Ziarnóweczka gruzełkowata
Ziarnóweczka gruzełkowata (Cystodermella granulosa (Batsch) Harmaja) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ziarnóweczka gruzełkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Cystodermella granulosa (Batsch) Harmaja Niemelä 42(2): 46 (2002) | |
.JPG)
_Harmaja_235933.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystodermella, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. August Johann Georg Karl Batsch nadając mu nazwę Agaricus granulosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2002 r. Harri Harmaja[1].
Ma 20 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus granulosus Batsch 1783
- Armillaria granosa (Batsch) Kauffman 1923
- Armillaria granulosa (Batsch) Kauffman 1923
- Cystoderma granulosum (Batsch) Fayod 1889
- Lepiota granulosa (Batsch) P. Kumm. 1871
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej gatunek ten w polskim piśmiennictwie mykologicznym znany był pod nazwami: bedłka ziarnista i bedłka ziarnisto opylona[3]. W atlasach grzybów opisywany był także jako ziarnówka gruzełkowata i ziarnówka rdzawoczerwona[4].
Morfologia
edytujŚrednica 1–5 cm, u młodych okazów półkulisty, później rozpostarty, czasami z tępym garbkiem. Na brzegu występują zwisające resztki białawej osłony. Skórka sucha, w kolorze od rdzawoczerwonego przez ceglastoczerwony do rdzawobrązowego, środek kapelusza przeważnie ciemniejszy. Pokryta jest drobnymi, łatwo ścierającymi się grudkami[4]. Pod wpływem słońca (u okazów rosnących na miejscach oświetlonych) kolory blakną[5].
Gęste szerokie (do 4 mm), do trzonu nieco przyrośnięte i zatokowato wykrojone. U młodych owocników białawe, z czasem białożółtawe[4].
Wysokość 3–8 cm, grubość do 4 mm, walcowaty. Ma rdzawy kolor. Pierścienia brak, występuje tylko strefa pierścieniowa. Powyżej tej strefy powierzchnia trzonu jest biało oprószona, poniżej pokryta łuskami i kosmkami[4].
Białawy, o łagodnym smaku. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu[4].
Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 3,5–5 × 2–3 μm. Brak cystyd[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej i w Europie[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. Znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych także w Niemczech[3].
Grzyb naziemny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, w trawie, wśród mchów, pojedynczo lub w nielicznych grupach[4]. Owocniki pojawiają się od sierpnia do listopada[3].
Znaczenie
edytujGatunki podobne
edytuj- ziarnówka ochrowożółta (Cystoderma amianthinum). Jest większa i ma kapelusz jaśniejszy, w odcieniach żółtego koloru[7].
- ziarnóweczka cynobrowa (Cystodermella cinnabarina). Jest większa, posiada pierścień (chociaż nietrwały) i jej trzon nie jest łuskowaty. Pewnym sprawdzianem są cystydy; u z. cynobrowej występują, u gruzełkowatej nie[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-05]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Grzybland. Ziarnóweczka gruzełkowata. [dostęp 2013-04-14].
- ↑ a b c d MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.