Zasłonak jabłkowaty
Zasłonak jabłkowaty (Cortinarius malicorius Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak jabłkowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius malicorius Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 289 (1838) [1836-1838] | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r.[1] Synonimy[2]:
- Cortinarius croceifolius Peck 1911
- Cortinarius croceifolius f. croceoconus (Fr.) Nespiak 1975
- Cortinarius croceoconus Fr. 1863
- Dermocybe crocea var. croceifolia (Peck) Hlaváček 1977
- Dermocybe croceifolia (Peck) M.M. Moser 1974
- Dermocybe croceocona (Fr.) M.M. Moser 1983
- Dermocybe malicoria (Fr.) Ricken 1915
- Gomphos croceoconus (Fr.) Kuntze1891
- Gomphos malicorius (Fr.) Kuntze 1891
Polską nazwę zasłonak jabłkowaty lub zasłonak płomiennoblaszkowy nadał mu Andrzej Nespiak w 1975 r. Władysław Wojewoda w 2003 r. zaakceptował tę pierwszą[3].
Morfologia edytuj
Średnica 2–6 cm, początkowo stożkowato-dzwonkowaty, potem płaski. Powierzchnia jedwabiście włókienkowata o barwie od pomarańczowobrązowej do oliwkowobrązowej. Brzeg długo podwinięty[4].
Przylegające lub zbiegające ząbkiem, gęste, początkowo jasnoszafranowo-pomarańczowe, następnie czerwonawo-pomarańczowe do rdzawobrązowych z żółtawymi prążkami[4].
Wysokość 3–8 cm, grubość 0,5–01,2 cm, cylindryczny, przy podstawie rozszerzający się. Powierzchnia blado pomarańczowo-żółta, bardziej brązowa w kierunku podstawy, z pomarańczową grzybnią przy podstawie[4].
W kapeluszu w stanie wilgotnym żółtawy do ciemnooliwkowo-zielonego, w stanie suchym jasno pomarańczowożółty. W trzonie w stanie suchym żółtawy w kierunku wierzchołka. Zapach rzodkiewki, smak niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki elipsoidalne, drobno i umiarkowanie brodawkowate, małe, (4) 5,5–7,5 × 4–4,5 µm[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane jest występowanie Cortinatius malicorius w Ameryce Północnej (USA i Kanada) i w Europie[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 5 jego stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje wśród mchów w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, zwłaszcza pod świerkami, jodłami, brzozami. Owocniki od wiosny do jesieni[3]. Według źródeł francuskich rośnie wyłącznie pod drzewami iglastymi[4], według czeskich głównie pod świerkami i olchami, rzadko pod innymi drzewami[7].
Gatunki podobne edytuj
Zasłonak jabłkowaty charakteryzuje się krępym i zwartym pokrojem, obrzeżem kapelusza z jasnopomarańczowymi resztkami zasnówki, szafranowo-pomarańczowymi blaszkami, ciemnooliwkowym miąższem w stanie wilgotnym i małymi zarodnikami. W stanie suchym kapelusz i miąższ tracą oliwkowy kolor, stają się bardziej pomarańczowe, zwłaszcza miąższ. Mikroskopijne elementy jego miąższu i blaszek w KOH zmieniają kolor z różowofioletowego na purpurowy. Podczas suchej pogody bywa mylony z zasłonakiem cynamonowym (Cortinarius cinnamomeus) lub znacznie częściej występującym zasłonakiem szafranowym (Cortinarius croceus). Odróżnia się od nich ostrzami blaszek, które mają barwę od oliwkowożółtej do złotożółtej. Wszystkie trzy gatunki mogą rosnąć w tym samym środowisku, chociaż zasłonak jabłkowaty i zasłonak cynamonowy wydają się wiązać ze starszymi drzewami. Wszystkie są spokrewnione z różnymi drzewami iglastymi[4].
Według czeskiego źródła zasłonak cynamonowy ma bardziej wyraźnie łuskowaty kapelusz, czasami zielonkawy wierzchołek, nieco większe zarodniki (6,5–8 × 3,5–5 µm) i nie ma pozostałości jaskrawopomarańczowej zasnówki na brzegu kapelusza. Zasłonak szafranowy ma raczej żółte blaszki, drobno łuskowaty kapelusz i większe zarodniki (7–9 × 4,5–6 µm)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Cortinarius malicorius / Cortinaire à lames orange [online] [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Mapa występowania Cortinarius malicorius na świecie [online] [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Aktualne stanowiska zasłonaka jabłkowatego w Polsce [online] [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b Cortinarius malicorius Fr. 1838. Pavučinec oranžovolupenny [online] [dostęp 2021-10-25].