Złotosłonka bengalska
Złotosłonka bengalska[3], dziobówka[4] (Rostratula benghalensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny złotosłonek (Rostratulidae). Zasiedla Afrykę Subsaharyjską oraz południową i południowo-wschodnią Azję.
| Rostratula benghalensis[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 samica | |||
 samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
złotosłonka bengalska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Opisana w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza pod nazwą Rallus benghalensis, w dziele Systema Naturae, wyd. 10, str. 153[5]. Okaz, na podstawie którego opisano gatunek, pochodził z Bengalu (stąd nazwa)[6]. Dawniej wyróżniano dwa podgatunki R. benghalensis: R. b. benghalensis i R. b. australis[7]. Obecnie takson australis jest traktowany przez większość systematyków jako odrębny gatunek: złotosłonka australijska[3][8][9][10][11].
Morfologia edytuj
Złotosłonka bengalska jest wielkości kosa. Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy; samica bardziej kolorowa niż samiec. Ma ona rdzawą szyję i głowę, szarzejącą ku górze. Przez wierzch głowy biegnie dosyć cienki, żółtawy pasek. Ma czarno-białą maskę. Pierś czarna z białą półobrożą, wierzch ciała szary, spód biały. Dziób początkowo szary, potem żółcieje. Samiec podobny do polskiej słonki, ale na spodzie ciała biały, posiada podobną do samiczej maskę i ma złotożółte prążki na skrzydłach.
Wymiary edytuj
Złotosłonka bengalska mierzy 23–26 cm, w tym ogon to 4,1–4,5 cm i dziób 4,6–5,1 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi 50–55 cm, natomiast długość samego skrzydła 12,5–13,3 cm. Masa ciała to około 125–130 g.
Występowanie edytuj
Złotosłonka bengalska występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji oraz w subsaharyjskiej Afryce. Zasięg w Afryce (włączając Madagaskar) jest wyspowy; w Azji sięga na zachód do Pakistanu. Zasiedla płytkie, zarośnięte mokradła, bagna oraz pola ryżowe.
Biologia edytuj
Najaktywniejsza o świcie i zmierzchu, przebywa w grupach. Jest skryta, przebywa w gęstej roślinności. Niepokojona nieruchomieje. W razie zagrożenia ptaki obu płci ciągną skrzydła po ziemi, rozkładają ogon, a czasami wydają także głośne gwizdy. Wydają się przez to większe, widać także intensywne barwy. Pożywienia szuka o zmierzchu, samotnie, w parach albo małych, luźnych grupach.
Pożywienie edytuj
Sonduje dziobem miękki muł oraz płytką wodę[12], szukając mięczaków, skorupiaków i skąposzczetów. Zjada także nasiona roślin z rodzajów Bromus i Atriplex oraz Heliotropium supimum[12].
Głos edytuj
Zazwyczaj odzywa się samica. Jednym z dźwięków jest miękkie, przypominające dmuchanie do butelki „koo-oo koo-oo”. Wydaje także przenikliwe „cook-cook-cook”, zazwyczaj o zmierzchu lub świcie. Spłoszone lub zaniepokojone ptaki robią „kek”, „kak” lub „kit”[12].
Rozród edytuj
Role są odwrócone, samica walczy z innymi samicami o terytorium i samce. Wygrywa największa i najintensywniej ubarwiona, każdemu samcowi składa 4–6 jaj oraz powierza mu opiekę nad lęgiem. Inkubacja trwa 17–19 dni.
Status edytuj
IUCN uznaje złotosłonkę bengalską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji nie jest dokładnie znana, zgrubnie oszacowano, że mieści się w przedziale 31 000 – 1 000 000 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności uznawany jest za spadkowy, choć trendy liczebności niektórych populacji nie są znane[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Rostratula benghalensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Rostratula benghalensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rostratulidae Mathews, 1913-14 (1855) – złotosłonki – Painted-snipe (Wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-27].
- ↑ Gromada: Ptaki Aves. W: Władysław Zamachowski, Adam Zyśk: Strunowce (Chordata). Podręcznik zoologii dla studentów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1997, s. 380. ISBN 83-86841-92-3.
- ↑ K. Linneusz: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. 1758, s. 153.
- ↑ Sálim Ali: The birds of Travancore & Cochin. Oxford University Press, s. 359.
- ↑ Guy Kirwan: Family Rostratulidae (Painted Snipes). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 300. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-27]. (ang.).
- ↑ John H. Boyd III: Rostratulidae: Painted-snipes. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2020-01-28]. (ang.).
- ↑ B. A. Lane, D. I. Rogers. The Australian Painted Snipe Rostratula (benghalensis) australis: an endangered species?. „Stilt”. 36, s. 26–34, 2000. (ang.).
- ↑ Allan J. Baker, S. L. Pereira, Danny I. Rogers, Rebecca Elbourne, Chris J. Hassell. Mitochondrial-DNA evidence shows the Australian Painted Snipe is a full species, Rostratula australis. „Emu”. 107 (3), s. 185–189, 2007. DOI: 10.1071/MU07024. (ang.).
- ↑ a b c Painted Snipe (Rostratula benghalensis). Birds in Backyards. [dostęp 2010-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-17)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
- NSW National Park and Wildlife Service: Rostratula benghalensis – profile. Wrzesień 1999. (ang.)
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Znaczek z Hongkongu przedstawiający złotosłonkę bengalską
