Parrotlet (Forpus crassirostris). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Forpus passerinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Green-rumped Parrotlet (Forpus passerinus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).

[iucn-3] Forpus passerinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Forpini Brereton, 1963 (wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-24].

[pe-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Green-rumped Parrotlet (Forpus passerinus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-20]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-01-24]. (ang.).

[clements-7] Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2022-01-24] .

[hbwcheck6-8] HBW and BirdLifeH.B. International HBW and BirdLifeH.B., Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-01-24] .

[sacc-9] Proposal (873) to South American Classification Committee. South American Classification Committee, 2020. [dostęp 2022-01-24]. (ang.).

[iucn1-10] BirdLife International, Forpus spengeli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-10-20] (ang.).

[pe1-11] Turquoise-winged Parrotlet (Forpus spengeli). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-20]. (ang.).

[ibc1-12] Blue-winged Parrotlet (Forpus crassirostris). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]