Żelkowo
Żelkowo (kaszb. Żelkòwa lub też Kaszëbsczé Zelkòwò[4], niem. Wendisch Silkow[5]) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Główczyce na Pobrzeżu Słowińskim nad rzeką Łupawą przy drodze wojewódzkiej nr 213.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
271[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-220[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0744841 |
Położenie na mapie gminy Główczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°35′27″N 17°12′35″E/54,590833 17,209722[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Nazwa
edytujNazwa miejscowości, wzmiankowana po raz pierwszy w formie Selleckaw w 1485, ma pochodzenie słowiańskie i chatakter dzierżawczy. Powstała przez dodanie do nazwy osobowej *Żelek (Żelimysł, Żeliwuj) formantu -owo[6]. Friedrich Lorentz odnotował formę nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Žĕlkʉ̀ɵ̯vă wraz z nazwami mieszkańców: Žìe̯lkɵvjȯu̯n, Žìe̯lkɵvjȯu̯nkă „żelkowianin, żelkowianka”[7]. Niemiecka nazwa Wendisch Silkow jest adaptacją fonetyczną pierwotnej nazwy słowiańskiej z wyróżnikiem wendisch „wendyjski, słowiański”, dodanym w celu odróżnienia od miejscowości Groß Silkow „Żelki” i Klein Silkow „Żelkówko”, zlokalizowanych na południe od Słupska[6][8]. W latach 1937–1945 miejscowość nosiła nazwę Schwerinshöhe – jest to tzw. chrzest nazewniczy o charakterze pamiątkowym, złożony z dwóch członów: nazwy osobowej Schwerin (upamiętnienie grafa Gustava von Schwerin-Schojow, budowniczego małej elektrowni wodnej w Żelkowie) i nazwy pospolitej Höhe „wyniosłość, wyniesienie terenu”[9].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Żelkòwò[10].
Zabytki
edytujWe wsi znajduje się kościół filialny pw. św. Antoniego (parafia Wrzeście), z pierwszej połowy XIX wieku, kamienny[11] i dwa murowane domy z początków XX wieku. Koło kościoła pomnik poległych w I wojnie światowej. Nieopodal wsi elektrownia wodna uruchomiona w 1906[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163673
- ↑ Polska w Liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2023-11-22].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1645 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 155 (pol.).
- ↑ Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ a b Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 123.
- ↑ Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1540.
- ↑ Karl-Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern: Zeugnisse seiner deutschen Vergangenheit, Lübeck: Heimatkreise Stadt Stolp, 1989, s. 898.
- ↑ Karl-Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern: Zeugnisse seiner deutschen Vergangenheit, Lübeck: Heimatkreise Stadt Stolp, 1989, s. 900.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 226, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 268, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Tomasz Urbaniak: Żelkowo. 2004. [dostęp 2010-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-10)]. (pol.).