Świniary (województwo świętokrzyskie)
wieś w województwie świętokrzyskim
Świniary – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Solec-Zdrój[5][6].
| wieś | |
.jpg) Zabytkowy kościół św. Stanisława | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-131[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TBU |
| SIMC |
0271130[5] |
Położenie na mapie gminy Solec-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
 50°21′28″N 20°56′41″E/50,357778 20,944722[1]
| |
| Strona internetowa | |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0271147 | Nowe Świniary | część wsi |
| 0271153 | Świniary Kościelne | część wsi |
| 0271160 | Świniary Zielenieckie | część wsi |
Historia wsi
edytujŚwiniary jako osada otwarta powstały od przełomu VIII i IX do X w. W 1326 r. wieś jest już siedzibą parafii rzymskokatolickiej której plebanem jest ks.Mikołaj. W 1827 r. miejscowość administracyjnie należała do powiatu stopnickiego województwa krakowskiego, i liczyła 38 domów i 306 mieszkańców. Obecnie liczy 351 mieszkańców, 88 posesji, w tym 76 gospodarstw rolnych. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.
Urodził się tu Kazimierz Juszczyk (ur. 23 lutego 1894, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podporucznik rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Niepodległości, ofiara zbrodni katyńskiej.
Położenie
edytujŚwiniary leżą w obrębie Niecki Nidziańskiej, w jej południowej części zwanej Niecką Solecką. Wchodzą również w skład Solecko-Pacanowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obok wsi, stanowiąc jednocześnie jej obwodnicę przebiega droga krajowa nr 79 Kraków – Sandomierz.
Zabytki
edytuj- Drewniany kościół pw. św. Stanisława Biskupa z połowy XVII w. Drewnianą budowlę rozbudowano w kolejnym stuleciu przedłużając korpus nawowy od strony zachodniej. W 1874 r. powiększono świątynię od północy o murowaną kaplicę z przedsionkiem, a w 1902 r. wystawiono od południa przybudówkę mieszczącą zakrystię i przedsionek. Prostokątna w planie, drewniana część kościoła nakryta wspólnym dachem składa się z prostokątnej nawy i węższego, zamkniętego trójbocznie prezbiterium. Nad nawą barokowa (XVIII w.) wieżyczka sygnaturki. Od zachodu wejście poprzedza barokowa wieża, pierwotnie wolno stojąca, połączona w trakcie XVIII-wiecznej przebudowy z korpusem. Dolna jej część jest murowana, o ścianach wypełnionych podziałami ramowymi, podparta masywnymi szkarpami. Górne kondygnacje drewniane, przykryte dachem wielopołaciowym, przełamanym z małą kopułą i krzyżem w zwieńczeniu. Nakryte stropami wnętrze mieści wiele cennych elementów wyposażenia. W prezbiterium ołtarz późnobarokowy z rokokowymi ornamentami, z XVIII w. rzeźbami i barokowym krucyfiksem w scenie środkowej. Po bokach tęczy współczesne mu ołtarze – w lewym obrazy: św. Anny Samotrzeć (pocz. XVII w.), późnorenesansowy, a w scenie głównej Matka Boska z Dzieciątkiem okryta sukienką, na lustrzanym, zdobionym rombami tle (XVIII w.). W ołtarzu po prawej stronie XVIII-wieczne przedstawienie św. Stanisława w Piotrowinie. Od zachodu XVIII w. chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Ponadto: XVIII-wieczna ambona i kamienna chrzcielnica, cztery powstałe w tym czasie ławki (na jednej herb Prus III, na drugiej herb Łabędź i panoplia), dwa feretrony, krucyfiks oraz Stacje Męki Pańskiej. Do zabytków sztuki rokoka należą: jedna ławka i prospekt organowy. Na uwagę zasługuje barokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Kościół wraz z ogrodzeniem zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.68/1-2 z 15.01.1957 i z 23.06.1967)[7].
-
Kościół św. Stanisława, widok od strony prezbiterium -
Kościół św. Stanisława, wnętrze -
Kamienna figura z 1694
.jpg)
.jpg)
- Kamienna figura z 1694 r.., wzniesiona na południowy wschód od świątyni na pamiątkę ustanowienia Różańca. Masywny dwustopniowy postument opatrzony inskrypcjami podtrzymuje czworoboczny słup zdobiony płycinami i rytymi napisami, z głowicą w formie wydatnego, profilowanego gzymsu. Powyżej grupa rzeźb – Matka Boska z Dzieciątkiem adorowana przez św. Dominika i Katarzynę. Figura uszkodzona w czasie walk w 1945 r., odnowiona, spięta klamrami, stanowi szczególną pamiątkę.
- Cmentarz parafialny z poł. XIX w. oraz kaplica cmentarna z 1884 r. (nr rej.: A.69 z 1.06.1993)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138426
- ↑ Wieś Świniary w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1274 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 4 [dostęp 2015-10-12].
Bibliografia
edytuj- Elżbieta Dąbrowska- Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym Ziemi Wiślickiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965
- Jan Wiśniewski – Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w stopnickiem. Marjówka 1929.
- Tabella Miast, Wsi, Osad, Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi. Tom II. Warszawa 1827.