Zuzanna Janin

artystka polska
(Przekierowano z Zuzanna Antoszkiewicz)

Zuzanna Janin (ur. 1961 w Warszawie) – polska artystka sztuk wizualnych. Rzeźbiarka, twórczyni instalacji, działań performatywnych, obiektów, fotografii i instalacji wideo[1]. Absolwentka ASP w Warszawie w 1987. Stypendium naukowo-artystyczne w ECAV w Sierre (Szwajcaria) w 2004. Doktorat z zakresu Sztuk Pięknych (UAP w Poznaniu) w 2016. Habilitacja w dziedzinie sztuki (ASP Gdańsk) w 2020[2].

Zuzanna Janin
Data i miejsce urodzenia

1961
Warszawa

Alma Mater

ASP Warszawa

Dziedzina sztuki

artystka sztuk wizualnych

Muzeum artysty

Zuzanna Janin Studio

Nagrody

The Best Artist ArtVinius 2016

Strona internetowa

Rodzina i życie prywatne edytuj

Zuzanna Janin (prywatnie 1.v. Baranowska, 2.v. Bałka) z domu Antoszkiewicz. Jej prababka Natalia Rosińska założyła szkołę polską dla kobiet na Smolnej w Warszawie w 1900 (działała do 1920, upaństwowiona i włączona do tzw. „szkoły pani Piłsudskiej”, późniejsze LO Żmichowskiej w Warszawie). Jej babcia Józefina Aniela Egiersdorff była jedną z pierwszych studentek wydziału filozofii na Uniwersytecie Warszawskim (1918–1922). Jej matka Maria Anto była absolwentką ASP w Warszawie i artystką malarką[3]. Jej dziadek Tadeusz Czarnecki (ps. Uszycki, ranny 13 września 1944) brał udział w powstaniu warszawskim[4], podobnie jak wuj Konstanty Paprocki (ps. Lech)[5] i kuzyn Wojciech Kloss (ps. Junak, poległ 5 sierpnia)[6]. Dzieci: Melania Baranowska i Ignacy Bałka. Mężowie: P. Baranowski (1982-1990), M. Bałka[3] (1990-2018). Artystka prywatnie nosiła także nazwisko Baranowska-Bałka[3]. Od 2018 roku Janin jest członkinią grupy „Surwiwalki” zrzeszającej kobiety doświadczone przemocą domową, działającą przy Centrum Praw Kobiet w Warszawie[7].

Młodość edytuj

W latach 1970–1975 uczennica Szkoły Baletowej w Warszawie. Jako nastolatka grała w filmach młodzieżowych "Szaleństwo Majki Skowron", "Mysz" oraz jako uczennica szkoły baletowej tańczyła solową partię Klary w „Dziadku do orzechów” oraz dziecięce partie w „Don Kiszocie” i „Jeziorze łabędzim”.

Twórczość artystyczna edytuj

Debiutowała w 1990 Galerii Dziekanka w Warszawie (pod nazwiskiem Zuzanna Baranowska[8], którego używała od 1990 do 1992, a od 1992 występuje pod nazwiskiem artystycznym Zuzanna Janin[9]) - tworzy instalacje wideo i rzeźbiarskie często odnosząc się do przedstawień figuratywnych, przełamanych emocjonalnością łączoną z erudycją i głębokimi doznaniami, które nie pozostawiając widzów obojętnymi. Artystka słynie z przełamywania tabu, otwartości i szczerości oraz akcji głęboko angażujących emocjonalnie zarówno autorkę, jak i widzów. Zajmuje się tematyką miejsca (przestrzenne instalacje Pokrowce), pamięci (projekt Memory) i czasu (nakładane fotografie z serii Idź za mną, zmień mnie, już czas). Jest autorką „rysowanych w przestrzeni” rzeźb z drutu i waty cukrowej (rzeźby Słodka dziewczyna, Słodki chłopak) oraz wideo-instalacji Walka[10], w której walczy na ringu w sfingowanej walce z zawodowym bokserem. W 2003 stworzyła projekt Widziałam swoją śmierć, polegający na symulacji niebytu samej artystki[a]. (Praca dedykowana była zmarłemu dziecku artystki). Jest twórczynią fikcyjnej telewizji o sztuce studio telewiZyJne: prowadziła Art Talk Show z ludźmi sztuki.

W 2005 roku powołała Fundację Lokal Sztuki promującą sztukę współczesną. Fundacja prowadzi dwa miejsca sztuki: warszawską niezależną galerię sztuki współczesnej lokal 30, w latach 2003–2012 znajdującą się w dawnej pracowni artystki na ulicy Foksal, a obecnie w nowej siedzibie na ulicy Wilczej i tymczasową (2009–2010), filię londyńską: lokal_30_warszawa_london project (wraz z Agnieszką Rayzacher)[11].

W latach 2004-2007 tworzyła projekt fikcyjnej telewizji - telewiZJon_studio,w której prowadziłą ART_TALK_SHOWS z ludźmi sztuki[9].

W 2009 roku stworzyła pierwsze odcinki projektu Majka z filmu”/„Majka from the Movie, na bazie serialu z 1976 roku, Szaleństwo Majki Skowron, w którym zagrała główną rolę Majki jako aktorka dziecięca. Odtwórczynią nowej Majki, rebelianckiej bohaterki błąkającej się przez kulturę, czas i przestrzeń jest córka artystki, Mel. Obie Majki z 1975 i 2010 roku pojawiają się w pracy artystki równolegle. Praca wideo pokazywana była m.in. na wystawach i pokazach wideo w Polsce, Niemczech, w Wielkiej Brytanii, Włoszech, Szwajcarii, Austrii, Stanach Zjednoczonych, Kolumbii i Brazylii. Epizod Revolutions z projektu Majka z filmu/Majka from the Movie był pokazany na 54 Biennale Sztuki w Wenecji 2011 (wystawa Memory Box/The Last Analog Revolution w ramach prezentacji Rumunii). Praca m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i MAM Museu Arte Moderna Rio de Janeiro.

W 2014 roku artystka stworzyła wideo Podróż do lęku, w wyniku odbycia „podwójnej” podróży do więzienia w Usolie Perskim w Rosji (obecnie Bierezniki): jednocześnie do uwięzionej artystki z grupy Pussy Riot Maszy Alochiny, i jednocześnie do miejsca, gdzie 150 lat wcześniej zmarł na zesłaniu jej pradziadek Edward Czarnecki powstaniec styczniowy.

W 2015 odbyła szereg podróży do Brazylii: São Paulo i Rio de Janeiro, w poszukiwaniu zaginionego obrazu autorstwa artystki Marii Anto, na którym była namalowana zanim się urodziła[12], a podróży i poszukiwania w archiwach BSP w São Paulo zaowocowały powstaniem rzeźb i poetyckiego wideo LOST BUTTERFLY.

W pracach z lat 2016–2019 podejmuje aktualne problemy społeczne, zjawiska mowy nienawiści, body-shamingu, uzależnień SHAME i UNCHAIN, przemocy Cyber-przemoc i przemocy domowej W łożku z M. Śpiąca Niebieska, Czarna jak ja, Czerwona ze wstydu, wideo-performance ROOMS[13][14], czy prace z serii Rzeźby antropocenu.

Janin współpracowała z licznymi artystami i pisarzami, w tym Olgą Tokarczuk, która napisała tekst do jej pierwszego katalogu wydanego w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w 2000[15][16].

Od 2020 roku prowadzi artystyczny blog- pamiętnik wizualny[17].

Jest inicjatorką Nagrody Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven – pierwszej w Polsce międzynarodowej nagrody artystycznej, przyznawanej od 2018 r. przez Fundację Miejsce Sztuki, której Janin jest Prezeską[18][19][20][21].

Wystawy edytuj

Artystka brała udział m.in. w Biennale w Stambule (jako Zuzanna Baranowska, 1992)[22][23], Biennale w Sydney (1993)[24], Sonsbeek (1993)[25], Biennale w Liverpoolu (1998), FOKUS ŁÓDŹ Biennale, Łódź (2010)[26], 54th Biennale Sztuki w Wenecji (2011)[27], Alternativa'6 (2016).

Jej prace prezentowane były w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą m.in. w Kunstverein Salzburg (1995), Museum of Contemporary Art w Chicago (1998), Kunsthalle Bern (1998), Galerii Zachęta Warszawa (1995, 2001, 2003–2005), Modernamuset w Sztokholmie (1999), Jeu de Pomme w Paryżu (2000), Ludwig Muzeum w Akwizgranie (1991), Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (1999–2001, 2005), Izrael Muzeum w Jerozolimie (2004), Hamburgerbanhof w Berlinie (1999, 2005), Kunstmusem Bern (2006), Galeria Foksal (1996, 1998, 2003, 2018)[28], Galerii Manhattan (1995, 2003), galerii lokal_30 w Warszawie (2005, 2006), Centre d’Art Contemporain Casino Luxemburg w Luxemburgu (2007), Muzeum Sztuki w Łodzi (2007), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2007, 2018)[29], Museum on the Seam w Jerozolimie (2008), Kalmar Konstmuseum, w Kalmarze/SE (2008), Museum of Art w Hajfie/IL (2009), LISTE'07 i '09 w Bazylei, Temporary Gallery Cologne (2010), Kunsthalle Wien Project Space, wystawa indywidualna (2010), Kunstverein Medienturm Graz (2010)[30], Centre Pompidou Merz (2011), Morsbroish Museum, Laverkusen (2013), MAM Museu do Arte Moderna Rio de Janeiro (2014), Jubileusz 50-lecia Muzeum Rzeźby w Królikarni Muzeum Narodowe Warszawa (2016), Kolekcja Muzeum Współczesne Wrocław (2016), Jubileusz 50-lecia Galerii Foksal Warszawa (2016), Kolekcja Sammlung Hoffmann Berlin (2016, 2017), Muzeum Sztuki Współczesnje w Warszawie (2018)[29], FRIEZE NY (2017), SALM MODERM National Gallery Prague (2018-2019)[31], Tate Exchange Tate Modern London (2019), Tokyo Photographic Art Museum (2019), Japanese Palace Dresden (2019-2020) oraz w wielu innych galeriach w kraju i na świecie.

Brała udział w wystawach akademickich oraz w Artist in Residence: PROGR Galerie Bern / Ecole Cantonale d’Art du Valais, Sierre (2004), Galeria 2.0 / Akademia Sztuk Pięknych Warszawa (2012), ASAB Academia del Arte, Bogota (2015), Artspace / Yale University w New Haven (2015), The Poetry Library in the Southbank Centre & King’s College London (2018). Gościnne wykłady w Hajfa University, Bezalel Academy of Art and Design, Jerozolima, Tel Aviv[32], Academy of Fine Art Bratislava, Akademia Sztuk Pięknych Warszawa, Akademia Sztuki Pięknych Kraków, studia podyplomowe PAN Warszawa. Była stypendystką m.in. MKiS w Warszawie, KulturKontakt w Wiedniu, ProHelvetia w Zurychu i Pollock-Krasner w Nowym Jorku oraz MKIDN w Warszawie (2009), MKiDN (2020).

Kolekcje edytuj

Jej prace znajdują się w wielu kolekcjach sztuki współczesnej w Polsce i zagranicą, m.in.: Galeria Zachęta, Warszawa; Muzeum Narodowe, Kraków; Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa; Muzeum Narodowe w Warszawie; Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum Współczesne Wrocław; Kolekcje Znaki Czasu Lublin, Białystok, Olsztyn, Katowice; Toruń / CSW Toruń[33]: Muzeum Górnośląskie, Bytom; Kröller-Müller Museum, Oterloo; Museum Morbroich, Leverkusen (GE); Muzeum Sztuki / Centrum Sztuki Saloniki (GR); Hoffmann Sammlung Berlin (GE)[34], La Gaia Collectione, Busca (I), MAM RIO Museu Arte Moderna Rio de Janeiro (BR), La Fabrique, Collection Josée et Marc Gensollen, Marseille (F), NOMUS Gdańsk, Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, Ursula Blickle Archive / Belvedere, Wien, oraz wielu prywatnych kolekcji w kraju i na świecie.

Nagrody i wyróżnienia edytuj

  • Nominowana do Paszportu Polityki w 1998 za wystawy w Galerii Foksal (1885 i 1998, kuratorka Joanna Mytkowska)
  • Nominowana do Paszportu Polityki w 1999 za wystawę w Centrum Sztuki Współczesnej „Co za piekło, co za raj. c.d.” (1999 kurator Marek Goździewski)
  • Nominowana do Paszportu Polityki w 2002 za wystawę w Galerii Zachęta „ILoveYouToo” (2001 kuratorka Karolina Lewandowska)
  • Finalistka nagrody Adi Prize for Art 2003 w Jerozolimie (instalacja fotograficzna „Synagogue”)
  • Laureatka Nagrody Best Gallery Presentation na ViennAfair 2006 w Wiedniu (projekt i realizacja wystawy „City. Between the Architecture & Catastrophe” wraz z Agnieszką Rayzacher)
  • Wyróżnienie za najpiękniejszą książkę roku 2006 (projekt Sztuka polska na okładkach Serii Antropologicznej PIW wraz z Lidią Danko)
  • Nominowana do nagrody Art in the City, 2010, Brussels za rzeźbę HOME (Homage to Robert Indiana), 2009–2010
  • Laureatka nagrody The Best Artist ArtVilius 2016, Wilno, za prezentację „Volvo 240 Transformed Into 4 Drones” na wystawie Projects/Focus Poland
  • Nagrodzona tytułem 50 Śmiałych roku 2018 przez tygodnik Wysokie Obcasy
  • TOP 10 shows in Great Britain and Irleand 2022 by FRIEZE, za wystawę "The Baronesse" w Mimosa House London

Filmografia (aktorka dziecięca) edytuj

Wideografia (twórczyni dzieł sztuki współczesnej) edytuj

Wybrane prace wideo i wideo instalacje:

  • „WALKA / FIGHT”, 2001 (digitalizacja 2012)
  • „Widziałam swoją śmierć / I’ve Seen My Death”, instalacja wideo składająca się z wideo: „Ceremonie & Zabawy / Funeral & Fun”, „Siedem śmierci / Seven Deaths”, „Roboty Murarskie / Masonry”, „Wywiady i Cytaty / Interviews & Quotations”, 2003
  • „Pomiędzy (Matki i Córki)”, 2005; instalacja wideo
  • „Pomiędzy (Ojcowie i Synowie)”, 2006–2008; instalacja wideo
  • „Tuż przed. Muzeum idealne / Just Before. The Ideal Museum”, 2006 (dla MSN, Warszawa, Muzeum Sztuki Łódź)
  • „Majka z filmu / Majka from the Movie”, 2009–2012; 8 epizodów wideo, instalacja wideo
  • „Lot. Smoleńsk”, 2012
  • „Taniec jako urządzenie mapujące” & „Dom-Pracownia jako urządzenie optyczne / Dom-Pracownia jako urządzenie akustyczne”, 2014 (dyptyk wideo)
  • Zuzanna Janin & Kamen Stoyanov „Meeting Halfway. Warszawa-Sofia. Sofia-Warszawa. (47°33′N and 22°19′E)”, 2014 (wideo instalacja, tryptyk wideo)
  • „Lost Butterfly”, 2016 (wideo instalacja tryptyk wideo)
  • „ROOMS”, 2017 (tryptyk wideo)
  • „Sześcian i Małpa”, 2018 (z Józefiną Gocman)
  • "telewiZJon-studio ART_TALK_SHOW with Warren Niesluchowski", 2007 (edited 2019)

Uwagi edytuj

  1. Projekt był szeroko dyskutowany, początkowo niedoceniony, obecnie stał się kanonem zaangażowanej sztuki współczesnej komentującej kulturowe uwikłania człowieka poddawanego manipulacjom i zarządzaniu strachem we współczesnym świecie. Projekt znajduje się w edycjach i wersjach w wielu kolekcjach w kraju i na świecie, m.in. Hoffmann Sammlung, Colezzione La Gaya w Busco we Włoszech, Kolekcje Znaki Czasu w Lublinie i szeregu kolekcji prywatnych w kraju i na świecie. Był pokazywany na wystawach międzynarodowych m.in. w Kunstmusuem Bern (CH), Hajfa Museum of Art (IL), Hoffmann Sammlung (Berlin), Centrum Sztuki Współczesnej w Moskwie, Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Zawarte w projekcie najbardziej palące problemy współczesności: manipulacje informacjami, lęk przed śmiercią i ucieczka przed starością, pogarda dla choroby, słabości – jest przedmiotem szeroko komentowany w pozycjach książkowych o kulturze i sztuce i opracowaniach naukowych.

Literatura edytuj

katalogi wystaw indywidualnych

  • Zuzanna Janin, Dom przekształcony w bryły geometryczne / Home Transformed Into Geometric Solids, texts: K. Krysiak, A. Grzemska, conversation: M. Newman with Z.Janin, Galeria Foksal / Foksal Gallery, Warszawa, 2019
  • Zuzanna Janin, WALKA / FIGHT, lokal_30 Warszawa, red. Agnieszka Rayzacher, texts: S. Szabłowki, A.Rayzacher, O. Stanisławska, P. Olszewska, A. Rayzacher, wyd. lokal_30 FLS, FMS, Warszawa 2017
  • Zuzanna Janin, White She-Raven, book, Galeria Labirynt, Lublin, lokal_30 Warszawa, red. Agnieszka Rayzacher, texts: M. Ujama, A.Bryzgel, A. Rayzacher, interview: M. Czyńska, Lublin 2016
  • Zuzanna Janin, Majka z filmu / Majka from the Movie, text M. Gisbourne, K. Wielebska, Galeria Arsenal Poznan, Centrum Sztuki Łaźnia Gdańsk, Temporary Gallery Cologne, 2010
  • Zuzanna Janin, Widziałam swoją śmierć / I’ve Seen My Death, text: R. Lewandowski, W. Kuczok, St. Szabłowski, Galeria Foksal, Galeria Entropia Wrocław, Hoffmann Sammlung Berlin, Galeria Foksal Warszawa, 2003
  • Zuzanna Janin, FIGHT / ILoveYouToo, texts: St. Szabłowski, A. Wiedemann, H. Sienkiewicz, Galeria Zachęta Warszawa, Galleria Kronika Bytom, Galeria Bunkier Sztuki Kraków, 2001
  • Zuzanna Janin, Co za piekło, co za raj, c.d., text: Olga Tokarczuk, one question interviews: M. Goździewski, W. Krukowski, G. Schöllhammer, J. Mytkowska, A. Rottenberg, J. Suchan. A. Prasał, Ł. Gorczyca, T. Bond, S. Eiblmayr, U. Loock, P. Pakesch, Galeria Foksal Warszawa, CSW Warszawa, 2000
  • Zuzanna Janin, text: Silvia Eiblmayr, E. van der Heeg, interview: Adam Szymczyk, Salzburg Kunstverein, Salzburg 199

Książki

  • Anti-portraiture. Challenging the Limits of the Portrait, text. M. Newman, ed. K. Imber, F. Johnstone, Bloomsbury, London 2020
  • Art and the Environment in Britain 1700 to today : Changes, Challenges and Responses Since the Industrial Revolution that Routledge, text: K.Ozga, University of Paris, Paris 2020
  • Historia filmu awangardowego, texts: G. Sitek, Ł. Mojsak; ed. Ł. Ronduda, G. Sitek, Fundacja OKONAKINO, MSN Warszawa, ha!art! Kraków, 2020
  • A. Grzemska, Matki i córki. Relacje rodzinne i artystyczne w autobiografiach kobiet po 1989 roku, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Seria: Monografie FNP, Toruń 2020
  • Przewodnik kolekcjonera sztuki najnowszej 2, teksty: A. Szyłak, P. Bazylko, Fundacja bęc zmiana, Warszawa 2019
  • LOKAL. A History of lokal_30, (texts; i.e. A. Rayzacher, K. Wielebska, P. Olszewska, S. Szabłowski, S. Cichocki), book, Fundation Lokal Sztuki, Warszawa 2015
  • POLISH, book on Polish Contemporary Art, (text: Mark Gisbourne on Zuzanna Janin), book, Hatje Cantz; Berlin 2011
  • New Phenomena in Polish Art, ed. Borkowski G., Branicka M., Mazur A., CSW Ujazdowski Castel, Warsaw 2007
  • J-M. Huitorel, La Beaute du Geste. L’Art Contemporain et le Sport, Editions du Regard, Paris 2005
  • Art from Poland, teksty/text: A. Rottenberg, J. Jedlinski, P. Piotrowski, A. Turowski, K. Czerni, Galeria Zachęta, Warszawa, 1997

Przypisy edytuj

  1. ULAN Full Record Display (Getty Research) [online], getty.edu [dostęp 2019-10-19].
  2. http://bip.asp.gda.pl/?cid=85&bip_id=1818
  3. a b c Aleksandra Grzemska, Rodzina siłaczek: Natalia Rosińska, Nelly Egiersdorff, Maria Anto, Zuzanna Janin [online], Miesięcznik Znak, 1 października 2018 [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  4. Powstańcze Biogramy – Tadeusz Czarnecki [online], 1944.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  5. Powstańcze Biogramy – Konstanty Paprocki [online], 1944.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  6. Powstańcze Biogramy – Adam Kloss [online], 1944.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  7. SURWIWALKI | Fundacja Centrum Praw Kobiet [online], 1 marca 2019 [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  8. Zuzanna Janin | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  9. a b BIO / CV [online] [dostęp 2020-10-03] (pol.).
  10. Zuzanna Janin, FIGHT, 2001, 9'. Zuzanna Janin 2014-01-07. [dostęp 2019-10-19].
  11. what’s on & artists info [online], lokal30.pl [dostęp 2019-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-22].
  12. ZUZANNA JANIN "LOST BUTTERFLY" na wspieramkulture.pl / at croufunding projects. WESPRZYJ PROJEKT // SUPPORT PROJECT [online] [dostęp 2020-10-03] (pol.).
  13. Zuzanna Janin. POKOJE / ROOMS | BIURO WYSTAW ARTYSTYCZNYCH w Jeleniej Górze [online] [dostęp 2019-10-19] (pol.).
  14. Zuzanna Janin i jej „Pokoje” w BWA [online], Jelonka.com [dostęp 2019-10-19] (pol.).
  15. Co za piekło, co za raj, cd: – KATALOG GŁÓWNY – BIBLIOTEKA GŁÓWNA – ASP [online], katalog.asp.katowice.pl [dostęp 2019-10-19].
  16. Olga Tokarczuk laureatką Literackiej Nagrody Nobla – Wirtualny Leksykon Biblioteki Głównej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie [online], leksykon.asp.waw.pl [dostęp 2019-10-19].
  17. Zuzanna Janin Z CYKLU RZEŹBY DOMOWE / FROM THE HOME SCULPTURES SERIE [online], rzezbydomowe.blogspot.com [dostęp 2021-04-18] (pol.).
  18. 15.12.2018 ART PRIZE. ANNOUNCEMENT OF THE 1ST EDITION LAUREATES / NAGRODA SZTUKI. OGŁOSZENIE LAUREATEK 1 EDYCJI Zachęta National Gallery Warsaw [online] [dostęp 2020-04-10] (pol.).
  19. Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven. wręczenie Nagrody II Edycji - Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie [online], artmuseum.pl [dostęp 2020-04-10] (pol.).
  20. Artystka, siłaczka, surwiwalka. Ważny i trudny rok Zuzanny Janin [online], Onet Kultura, 31 grudnia 2018 [dostęp 2020-04-10] (pol.).
  21. Podsumowania roku #2019 (3) [online], POSTMEDIUM, 19 grudnia 2019 [dostęp 2020-04-10].
  22. https://bienal.iksv.org/en/biennial-archive/3rd-international-istanbul-biennial
  23. 3rd Istanbul Biennial 1992 [online], artmap.com [dostęp 2019-10-19].
  24. 9th Biennale of Sydney 1992 [online], artmap.com [dostęp 2019-10-19].
  25. Sonsbeek 1993: curator Valerie Smith. Artists: Pawel Althamer, Fareed Armaly, Michael Asher, Miroslaw Balka, Alighiero e Boetti, Maurizio Cattelan, Stephan Dillemuth, Mark Dio... [online], dutchartinstitute.eu [dostęp 2019-10-19] (ang.).
  26. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-18].
  27. https://zacheta.art.pl/pl/kalendarz/zuzanna-janin-na-54-miedzynarodowej
  28. Zuzanna Janin, Home Transformed into Geometrical Solids [online], Galeria Foksal, 3 grudnia 2018 [dostęp 2019-10-18] (ang.).
  29. a b NIEPODLEGŁE – Museum of Modern Art in Warsaw [online], artmuseum.pl [dostęp 2019-10-19] (ang.).
  30. Medienturm [online], www.medienturm.at [dostęp 2019-10-19] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-18].
  31. Salm Modern #1: Zuzanna Janin. [dostęp 2019-10-18].
  32. Bezalel Academy of Arts and Design, Jerusalem [online], www.bezalel.ac.il [dostęp 2019-10-19].
  33. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-18].
  34. Artists – Sammlung Hoffmann [online], sammlung-hoffmann.de [dostęp 2019-10-18].

Linki zewnętrzne edytuj