Zasłonak ciemnogłówkowy
Zasłonak ciemnogłówkowy (Cortinarius decipiens (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak ciemnogłówkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 312 (1838) [1836-1838] | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus decipiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Elias Fries w 1838 r., przenosząc go do rodzaju Cortinarius[1].
- Agaricus decipiens Pers. 1801
- Cortinarius atrocaeruleus M.M. Moser 1953
- Cortinarius atrocaeruleus M.M. Moser 1967
- Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 f. decipiens
- Cortinarius decipiens f. saliceticola Reumaux & Carteret 2001
- Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 subsp. decipiens
- Cortinarius decipiens var. atrocaeruleus (M.M. Moser ex M.M. Moser) H. Lindstr. 1998
- Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 var. decipiens
- Cortinarius decipiens var. insignis Fr. 1874
- Cortinarius flexipes f. sertipes (Kühner) Kühner 1961
- Cortinarius sertipes Kühner 1955
- Cortinarius sertipes Kühner 1953
- Cortinarius sertipes Kühner 1955) f. sertipes
- Hydrocybe atrocaerulea M.M. Moser 1953
- Hydrocybe decipiens (Pers.) Wünsche 1877
- Hydrocybe sertipes Kühner ex M.M. Moser 1953
- Telamonia sertipes (Kühner) Hlaváček 1985
Zaliczany jest do podrodzaju Telamonia[3].
Naukowa nazwa decipiens w tłumaczeniu na język polski oznacza zwodniczy i nawiązuje do dużej zmienności morfologicznej tego grzyba[3]. Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r. W 1876 r. Feliks Berdau opisywał ten gatunek pod nazwą bedłka zmienna lub opieńki sosnowe, a Franciszek Błoński w 1896 r. jako zasłonak zwodniczy[4].
Morfologia edytuj
Średnica 2– 5 cm, za młodu ostrostożkowe, potem szeroko wypukłe z wyraźnym garbem. Jest higrofaniczny i często pomarszczony. Powierzchnia błyszcząca, pokryta radialnie drobnymi włókienkami, w różnych odcieniach brązu, z jaśniejszym brzegiem i ciemniejszym środkiem[3].
Przyrośnięte, średniogęste, początkowo szaroochrowe, potem ciemnobrązowe, w końcu cynamonowe[3].
Wysokość 3–7 cm, grubość 2–5 mm. Bladożółty, podłużnie pokryty białawymi włókienkami. U młodych owocników ma w górnej części lekko fioletowy odcień. Resztki zasnówki tworzą niewyraźną strefę pierścieniową[3].
O słabym zapachu rzodkiewkowym. Smak niewyraźny[3].
Cechy mikroskopowe edytuj
Włókienka naskórka utworzone przez cienką warstwę drobnych, septowanych strzępek o różnej grubości i różnym stopniu pigmentacji; od słabo pigmentowanych do ochrowych. Podstawki 4-zarodnikowe, cylindryczne i poszerzone na końcach. Pomiędzy nimi występują jasne bazydiole[5]. Zarodniki szeroko elipsoidalne lub jajowate, delikatnie lub umiarkowanie brodawkowate, nieamyloidalne, o rozmiarach 8,5–10 × 5–6,5 μm. Wysyp zarodników rdzawobrązowy[3].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane są jego stanowiska głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony, nie podano jego stanowisk tylko w Europie Południowowschodniej. Ponadto występuje w Kanadzie i Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska[4]. Aktualne stanowiska tego gatunku w Polsce podaje internetowy atlas grzybów[7].
Rośnie na ziemi w lasach, wśród mchów, często pod brzozami i wierzbami[3]. Owocniki wytwarza od września do października[4].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy. W niektórych przewodnikach dla grzybiarzy opisywany jest jako podejrzany. Brak informacji o trujących własnościach tego gatunku, ponieważ jednak liczne gatunki zasłonaków są trujące, nie należy zbierać owocników zasłonaka ciemnogłówkowego do celów spożywczych[3].
Gatunki podobne edytuj
Zasłonak ciemnogłówkowy cechuje się dużą zmiennością morfologiczną i jest dość trudny do odróżnienia od innych podobnych zasłonaków. Często konieczne jest badanie mikroskopowe zarodników i urzeźbienia ich powierzchni. Podobny wygląd ma na przykład zasłonak oszroniony (Cortinarius hemitrichus)[3] i zasłonak ziemiowonny (Cortinarius umbrinolens) – ten ostatni odróżnia się zapachem surowego ziemniaka[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-02-02]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-02-02]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j First-nature. Cortinarius decipiens/ Cortinaire saturnin. [dostęp 2018-02-02].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Cortinarius decipiens var_decipiens (Pers.) Fr.. [dostęp 2018-02-03].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-02-03].
- ↑ Aktualne stanowiska Cortinarius decipiens w Polsce. [dostęp 2018-02-02].
- ↑ Cortinarius decipiens / Cortinaire trompeur. [dostęp 2018-02-03].