ARM Francisco Javier Mina

ARM Francisco Javier Mina, poprzednio USS Whipple – amerykańska fregata typu Knox, służąca w latach 1970–1992 w Marynarce Wojennej USA pod nazwą USS „Whipple” (DE-1066, FF-1066), a od 2002 roku w marynarce Meksyku jako „Francisco Javier Mina”. Należy do czterech fregat tego typu przekazanych Meksykowi i znanych tam również jako typ Allende. Nosi numer burtowy F 214.

Francisco Javier Mina
Ilustracja
USS „Whipple” w 1974
Klasa

fregata

Typ

Knox

Historia
Stocznia

Todd Pacific Shipyards, Seattle Stany Zjednoczone

Położenie stępki

24 kwietnia 1967

Wodowanie

12 kwietnia 1968

 US Navy
Nazwa

USS Whipple
(DE 1066, FF 1066)

Wejście do służby

22 sierpnia 1970

Wycofanie ze służby

14 września 1992

 Armada de México
Nazwa

ARM Francisco Javier Mina
(F 214)

Wejście do służby

1 listopada 2002

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

3011 ts standardowa
4260 ts pełna

Długość

134 m

Szerokość

14,3 m

Zanurzenie

7,8 m

Napęd
1 turbina parowa o mocy 35 000 hp, 2 kotły parowe, 1 śruba
Prędkość

27 węzłów

Zasięg

4000 Mm przy 22 w

Uzbrojenie
• 1 armata uniw. 127 mm
1×VIII wyrzutnia Mk 16 rakietotorped ASROC lub pocisków Harpoon
1×VIII wyrzutnia pocisków plot. Sea Sparrow (zdemontowana)
Wyrzutnie torpedowe

4×324 mm pop (22 torpedy Mk 46)

Wyposażenie lotnicze
1 śmigłowiec
Załoga

288

Historia

edytuj

USS „Whipple” należał do długiej serii 46 okrętów typu Knox, zbudowanych w amerykańskich stoczniach dla United States Navy na przełomie lat 60/70 XX wieku z przeznaczeniem do zwalczania okrętów podwodnych. Początkowo były one klasyfikowane jako eskortowce oceaniczne, a od 1975 roku jako fregaty, stąd okręt początkowo otrzymał numer burtowy DE-1062, zmieniony ostatecznie na FF-1062[1].

Stępkę pod budowę USS „Whipple” położono 24 kwietnia 1967 roku w stoczni Todd Pacific Shipyards w Seattle[2]. Okręt wodowano 12 kwietnia 1968 roku[1]. Wszedł do służby w marynarce USA 22 sierpnia 1970 roku[1]. Otrzymał imię na cześć Abrahama Whipple′a (1773-1819), oficera Marynarki Kontynentalnej, jako trzeci amerykański okręt[3].

Wyporność okrętów typu Knox jest podawana rozbieżnie: 3020 ts w stanie lekkim i 4066 ts pełna[1] lub 3011 ts standardowa i 4260 ts pełna[4][a]. Długość wynosi 134 m, szerokość 14,3 m, zanurzenie 4,6 m, a maksymalnie 7,8 m z opływką sonaru[5].

Napęd stanowi jedna turbina parowa z przekładnią Westinghouse o mocy 35 000 shp[1]. Parę zapewniają dwa wodnorurkowe kotły parowe – w przypadku większości okrętów, w tym „Whipple”, Combustion Engineering, o ciśnieniu roboczym 84,4 at i temperaturze pary 510° C[5]. Turbina napędza pojedynczą pięciopłatową śrubę o średnicy 4,57 m[5]. Prędkość maksymalna wynosi 27 węzłów[1]. Zapas paliwa płynnego wynosi 715 ton, co pozwala na zasięg 4000 Mm przy prędkości 22 węzły lub 4900 Mm przy 15 w[5]. Okręt ponadto zabiera 35 t paliwa lotniczego[5].

Załoga fregat typu Knox początkowo liczyła 245 ludzi, w tym 17 oficerów, następnie 283 ludzi, w tym 22 oficerów, a pod koniec służby w USA 288 ludzi, w tym 17 oficerów[5]. W służbie meksykańskiej roczniki flot podają 288 ludzi, w tym 20 oficerów[2].

Uzbrojenie i wyposażenie

edytuj
 
USS „Whipple” w 1978. Widoczna wyrzutnia Sea Sparrow na rufie

Uzbrojenie artyleryjskie składa się z tylko jednej automatycznej armaty uniwersalnej kalibru 127 mm (5 cali) Mk 42 Mod. 9 o długości lufy 54 kalibrów (L/45)[4]. Długość lufy wynosi 6858 mm, kąt podniesienia lufy od -10° do +85°, a prędkość podniesienia 25°/s[6]. Armata strzela pociskami o masie 31,75 kg z maksymalną prędkością wylotową 807 m/s[6]. Donośność sięga 23 700 m, a do celów powietrznych 14 800 m[6]. Zapas amunicji wynosi 600 pocisków[6]. Szybkostrzelność wynosi do 20 strzałów na minutę[7]. Armata jest zdalnie kierowana, a rezerwowo można prowadzić ogień do celów morskich z wieży[6].

Zasadniczym uzbrojeniem okrętów służącym do zwalczania okrętów podwodnych jest ośmioprowadnicowa kontenerowa obrotowa wyrzutnia Mk 16 rakietotorped RUR-5 ASROC, umieszczona między wieżą działa a nadbudówką[7]. Wystrzeliwała rakietotorpedy przenoszące samonaprowadzające się torpedy Mk 44 Mod. 1, Mk 46 Mod. 2 lub Mk 46 Mod. 5, a w końcowym okresie służby tylko te ostatnie[7]. Zasięg strzału wynosił do 9,1 lub 14 km[7] (według innych źródeł, do 10 km[4]). Zapas amunicji wynosi 16 rakietotorped[1]. Dwie prowadnice następnie dostosowano do odpalania pocisków przeciwokrętowych RGM-84 Harpoon o zasięgu do 130 km (nie są używane w służbie meksykańskiej)[7][4]. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniają cztery stałe wyrzutnie lekkich torped kalibru 324 mm w ścianach nadbudówki na sródokręciu, strzelające po dwie na każdą z burt[4]. Okręty przenoszą 22 torpedy Mk 46 Mod. 5[7][4].

„Whipple” należał do 31 okrętów typu Knox, które zostały dozbrojone między 1971 a 1975 rokiem w ośmioprowadnicową kontenerową wyrzutnię Mk 25 BPDMS pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu RIM-7 Sea Sparrow na rufie[1][7]. Zasięg pocisków wynosił do 18,5 km[7]. Można było używać pocisków do wersji RIM-7G[7]. Między 1982 a 1988 rokiem wyrzutnia Sea Sparrow została jednak zdemontowana i zastąpiona przez zestaw artyleryjski obrony bezpośredniej Phalanx CIWS, z działkiem sześciolufowym kalibru 20 mm i integralnym radarem[7]. Przed przekazaniem okrętu Meksykowi został on jednak również zdemontowany i nie zainstalowano niczego w zamian[8].

Wyposażenie lotnicze fregat typu Knox początkowo stanowiły bezzałogowe śmigłowce do zwalczania okrętów podwodnych QH-50 DASH, lecz okazały się nieudane[9]. Po modernizacji, począwszy od 1973 roku używane były na nich pojedyncze śmigłowce do zwalczania okrętów podwodnych SH-2F Seasprite LAMPS, przenoszące radar, detektor anomalii magnetycznych, boje sonarowe i dwie lekkie torpedy[9]. W służbie meksykańskiej wyposażenie stanowi lekki śmigłowiec patrolowy Bo 105CB, wyposażony w radar i uzbrojony jedynie w karabiny maszynowe lub niekierowane pociski rakietowe[10].

Służba

edytuj

US Navy

edytuj

Pierwszym dowódcą okrętu został komandor por. Jack Campbell[3]. Po wejściu do służby 22 sierpnia 1970 roku, okręt odbywał we wrześniu próby i był wykańczany w stoczni Puget Sound, po czym 13 października przypłynął do San Diego, a 22 października do Pearl Harbor[3]. Służył w Zespole Krążowników i Niszczycieli (Cruiser-Destroyer Force) Floty Pacyfiku[3]. 1 kwietnia 1971 roku wszedł w skład 33 Dywizjonu Niszczycieli[3]. Wraz z nim przebazował w lutym 1972 roku na Filipiny[3].

„Whipple” został wycofany ze służby w US Navy 14 września 1992 roku[1]. Pozostawał następnie w rezerwie (US Navy Reserve). W sierpniu 2001 roku fregata została przekazana marynarce Meksyku[2].

Służba w Meksyku

edytuj
 
Meksykańskie fregaty typu Allende w 2009 – na pierwszym planie „Francisco Javier Mina”

Fregata weszła do służby w marynarce Meksyku 1 listopada 2002 roku jako ostatni czwarty okręt tego typu, określanego też jako typ Allende[2]. Otrzymała nazwę „Francisco Javier Mina” na cześć meksykańskiego prawnika i generała (1789–1817) i numer burtowy F 214[2]. Bazowała w Tuxpan[2]. W Meksyku okręty nie używają pocisków przeciwokrętowych Harpoon i są wyposażone w śmigłowiec Bo 105CB[10]. W 2016 roku fregata znajdowała się w służbie[2].

  1. Nowszy rocznik Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 532 podaje dla okrętów meksykańskich wyporność standardową 4079 ts i pełną 4332 ts

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995, s. 598-599
  2. a b c d e f g Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 532.
  3. a b c d e f Whipple III (DE-1062). [w:] Dictionary of American Naval Fighting Ships [on-line]. Naval History and Heritage Command, 2015-10-28. (ang.).
  4. a b c d e f Jane’s Fighting Ships 2002–2003, s. 460.
  5. a b c d e f Freivogel, Švel i Vuljanić 2014a ↓, s. 87.
  6. a b c d e Freivogel, Švel i Vuljanić 2014a ↓, s. 88
  7. a b c d e f g h i j Freivogel, Švel i Vuljanić 2014a ↓, s. 89
  8. Freivogel, Švel i Vuljanić 2014b ↓, s. 96.
  9. a b Freivogel, Švel i Vuljanić 2014a ↓, s. 90
  10. a b Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 532, 534.

Bibliografia

edytuj
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
  • IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
  • Zvonimir Freivogel, Boris Švel, Dario Vuljanić. Amerykańskie fregaty typu „Knox”. Część II. „Okręty Wojenne”. Nr 1/2014. XXI (123), styczeń – luty 2014. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Zvonimir Freivogel, Boris Švel, Dario Vuljanić. Amerykańskie fregaty typu „Knox”. Część III. „Okręty Wojenne”. Nr 2/2014. XXI (124), marzec – kwiecień 2014. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.