6 Armia (ZSRR)
6 Armia (ros. 6-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej, następnie Armii Radzieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
17 września 1939 |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Pietrozawodsk (1960–1998) |
| Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
| Podległość |
Kijowski Specjalny Okręg Wojskowy, Front Południowo-Zachodni, Front Południowy, Front Woroneski, 3 Front Ukraiński, Leningradzki Okręg Wojskowy (1960–1998) |
| Skład |
kilka korpusów lub dywizji |
Historia
edytujPo raz pierwszy została utworzona 17 września 1939 roku w Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym z Winnickiej Grupy Armijnej (formacja wielkości korpusu)[1].
We wrześniu 1939 roku wzięła udział w agresji ZSRR na Polskę, z pozycji wyjściowych jakie zajmowała w rejonie Kupel, Sotanów, Płoskirów[2].
W czerwcu 1941 Armia składała się z 6. i 37. Korpusu Strzeleckiego (który składał się z 80., 139. i 141. Dywizji Strzeleckiej), 4. i 15. Korpusu Zmechanizowanego, 5 Korpusu Kawalerii, 4. i 6. Rejonu Umocnionego i pewnej ilości jednostek artyleryjskich i innych jednostek[3]. Była częścią radzieckiego Frontu Południowo-Zachodniego. Dowództwo 6 Armii zostało rozwiązane 10 sierpnia 1941 roku po bitwie pod Humaniem. W bitwie tej 6 Armia została odcięta w olbrzymim okrążeniu na południe od Kijowa razem z 12 Armią.
Została ona na nowo sformowana razem z Frontem Południowym na bazie 48 Korpusu Strzeleckiego i innych jednostek i broniła zachodniego brzegu rzeki Dniepr na północny zachód od Dniepropetrowska[4]. 1 września 1941 roku 6 Armia składała się ze 169., 226., 230., 255., 273. i 275. Dywizji Strzeleckiej, 26. i 28. Dywizji Kawalerii, 47. (15. Dywizja Strzelecka NKWD), 269., 274. i 394. pułku artylerii, 522. i 671. pułku artylerii rezerwy Stawki, 14., 27. i 8. Dywizji Pancernej[5]. Armia została przekazana Frontowi Południowo-Zachodniemu i wzięła udział w obronie Donbasu, oraz operacjach barwienkowsko-łozowskiej i charkowskiej. Jednakże razem z 57 Armią została otoczona w kotle izjumskim ze stratą 200 000 swoich żołnierzy i po tym rozwiązana.
W lipcu 1942 roku armia została sformowana po raz trzeci na bazie 6 Armii Rezerwowej, składając się tym razem z 45., 99., 141., 160., 174., 212., 219. i 309. Dywizji Strzeleckiej oraz 141 Brygady Strzeleckiej. Była przydzielona po kolei do frontów Woroneskiego, Południowo-Zachodniego i 3 Ukraińskiego. W styczniu 1943 roku 6 Armia przedarła się przez linie obronne dywizji Alpini włoskiej 8 Armii podczas operacji „Mały Saturn”. W styczniu 1944 roku armia brała udział w operacjach nikopolsko-krzywo rudzkiej i odeskiej oraz w zajęciu miast Bereznogowa i Snigorówka. Jednakże w czerwcu 1944 roku została ona rozwiązana ponownie i jeszcze raz sformowana w grudniu 1944 roku z połączonych oddziałów z 3 Gwardyjskiej Armii i 13 Armii. 1 stycznia 1945 roku 6 Armia składała się z 22 Korpusu Strzeleckiego (218. i 273. Dywizja Strzelecka), 74 Korpusu Strzeleckiego (181. i 309. Dywizja Strzelecka), 359 Dywizji Strzeleckiej, 77 Rejonu Umocnionego i innych jednostek wsparcia[6].
W 1945 roku armia wzięła udział w operacjach sandomiersko-śląskiej i dolnośląskiej. Podczas operacji dolnośląskiej w lutym 1945 roku 6 Armia zdobyła Twierdzę Wrocław (niem. Festung Breslau). Armia brała wtedy udział w operacji wrocławskiej i w czasie oblężenia Wrocławia liczyła 65 tys. żołnierzy, 1406 dział i moździerzy, 104 armaty przeciwlotnicze i 61 pojazdów pancernych[7].
Po zakończeniu II wojny światowej 6 Armia została wycofana z Niemiec i stacjonowała krótko w Orłowskim Okręgu Wojskowym, a następnie została rozwiązana pod koniec 1945 roku w Woroneskim Okręgu Wojskowym.
Po raz kolejny została utworzona w Leningradzkim Okręgu Wojskowym w 1960 roku, mając swoją kwaterę główną w Pietrozawodzku. W styczniu 1996 roku armia posiadała w swoim składzie 161 Brygadę Artylerii, 182 pułk artylerii rakietowej, 485 samodzielny pułk śmigłowców, 54 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała ona w Alakurtti), 111 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała ona w Sortowale) oraz 131 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała w Pieczendze)[8]. Została ostatecznie rozwiązana po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1997–1998 roku.
Dowódcy armii
edytuj- gen. por. Iwan Muzyczenko[9]
- gen. mjr Fiodor Charitonow (08.07.1942 – 20.12.1942)
- gen. por. Iwan Szlomin (21.05.1943 – 27.05.1944)
- gen. płk Wiaczesław Cwietajew (12.09.1944 – 28.09.1944)
- gen. mjr Fiodor Kuliszew (29.09.1944 – 06.12.1944)[10]
Struktura organizacyjna
edytujSkład w 1939 roku[11]:
Skład 22 czerwca 1941[12]:
Przypisy
edytuj- ↑ 6. Armia – б. Восточная первоначально – Винницкая, затем – Волочиская армейская группа КОВО (0000 Там же, а также „Другая война. 1939-1945”. М., 1996, с.248.) КОВО. Lenskij 2001.
- ↑ Sztemienko 1969 ↓, s. 22.
- ↑ Leo Niehorster: Rozkład sił 6. Armii w dniu 22 czerwca 1941 roku. [dostęp 2011-12-14]. (ang.).
- ↑ Bonn/Glantz, Slaughterhouse, Aberjona Press, 2005, s. 311.
- ↑ Tashv.nm.ru, [Skład bojowy Armii Czerwonej 1 września 1941 roku]. [dostęp 14 grudnia 2011].
- ↑ Skład bojowy Armii Czerwonej 1 stycznia 1945 roku. [dostęp 2011-12-14]. (ros.).
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 602.
- ↑ Andrew Duncan: Russian forces in decline – Part 2. Jane’s Intelligence Review, październik 1996, s. 444.
- ↑ Plikus (kier.) 1968 ↓, s. 95.
- ↑ Память народа::Подлинные документы о Второй Мировой войне [online], pamyat-naroda.ru [dostęp 2024-05-19].
- ↑ Moczulski 2009 ↓, s. 969,970.
- ↑ Fiszer i Gruszczyński 2009 ↓, s. 48.
Bibliografia
edytuj- Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
- Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
- Keith E. Bonn: Slaughterhouse: The Handbook of the Eastern Front. Bedford: Aberjona Press, 2005.
- Leszek Moczulski: Wojna polska 1939. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11584-2.
- Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.
- Sergiej Sztemienko: Sztab generalny w latach wojny. Warszawa: 1969.
Linki zewnętrzne
edytuj- 6 Armia (ros.). [dostęp 14 grudnia 2011].