Zaroślak żółtobrzuchy

Zaroślak żółtobrzuchy
	Atlapetes pileatus
	Wagler, 1831
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak żółtobrzuchy
Podgatunki
	A. p. dilutus Ridgway, 1898; A. p. pileatus Wagler, 1831;
	A. p. dilutus Ridgway, 1898; A. p. pileatus Wagler, 1831;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak żółtobrzuchy^[3]^[4] (Atlapetes pileatus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Endemit Meksyku. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski^[2]^[5]^[6].

Systematyka edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Georg Wagler, nadając mu nazwę Atlapetes pileatus. Opis ukazał się w 1831 roku w czasopiśmie „Isis von Oken”. Jako miejsce typowe autor wskazał Meksyk^[7]^[8]. IOC wyróżnia dwa podgatunki^[9]:

A. p. dilutus Ridgway, 1898
A. p. pileatus Wagler, 1831^[10].

Etymologia edytuj

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik”, πετομαι petomai – „latać”^[11].
pileatus: łac. pileatus – „nakryty, ograniczony”^[12]

Morfologia edytuj

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady dziobem w kolorze czarniawym. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki w kolorze od brązowego do ciemnego czerwonobrązowego. Nogi od szaraworóżowych do brązowawych. Na głowie ruda czapeczka. Boki głowy czarniawe, kark i reszta głowy w odcieniach ciemnoszarego. Pierś oliwkowa. Dolna część brzucha, boki i kuper blade oliwkowozielone. Ogon oliwkowozielony. Pokrywy i skrzydła ciemnoszare z lotkami o oliwkowozielonym odcieniu. Brak dymorfizmu płciowego. Młode osobniki wyglądają jak dorosłe, ale nie mają rudego zabarwienia czapeczki, mają bledsze skrzydła i jaśniejsze dolne partie ciała. Podgatunek A. p. dilutus ma jaśniejsze ubarwienie i jest nieco większy od A. p. pileatus. Długość ciała z ogonem 14,5–16,5 cm; masa ciała 21,5–27,5 g^[5]^[10].

Zasięg występowania edytuj

Zaroślak żółtobrzuchy występuje na dosyć sporym obszarze Meksyku. Jest gatunkiem osiadłym. Poszczególne podgatunki zamieszkują^[5]^[10]:

A. p. dilutus – północną Wyżynę Meksykańską w następujących stanach: południowo-zachodnia część Chihuahua, Durango, południowo-wschodnia część Coahuila, Nuevo León, południowo-zachodnia część Tamaulipas, San Luis Potosí,
A. p. pileatus – południową Wyżynę Meksykańską i góry od stanu Sinaloa na południe po stany Michoacán, Guanajuato, Hidalgo i Veracruz oraz w stanach Guerrero, Oaxaca i Puebla^[5].

Ekologia edytuj

Zaroślak żółtobrzuchy jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są zarośla i podszyt wilgotnego obszaru występowania sosny i dębu na Wyżynie Meksykańskiej. Występuje na wysokościach od 900 do 3500 m n.p.m.^[5] (BirdLife International podaje, że zazwyczaj w przedziale wysokości 1300–3400 m n.p.m.^[13]). Jest gatunkiem wszystkożernym. Zjada różne rodzaje owadów i nasion^[5]. Żeruje na ziemi lub tuż nad powierzchnią. Występuje zazwyczaj w parach lub niewielkich grupach^[5].

Rozmnażanie edytuj

Nie ma wielu informacji o gniazdowaniu, rozmnażaniu i wychowywaniu piskląt. Sezon rozrodczy trwa od kwietnia do sierpnia. Gniazdo w postaci niewielkiej miseczki, wykonane głównie z suchej trawy; jedno zbadane gniazdo było umieszczone 0,6 m nad ziemią wśród gęstej roślinności. W lęgu 2 jaja^[5].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zaroślak żółtobrzuchy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Jego zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 797 tys. km²^[13]. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na 50 000 – 499 999 dorosłych osobników, zaś jej trend oceniała jako lekko spadkowy^[13]. Gatunek opisywany jest jako pospolity lub dość pospolity w dogodnym dla niego środowisku^[5]. BirdLife International wymienia 14 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, wszystkie w Meksyku, jest to m.in. Park Narodowy Iztaccíhuatl-Popocatépetl^[13].

Przypisy edytuj

↑ Atlapetes pileatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Atlapetes pileatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-08-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ James D. Rising: Rufous-capped Brushfinch Atlapetes pileatus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-08-05] .
↑ Denis Lepage: Rufous-capped Brush-Finch Atlapetes pileatus Wagler, 1831. Avibase. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
↑ Johann Georg vonJ.G. Wagler Johann Georg vonJ.G., Tinige Mittheilungen, „Isis von Oken”, 1831 (5), Lipsk: Leipzig beh Brodhaus, 1831, s. 526 (niem. • łac.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
↑ pileatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Rufous-capped Brush-finch Atlapetes pileatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Atlapetes pileatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Atlapetes pileatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-3] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-08-05].

[botw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ James D. Rising: Rufous-capped Brushfinch Atlapetes pileatus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).

[hbwcheck6-6] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-08-05] .

[AviBase-7] Denis Lepage: Rufous-capped Brush-Finch Atlapetes pileatus Wagler, 1831. Avibase. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).

[oryg-8] Johann Georg vonJ.G. Wagler Johann Georg vonJ.G., Tinige Mittheilungen, „Isis von Oken”, 1831 (5), Lipsk: Leipzig beh Brodhaus, 1831, s. 526 (niem. • łac.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-08-05]. (ang.).

[HBW_16-10] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[11] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).

[12] pileatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-05] (ang.).

[birdlife-13] Rufous-capped Brush-finch Atlapetes pileatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).

[3]

[4]

[2]

[5]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]