6 Pułk Piechoty Liniowej
Pułk 6 Piechoty Liniowej – oddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Michał Kosiński |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| wojna z Rosją 1831 | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
1 Dywizja Piechoty - I 1831 |
.jpg)
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Pułk został sformowany w 1815 roku[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[b]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych. Stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[c]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. Pierwsze dwie kompanie pułku były kompaniami wyborczymi, czyli grenadierską i woltyżerską, pozostałe centralnymi zwane fizylierskimi, czyli strzeleckimi [3].
W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię woltyżerską[2]. Wchodził w skład 2 Brygady 1 Dywizji Piechoty[4]. Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład zreorganizowanej 1 Dywizji Piechoty[5]. 26 kwietnia 1831 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 2 Brygadzie 5 Dywizji Piechoty[6].
Dyslokacja pułku edytuj
Pułk stacjonował na terenie ówczesnego województwa mazowieckiego[1][7]:
- sztab - Rawa Mazowiecka
- 1 batalion - Rawa Mazowiecka
- 2 batalion - Jerzewo
- dwie kompanie wyborcze - Warszawa koszary Ordynackie w Warszawie[d]
Żołnierze pułku edytuj
Pułkiem dowodzili[8]
- płk Michał Kosiński (19 I 1815 - I 1817)
- ppłk armii rosyjskiej Hudrychiewicz (p.o. I - III 1817)
- ppłk Józef Obertyński (29 III 1817 - 6 II 1818)
- ppłk Antoni Pawłowski (6 II 1818 - 1829)
- ppłk Julian Górski (1829 - 25 II 1830)
- ppłk / płk Roman Wybranowski (25 II 1830 - 1831)
Oficerowie pułku:
- ppor./por. Wiktor Tylski
- ppor. Alojzy Feliks Szamowski
Walki pułku edytuj
Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki[8]:
- Warszawa (29 listopada 1830)
- Stoczek (14 lutego 1831)
- Grochów (19 i 20 lutego)
- Nieporęt (23 lutego)
- Białołęka (24 i 25 lutego)
- Wawer (31 marca)
- Boreml (16 i 18 kwietnia)
- Nur (22 maja)
- Ostrołęka (25 i 26 maja)
- Karczew (23 sierpnia)
- Rachów (16 września).
W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 1 krzyż kawalerski, 24 złote i 57 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari [8].
Uzbrojenie i umundurowanie edytuj
Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły karabiny skałkowe. Pierwotnie było to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), później zastąpione rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Poza karabinami piechurzy posiadali bagnety, a podoficerowie i grenadierzy także tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie uzupełniała łopatka saperska, ładownica na 40 naboi oraz pochwa na bagnet.
Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki i spodni - zimą sukiennych granatowych, latem płóciennych białych. Żołnierze pułku mieli naramienniki koloru granatowego z żółtą wypustką oraz żółte wyłogi i kołnierz oraz białe pasy (jak cała piechota linowa). Numer dywizji (1) żółty[9].Używano wysokich czapek o okrągłych denkach (tzw. kaszkiety) z białymi sznurami (kordonami) oraz pomponami (w kompaniach fizylierskich) lub kitami (w kompaniach grenadierskich). Po reformie w roku 1826 wprowadzono pantalony zapinane na guziki oraz nowe, wyższe kaszkiety bez kordonów. Na kaszkiecie znajdowała się blacha z orłem i numerem pułku. W razie niepogody noszono szare, sukienne płaszcze, długie do kostek, z żółtymi kołnierzami i granatowymi naramiennikami, zaś na kaszkiet, po zdjęciu kordonów i pomponu (kity) zakładano ceratowy pokrowiec. Utworzone w grudniu 1830 roku 3. i 4. batalion pułku nie miał kaszkietów, lecz okrągłe furażerki bez daszka, ze zmniejszonym denkiem w celu łatwiejszego odróżniania ich od rosyjskich.
Chorągiew edytuj
Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[10].
Pola między ramionami krzyża – białe z czerwonym, a w rogach płata królewskie inicjały: A I, później M I z koroną, otoczone wieńcami laurowymi[10].
Uwagi edytuj
- ↑ Od lewej: dobosz 5 lub 7 pułku, fizylier 5 lub 7 pułku, podoficer fizylierów 6 pułku i chorąży 7 pułku
- ↑ Kompanie rezerwowe liczyły po około 100 żołnierzy i znajdowały się w zakładzie pułkowym[2].
- ↑ Byli to głównie rzemieślnicy i kanceliści[2].
- ↑ W kompaniach wyborczych grenadierskiej i woltyżerskiej służyli najlepsi żołnierze batalionu.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Gembarzewski 1925 ↓, s. 70.
- ↑ a b c Wimmer 1978 ↓, s. 459.
- ↑ Korzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 460.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 490.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 491.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459-460.
- ↑ a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 69.
- ↑ Gembarzewski 2003 ↓, s. 93.
- ↑ a b Gembarzewski 2003 ↓, s. 95.
Bibliografia edytuj
- Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
- Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego Na Rok 1825, Reprodukcja techniką fotooffsetową. Warszawa (oryginał), Kraków (reprodukcja): 1825 (oryginał), 1990 (reprodukcja).