Wikipedia

Zwóz

wieś w województwie opolskim
(Przekierowano z Zwoos)

Zwóz (dodatkowa nazwa w j. niem. Zwoos) – wieś w Polsce, w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Dobrodzień.

Zwóz
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

oleski

Gmina

Dobrodzień

Liczba ludności (2009[3])

107[2]

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

46-380[4]

Tablice rejestracyjne

OOL

SIMC

0131452

Położenie na mapie gminy Dobrodzień
Mapa konturowa gminy Dobrodzień, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zwóz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zwóz”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zwóz”
Położenie na mapie powiatu oleskiego
Mapa konturowa powiatu oleskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Zwóz”
Ziemia50°44′44″N 18°30′14″E/50,745556 18,503889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nazwa edytuj

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia wcześniejszą od niemieckiej nazwę miejscowości w obecnej polskiej formie "Zwoz", którą tłumaczy jako "Zukunstsplatz"[5]. Prawdopodobnie oznaczała ona miejsce zwożenia, gromadzenia towarów. Niemcy fonetycznie zgermanizowali nazwę miejscowości na "Zwocz"[5], a później Zwoos w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie hitlerowskiego reżimu 22 lipca 1936 r. nazistowska administracja III Rzeszy w miejsce zgermanizowanej nazwy Zwoos wprowadziła nową, całkowicie niemiecką nazwę Ahndorf O.S.[6]. Polska nazwa Zwóz została formalnie ustalona rozporządzeniem Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z 27 listopada 1945 r.[7]. Ustalenie to na szczeblu centralnym zostało potwierdzone rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 9 września 1947 r.[8], w którym określono także przymiotnik od nazwy tej miejscowości w formie zwoziański[8]; w późniejszym czasie zmieniono przymiotnik na zwozowski[9].

Administracja edytuj

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa częstochowskiego.

Historia edytuj

W 1855 r. Zwóz i Rędzinę zamieszkiwało 471 osób, a w 1861 r. – 519 osób[10][11].

W 1864 r. Zwóz stanowił jedną miejscowość z Rędziną. W tym czasie obie miejscowości zamieszkiwało 8 kmieci (niem. Freibauer), 9 zagrodników (niem. Freigärtner) i 10 chałupników (niem. Häusler); mieszkańcy zajmowali się głównie pracą w pańskim lesie, częściowo także w kopalniach i hutach. Najbliższa szkoła znajdowała się w Główczycach. W obrębie obu miejscowości znajdowało się 360 mórg pola, 166 mórg łąk i 11 mórg ogrodów; hodowano 13 koni, 121 krów i 40 owiec. Płacono 32 talary podatku od nieruchomości, 162 talary podatku klasowego (niem. Klassensteuer) i 2 talary podatku od działalności gospodarczej (niem. Gewerbesteuer). W pobliżu miejscowości znajdowała się huta szkła[12].

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Zwozie 112 osób, z czego 102, ok. 91,1%, stanowili mieszkańcy (w tym 102, 100% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 110 głosów (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 110 (100%) ważnych; za Polską głosowały 83 osoby (ok. 75,5%), a za Niemcami 27 osób (ok. 24,5%)[13].

W 1925 r.[14] w miejscowości mieszkało 356 osób, w 1933 r.[14] – 282 osoby, a w 1939 r.[15] – 266 osób[6].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162647
  2. ↑ BDL :: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny, 2014. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
  3. ↑ Stan na 1 stycznia.
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., styczeń 2014, s. 1618 [zarchiwizowane 2014-02-22].
  5. ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 74, OCLC 456751858 (niem.).
  6. ↑ a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Guttentag. 2006. [dostęp 2014-02-06]. (niem.).
  7. ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 r. o ustaleniu brzmienia urzędowego nazw miejscowości na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Opolskiego. Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr 34, poz. 449
  8. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  10. ↑ W tym 487 osób (ok. 93,8%) to katolicy, a 32 osoby (ok. 6,2%) to protestanci. W obu miejscowościach znajdowało się 41 prywatnych budynków mieszkalnych i 57 zabudowań gospodarczych.
  11. ↑ Naturbeschaffenheit, Volksstamm und Eintheilung des Kreises. W: Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau [Wrocław]: Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn, 1865, s. 427. [dostęp 2014-02-21]. (niem.).
  12. ↑ Guttentag mit dem westlichen Kreistheil. W: Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau [Wrocław]: Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn, 1865, s. 445. [dostęp 2014-02-21]. (niem.).
  13. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 19. [dostęp 2014-02-06]. (fr. • pol.).
  14. ↑ a b Stan na 16 czerwca.
  15. ↑ Stan na 17 maja.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Zwoos al Zwooz, może ''Zwóz'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 702.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwóz&oldid=72768633”