Zespół pałacowo-parkowy w Pławowicach
Zespół pałacowo-parkowy w Pławowicach – zabytkowy zespół pałacowo-parkowy we wsi Pławowice, w gminie Nowe Brzesko, w powiecie proszowickim, w województwie małopolskim.
 nr rej. A-499 z 22.02.1985
| |
.JPG)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Rodzina Morstinów |
| Rozpoczęcie budowy |
XVIII w. |
| Ukończenie budowy |
XIX w. |
| Ważniejsze przebudowy |
1886 |
Położenie na mapie gminy Nowe Brzesko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu proszowickiego  | |
 50°10′23,6″N 20°24′45,2″E/50,173222 20,412556
| |
Zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku dla rodziny Morstinów[1]. Obiekt składający się z pałacu, kaplicy, parku oraz zespół stawów został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[2].
Pałac: czas budowy 1804–1805, styl klasycystyczny.
Park: czas powstania XVIII–XIX wiek.
Kaplica: czas powstania 1802 rok.
W XV wieku istniał tu dwór szlachecki, wspomina o nim Jan Długosz[3]. W 1581 roku Pławowice były własnością Lanckorońskich. W 1625 roku właścicielem był Jan Gutteter Pławowski i po nim do pocz. XVIII wieku majątek pozostawał w rodzinie Gutteterów. Już w 1730 roku pół wsi Pławowice należało do Stefana Benedykta z Raciborska Morsztyna. W 1776 roku wykonano plan założenia zespołu pałacowo-parkowego. W dokumencie z 1788 roku wymieniony jest dwór z prywatną kaplicą. Obecny pałac powstał w latach 1804–1805 dla Ludwika Felicjana Morstina, według planów Jakuba Kubickiego. Należy do najcenniejszych i najokazalszych wiejskich rezydencji klasycystycznych doby postanisławowskiej w skali ogólnokrajowej. Walory jego podnosi usytuowanie w rozległym parku krajobrazowym o urozmaiconym drzewostanie z XVIII–XX wieku, z dużym stawem, tzw. parkowym, z wyspą pośrodku, oraz kompleksem stawów rybnych, połączonych groblami. Teren parku opada łagodnie ku dolinie przepływającej po stronie wschodniej rzeki Szreniawy. Obecna kaplica w parku powstała wcześniej niż obecny pałac, bo w 1802 roku, jest na rzucie czworoboku, otoczona starymi lipami i klonami. Wjazd do pałacu był przez bramę z rzeźbami dwóch lwów (rzeźby obecnie znajdują się w Krakowie przy wejściu do wieży ratuszowej, przed pałacem ustawione ich kopie). W 1886 roku dobudowano skrzydło południowe według projektu Tadeusza Stryjeńskiego. Pałac stanowił do roku 1945 własność rodziny Morstinów i za czasów ostatniego właściciela Ludwika Hieronima Morstina organizowane były w latach 1928, 1929 zjazdy wybitnych poetów polskich dwudziestolecia międzywojennego. Po 1945 roku pałac wraz z parkiem ulegał dewastacji. Od lat 90. XX wieku w pałacu prowadzone są prace remontowe i zabezpieczające, aby przywrócić zespołowi pałacowo-parkowemu stan pierwotny. W dniach 23 i 24 czerwca 2006 roku w Pławowicach odbył się trzeci zjazd poetów, w którym uczestniczyło wielu współczesnych literatów. Tym razem organizatorami spotkania byli Maria i Marian Tomaszewscy obecni właściciele posiadłości oraz gmina Nowe Brzesko[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Dwory Małopolski. powiat: Proszowicki, miejscowość: Pławowice. [dostęp 2007-11-03]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023., s. 148.
- ↑ Słownik Geograficzny Królestwa Polski, tom VIII, 1887.
- ↑ Gazeta NOWOBRZESKA. 22/2006. [dostęp 2006]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- T. Chrzanowski, M. Kornecki: Sztuka ziemi krakowskiej (1982).
- M. Majka: Pałac Morstinów nad Szreniawą. Zespół pałacowy w Pławowicach – wczoraj, dziś i jutro.
- Wioletta Brzezińska-Marjanowska: Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780-1831 r.. repcyfr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Dwory Małopolski – PAŁAC W PŁAWOWICACH. dworymalopolski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-10)].