Wikipedia

38 Dywizja Piechoty (II RP)

38 Dywizja Piechoty Rezerwowa (38 DP rez.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

38 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

płk Alojzy Wir-Konas

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Jaworowem (15–16 IX 1939)
Organizacja
Kryptonim

„Felicja”

Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

Grupa Operacyjna „Tarnów”

W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Karpaty”. Została zorganizowana w Łunińcu i dowieziona koleją w rejon Dobromila, potem cofnięta pod Mościska do zamierzonego przeciwuderzenia pod Radymnem. Uczestniczyła w walkach pod Janowem i nad Wereszycą. Zniszczona pod Hołoskiem w czasie przebijania się do Lwowa[1].

Formowanie dywizji edytuj

Dywizja nie istniała w organizacji pokojowej wojska. Została sformowana poza planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej, począwszy od 31 sierpnia 1939 roku, na bazie jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza: Brygady KOP „Polesie”, pułku KOP „Snów”, pułku KOP „Sarny” i pułku KOP „Zdołbunów”.

Kwaterę główną dywizji mobilizowało dowództwo brygady KOP „Polesie” oraz dowództwo KOP. 96 pułk piechoty mobilizowany był przez bataliony KOP: I batalion przez batalion KOP „Stołpce”, II batalion przez batalion KOP „Kleck”, III batalion przez batalion KOP „Ludwikowo”[2].

Dowództwo 97 pułku piechoty, jego II batalion oraz kompanię gospodarczą, kompanię przeciwpancerną i pluton łączności, mobilizował batalion KOP „Rokitno”. I batalion mobilizował batalion KOP „Dawidgródek”, a III batalion batalion KOP „Bereźne”[2].

Dowództwo 98 pułk piechoty oraz jego I batalion mobilizowane były przez batalion KOP „Hoszcza”. II batalion mobilizowany był przez batalion KOP „Ostróg”, a III przez batalion KOP „Dederkały”[2].

Jako kawaleria dywizyjna w skład dywizji weszły połączone szwadrony kawalerii KOP „Stołpce” i „Kleck”[2].

Walki w kampanii wrześniowej edytuj

38 DP (rez.) początkowo przeznaczona była do GO „Tarnów”, której wojska miały wesprzeć działania Armii „Kraków” i Armii „Karpaty”. Sama dywizja miała być sformowana na dzień 9 września. Ostatecznie – po skoncentrowaniu się w rejonie Niżankowic – przekazana została do Armii „Karpaty”. 10 września otrzymała rozkaz przejścia do rejonu Medyki[3][4], z wyjątkiem 96 pp, który najpierw miał pozostać w Niżankowicach, a następnie przejść do Pikulic. 11 września w czasie marszu do Medyki dywizja miała zostać zawrócona na Dobromil, jednakże jej dowódca, wobec trudności zawrócenia kolumn na polnych drogach, postanowił dojść do Medyki, a drogę powrotną przebyć kolejnej nocy (12/13 IX). 12 września o 17:00 idąca na południe dywizja po raz kolejny otrzymała rozkaz zmiany kierunku marszu, tym razem na Mościska, gdzie stała się częścią zgrupowania gen. Kazimierza Sosnkowskiego[5]. Pod jego dowództwem 38 DP skierowała się na Lwów, po drodze zdobywając Sądową Wisznię i wyrzucając z niej oddziały niemieckiej 2 Dywizji Górskiej. Następnie kontynuowała odwrót na Lwów przez lasy janowskie (bitwa pod Jaworowem). 17 września skoncentrowała się w Janowie, gdzie zostało okrążone całe zgrupowanie. Przez cały dzień broniła się przed niemieckimi atakami pod Janowem i Wereszczycą. Janów przechodził z rąk do rąk, a wieczorem dywizja wycofała się do Brzuchowic. Tu odtworzono z resztek dywizji dwu-batalionowy 96 pp. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.

Organizacja wojenna i obsada personalna 38 DP (rez.) we wrześniu 1939 edytuj

 
 

Obsada personalna Dowództwa 38 DP (rez.)[6][a]

Planowana organizacja wojenna 38 DP[9]
Nie zdołano przygotować mobilizacji kompanii saperów, samodzielnej kompanii karabinów maszynowych i broni towarzyszącej, kompanii kolarzy, parku intendentury i plutonu parkowego uzbrojenia oraz kompletu jednostek służby zdrowia z wyjątkiem kompanii sanitarnej.
Mobilizacja pododdziałów taborów została zlecona kadrze 6 dywizjonu taborów w Jaworowie, a mobilizacja kompletu jednostek łączności została powierzona kompanii łączności KOP „Snów”.
Szwadron kawalerii dywizyjnej został zorganizowany w oparciu o szwadrony kawalerii KOP „Kleck” i „Stołpce”.

Dowództwo 38 Dywizji Piechoty Rezerwowej (Brygada KOP „Polesie”)

  • dowódcy broni i szefowie służb
  • sztab

Kwatera Główna 38 Dywizji Piechoty (Brygada KOP „Polesie”)

  • kompania asystencyjna nr 194 (baon KOP „Sienkiewicze”) – kpt. adm. (piech.) Stanisław II Konasiewicz †1940 Charków[10]
  • pluton łączności Kwatery Głównej nr 49 – ppor. łącz. Jarosław Ładysław Moll[7]
  • pluton pieszy żandarmerii nr 49
  • poczta polowa
  • sąd polowy nr 93 (Brygada KOP „Polesie”)
  • kompania gospodarcza KG 38 DP (Brygada KOP „Polesie”)

Piechota dywizyjna

Artyleria dywizyjna

Jednostki broni

  • szwadron kawalerii dywizyjnej nr 49 – rtm. Stanisław Neyman (d-ca połącz. szw. KOP „Stołpce” i „Kleck”)
  • kompania telefoniczna nr 49
    • dowódca kompanii – kpt. łącz. Tadeusz Jankowski z CSP KOP[7] †1940 Charków[11]
    • dowódca plutonu – ppor. rez. Henryk Chmielewski[7]
  • pluton radio nr 49 – ppor. łącz. Tadeusz Franciszek Ksawery Pierczyński z 1 btlgr[7] †1940 Charków[12]
  • drużyna parkowa łączności nr 49

Jednostki i zakłady służb

  • kompania sanitarna (pluton sanitarny KOP)
  • dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 631 (Kadra 6 Dywizjonu Taborów)
  • dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 632
  • kolumna taborowa parokonna nr 631
  • kolumna taborowa parokonna nr 632
  • kolumna taborowa parokonna nr 633
  • kolumna taborowa parokonna nr 634
  • kolumna taborowa parokonna nr 635
  • kolumna taborowa parokonna nr 636
  • kolumna taborowa parokonna nr 637
  • kolumna taborowa parokonna nr 638
  • warsztat taborowy nr 631
Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej dywizji piechoty w 1939 roku.

Jednostki przydzielone
W dniach 7–9 września 1939 roku do rejonów wyładowania dywizji w Dobromilu, a następnie w Niżankowicach nie dotarły 52 i 62 dywizjony artylerii lekkiej, kompania sanitarna i znaczna część taborów. W związku z powyższym dywizji zostały podporządkowane samodzielne dotąd pododdziały[13]:

  • kompania karabinów maszynowych przeciwlotniczych typ B nr 64 sformowana we Lwowie przez 40 pp, dowodzona przez kpt. rez. Józefa Wolframa
  • szpital polowy nr 51 – mjr lek. dr Stefan Łubkowski[b] zmobilizowany przez 6 Szpital Okręgowy we Lwowie[c].

15 września 1939 roku szef sanitarny GO „Południowej”, mjr dr Ignacy Chrzanowski polecił komendantowi szpitala polowego nr 603 zdeponować posiadany materiał sanitarny w szpitalu polowym nr 602 w Sądowej Wiszni, ze zwolnionych wozów utworzyć kompanię sanitarną konną dla szefa sanitarnego 38 DP w folwarku Dmytrowice, z personelu szeregowych utworzyć patrole sanitarne dla kompanii sanitarnej konnej, a pozostały personel (płatnik, oficer gospodarczy i aptekarz) wcielić do kompanii sanitarnej konnej. W myśl rozkazu majora Chrzanowskiego zaimprowizowana kompania sanitarna konna pełniła funkcję kompanii sanitarnej 38 DP[15].

Uwagi edytuj

  1. ↑ W nawiasach podano stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
  2. ↑ Ppłk lek. dr Stefan Łubkowski ur. 10 listopada 1894 w Mościskach, w Galicji, w rodzinie Władysława. W 1913 złożył maturę w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej w stopniu podporucznika sanitarnego. Do mobilizacji był kierownikiem pracowni dentystycznej 6 Szpitala Okręgowego we Lwowie. Zmarł 7 sierpnia 1946. Został pochowany na cmentarzu Wrexham[14].
  3. ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 136, 236, 261 i 271. Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń ... s. CXL-CXLI twierdzą, że z wyjątkiem kompanii sanitarnej nie zdążono przygotować mobilizacji żadnego z pododdziału służby zdrowia 38 DP. Z prac wymienionych autorów oraz Piotra Zarzyckiego, Plan mobilizacyjny „W”... wynika, że pododdziały służby zdrowia mobilizowane przez 6 Szpital Okręgowy nosiły numery zaczynające się od cyfry sześć. Prawdopodobnie chodzi o Szpital Polowy nr 61 sformowany ósmego dnia mobilizacji (7 września) w mobilizacji powszechnej, w Przemyślu, przez 10 Szpital Okręgowy.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 797.
  2. ↑ a b c d Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 9.
  3. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 150.
  4. ↑ Jurga 1975 ↓, s. 260.
  5. ↑ Marian Porwit „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, strony 473, 476, 481
  6. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 372.
  7. ↑ a b c d e f Leonard 1991 ↓, s. 244.
  8. ↑ Artur Ochał: Aleksander Kazimierz Siwkowski. Muzeum Polskich Formacji Granicznych. [dostęp 2023-09-28].
  9. ↑ W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.
  10. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 239.
  11. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 184.
  12. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 411.
  13. ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 136.
  14. ↑ Wykaz poległych 1952 ↓, s. 215.
  15. ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 409

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=38_Dywizja_Piechoty_(II_RP)&oldid=73055742”