Żyrmuny (1919 Żyrmiany[4]) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1939 roku w województwie nowogródzkim w Polsce (obecnie na Białorusi). Siedzibą gminy było miasteczko Żyrmuny (373 mieszk. w 1921 roku[3])[5].

Żyrmuny
gmina wiejska
1921–1939[1]
Państwo

 Polska

Województwo

(1919–20: okręg wileński)
(1920–21: okręg nowogródzki)
1921[2]–39: nowogródzkie

Powiat

lidzki

Siedziba

Żyrmuny

Populacja (1921)
• liczba ludności


9950[3]

Szczegółowy podział administracyjny (1921)
Liczba gromad

149

Położenie na mapie Polski w 1939
Mapa konturowa Polski w 1939, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Żyrmuny”
54°01′12,0000″N 25°13′12,0000″E/54,020000 25,220000

W okresie międzywojennym gmina Żyrmuny należała do powiatu lidzkiego w woj. nowogródzkim[3].

1 kwietnia 1927 roku dokonano wymiany części terenów pomiędzy gminą Żyrmuny a gminą Mackiszki[6]. 11 kwietnia 1929 roku do gminy Żyrmuny przyłączono część obszaru zniesionych gmin Mackiszki i Siedliszcze, natomiast części obszaru gminy Żyrmuny włączono do gminy Lipniszki oraz do nowo utworzonej gminy Woronowo[7].

Po wojnie obszar gminy Żyrmuny został odłączony od Polski i włączony do Białoruskiej SRR.

Przypisy edytuj

  1. Od 1921 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. nowogródzkiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.
  2. Niektóre źródła (m.in. mapy) podają informacje o przyłączeniu na przełomie lat 1921-22 do Litwy Środkowej powiatów lidzkiego i brasławskiego (np. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku, 2005; Atlas Historyczny Polski, PKWK, 1967). Rozbieżność ta wynika z różnych interpretacji przeprowadzonych na terenie tych powiatów wyborów do Sejmu Wileńskiego na mocy uchwały Sejmu RP z 16 listopada 1921, która zakończyła walkę polityczną na tych terenach. Adam Mielcarek twierdzi że powiaty lidzki i brasławski faktycznie do Litwy Środkowej nie należały (Adam Janusz Mielcarek, Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej, 2008). W niniejszym artykule oparto się na tej analizie, uwzględniając jednak rozbieżność interpretacji w tymże przypisie.
  3. a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część I - Województwo Nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923
  4. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich z mapą, Eugenjusz Romer, Lwów-Warszawa, 1919
  5. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  6. Dz.U. z 1927 r. nr 19, poz. 146
  7. Dz.U. z 1929 r. nr 22, poz. 225