1 Dywizjon Samochodowy (II RP)

1 Dywizjon Samochodowy
	Historia
Państwo	Polska
	Tradycje
Święto	25 kwietnia
Kontynuacja	3 Batalion Czołgów i Samochodów Pancernych
	Dowódcy
Ostatni	mjr Wacław Wiaczesław Hryniewski
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	wojska samochodowe
	Multimedia w Wikimedia Commons

1 Dywizjon Samochodowy (1 dsam) – oddział wojsk samochodowych Wojska Polskiego II RP.

Historia dywizjonu

1 dywizjon samochodowy powstał 30 listopada 1918. Nosił on początkowo nazwę „Autonaczelnictwo DOGen. nr 1”. Jego twórcą i organizatorem był płk Aleksander Mroziński^[2].

W strukturze dywizjonu występowała między innymi Kolumna Szkolna Samochodów Pancernych. Jesienią 1925 kolumna została wyłączona ze składu wojsk samochodowych, podporządkowana dowódcy 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i przemianowana na 2 Szwadron Samochodów Pancernych.

Osobny artykuł: Organizacja pokojowa dywizjonu samochodowego.

W środę 16 września 1925 o godz. 10:20 na ulicy Freta w Warszawie szer. Franciszek Bylica z kolumny szkolnej dywizjonu, kierując samochodem wojskowym nr rej. 4763, spowodował wypadek, w którym obrażeń ciała doznała piesza, siedmioletnia Anna Urbańska. Poszkodowana „w stanie niezłym” została odwieziona do Szpitala im. Karola i Marii dla Dzieci w Warszawie. Dochodzenie prowadził II Komisariat Policji Państwowej^[3].

W niedzielę, 4 kwietnia 1926 około godz. 1:00 w garażach dywizjonu przy ulicy Smolnej 2 wybuchł pożar, w którego następstwie spłonęły dwa motocykle i 29 samochodów osobowych, w tym samochód dowódcy KOP gen. dyw. Henryka Minkiewicza. Z ustaleń Żandarmerii wynikało, że przyczyną pożaru było niedbalstwo Antoniego Merskiego, żołnierza pełniącego służbę garażowego telefonisty, który w garażu czyścił mundur benzyną. Sprawca pożaru został zatrzymany. W akcji ratunkowej obrażeń ciała doznał starszy sierżant Bek i jeden ze strażaków^[a].

Od 11 marca 1996 tradycje 1 Dywizjonu Samochodowego dziedziczy i kultywuje 10 Warszawski Pułk Samochodowy im. mjr. Stefana Starzyńskiego^[4].

Żołnierze 1 Dywizjonu Samochodowego

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 1 Dywizjonu Samochodowego (II RP).

Dowódcy dywizjonu

kpt. inż. Mieczysław Seweryn Nowicki^[b] (do 17 V 1919 → szef Sekcji Automobilowej M.S.Wojsk^[5].)
płk Aleksander Mroziński^[6]
mjr Jan Sobol Narcyz^[6]
mjr Józef Grabowski^[6]
ppłk Wacław Sobański (do IV 1923 → kierownik Centralnej Komisji Odbiorczej przy Centralnych Składach Samochodowych^[7]^[6])
ppłk Erazm Dembowski (V 1923^[8] – 12 III 1929)
ppłk sam. Felicjan Madeyski (III 1930 – X 1931^[9])
mjr sam. Wacław Hryniewski (X 1931^[9] – III 1934)

Zastępcy dowódcy dywizjonu

kpt. sam. Piotr Rudzki (p.o. 1923)
mjr SG Zygmunt Borawski (od 15 V 1924^[10]^[11])
mjr sam. Piotr Rudzki (p.o. 1928 – 1 V 1931 → komendant Kadry 2 Dywizjonu Samochodowego^[12])

Odznaka pamiątkowa

18 marca 1929 roku Minister Spraw Wojskowych, Marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 1 dsam^[13].

Odznaka o wymiarach 39×39 mm ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego czarną emalią z żółtymi obrzeżami. Na ramionach krzyża wpisany rok „1918”. W centrum znajduje się medalion, na którym widnieje uskrzydlony samochód, okolony napisem „1 DYWIZJON SAMOCHODOWY”. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się srebrne promienie. Odznaka oficerska, trzyczęściowa, wykonana w srebrze, złocona. Wykonawcą odznaki był Stanisław Reising z Warszawy^[14].

Uwagi

↑ „Polska Zbrojna” 1926, 6 kwietnia, nr 94, s. 3; „Goniec Krakowski” 1926, 9 kwietnia, nr 80, s. 4. Relacje prasowe nie są zgodne w opisie zachowania Antoniego Merskiego. „Polska Zbrojna” podała, że sprawca czyścił mundur benzyną, jednocześnie paląc papierosa. Żar papierosa miał spowodować zapłon munduru, a następnie bańki z benzyną. Z relacji „Gońca Krakowskiego” wynika, że Antoni Merski „czyścił sobie mundur benzyną w pobliżu rozpalonego piecyka żelaznego, wskutek czego zaprószył ogień i spowodował wybuch bańki z benzyną, po czym rzucił płonący w jego rękach mundur, sam zaś uciekł razem z Kmiecikiem”. W garażu obecny był drugi żołnierz, Antoni Kmiecik, pełniący służbę wartowniczą. W artykule, który ukazał się 6 kwietnia, w „Polsce Zbrojnej” jest mowa o 37 spalonych autach, natomiast w opublikowanym trzy później „Gońcu Krakowskim” już tylko o 29 samochodach osobowych i dwóch motocyklach.
↑ Inżynier Mieczysław Seweryn Nowicki urodził się w 1883 roku w rodzinie Seweryna Nowickiego, artysty dramatycznego (zm. 3 kwietnia 1911). 30 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora w Korpusie Wojsk Samochodowych, w grupie oficerów byłej Armii Austriacko-Węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Sekcji Wojsk Samochodowych Departamentu II Ministerstwa Spraw Wojskowych. Poległ 22 sierpnia 1920 roku pod Konopkami koło Mławy, jako dowódca Pociągu Pancernego „Wielkopolanin”. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera A, rząd 6, grób 31). Pośmiertnie został odznaczony „Znakiem Pancernym” (nr 11). Jego córką była Wanda Jórewiczówna (ur. 6 czerwca 1919 roku, zm. 29 kwietnia 1950 roku). Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934, s. 618.

Przypisy

↑ „Dziennik Rozkazów MSWojsk” 1927, 19 maja, nr 16, pkt 174, s. 243.
↑ Rudzki, Kulesza i Jeszka 1928 ↓, s. 1193.
↑ „Polska Zbrojna” 1925, 17 września, nr 225, s. 4.
↑ Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 25/MON z 20 marca 1996 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta 10 Pułku Samochodowego w Warszawie.
↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 56 z 22 maja 1919 roku, poz. 1783.
↑ ^a ^b ^c ^d 1-szy Dywizjon 1926 ↓, s. 4.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 274.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 290.
↑ ^a ^b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 333.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 maja 1924 roku, s. 304.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 9 stycznia 1925 roku, s. 5, został zatwierdzony na stanowisku.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 19.
↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 9 z 18.03.1929 r., poz. 81.
↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 343.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
Historia wojsk samochodowych. 1-szy Dywizjon Samochodowy w Warszawie. „Automobilista Wojskowy”. 2, 1926-03-15. Wojskowy Klub Samochodowy i Motocyklowy.
Piotr Rudzki, Jerzy Kulesza, Józef Jeszka. Krótki rys historyczny powstania i pracy formacyj samochodowych. „Przegląd Wojskowo-Techniczny. Broń Pancerna.”. 4 (6), s. 1193–1246, 1928. Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych; Dowództwo Saperów; Dowództwo Broni Pancernych; Dowództwo Wojsk Łączności.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007, seria: Katalog zbioru falerystycznego. ISBN 978-83-204-3299-2.
Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” ; Londyn : Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
JanuszJ. Magnuski JanuszJ., Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1993, ISBN 83-86028-00-9, OCLC 834071453 .

[4] „Polska Zbrojna” 1926, 6 kwietnia, nr 94, s. 3; „Goniec Krakowski” 1926, 9 kwietnia, nr 80, s. 4. Relacje prasowe nie są zgodne w opisie zachowania Antoniego Merskiego. „Polska Zbrojna” podała, że sprawca czyścił mundur benzyną, jednocześnie paląc papierosa. Żar papierosa miał spowodować zapłon munduru, a następnie bańki z benzyną. Z relacji „Gońca Krakowskiego” wynika, że Antoni Merski „czyścił sobie mundur benzyną w pobliżu rozpalonego piecyka żelaznego, wskutek czego zaprószył ogień i spowodował wybuch bańki z benzyną, po czym rzucił płonący w jego rękach mundur, sam zaś uciekł razem z Kmiecikiem”. W garażu obecny był drugi żołnierz, Antoni Kmiecik, pełniący służbę wartowniczą. W artykule, który ukazał się 6 kwietnia, w „Polsce Zbrojnej” jest mowa o 37 spalonych autach, natomiast w opublikowanym trzy później „Gońcu Krakowskim” już tylko o 29 samochodach osobowych i dwóch motocyklach.

[6] Inżynier Mieczysław Seweryn Nowicki urodził się w 1883 roku w rodzinie Seweryna Nowickiego, artysty dramatycznego (zm. 3 kwietnia 1911). 30 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora w Korpusie Wojsk Samochodowych, w grupie oficerów byłej Armii Austriacko-Węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Sekcji Wojsk Samochodowych Departamentu II Ministerstwa Spraw Wojskowych. Poległ 22 sierpnia 1920 roku pod Konopkami koło Mławy, jako dowódca Pociągu Pancernego „Wielkopolanin”. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera A, rząd 6, grób 31). Pośmiertnie został odznaczony „Znakiem Pancernym” (nr 11). Jego córką była Wanda Jórewiczówna (ur. 6 czerwca 1919 roku, zm. 29 kwietnia 1950 roku). Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934, s. 618.

[1] „Dziennik Rozkazów MSWojsk” 1927, 19 maja, nr 16, pkt 174, s. 243.

[CITEREFRudzkiKuleszaJeszka19281193-2] Rudzki, Kulesza i Jeszka 1928 ↓, s. 1193.

[3] „Polska Zbrojna” 1925, 17 września, nr 225, s. 4.

[5] Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 25/MON z 20 marca 1996 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta 10 Pułku Samochodowego w Warszawie.

[7] Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 56 z 22 maja 1919 roku, poz. 1783.

[CITEREF1-szy_Dywizjon19264-8] 1-szy Dywizjon 1926 ↓, s. 4.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_24_z_27_kwietnia_1923_roku,_s._274-9] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 274.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_26_z_5_maja_1923_roku,_s._290-10] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 290.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_7_z_23_października_1931,_s._333-11] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 333.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_52_z_29_maja_1924_roku,_s._304-12] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 maja 1924 roku, s. 304.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_2_z_9_stycznia_1925_roku,_s._5,_został_zatwierdzony_na_stanowisku-13] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 9 stycznia 1925 roku, s. 5, został zatwierdzony na stanowisku.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_1_z_28_stycznia_1931_roku,_s._19-14] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 19.

[15] Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 9 z 18.03.1929 r., poz. 81.

[CITEREFSawickiWielechowski2007343-16] Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 343.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]