Faidherbia albida

Faidherbia albida
	; Faidherbia albida w Burkina Faso
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	mimozowe
Rodzaj	Faidherbia
Gatunek	Faidherbia albida
	Nazwa systematyczna
	Faidherbia albida (Delile) A.Chev.; Rev. Bot. Appl. Agric. Trop. 14: 876. 1934
Synonimy
	Acacia albida Delile;
	Acacia albida Delile;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Faidherbia albida (Forssk.) Hayne – gatunek roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.), reprezentujący monotypowy rodzaj Faidherbia^[6]. Występuje naturalnie w całej Afryce, na Bliskim Wschodzie i na Wyspie Wniebowstąpienia^[7].

Morfologia

Pokrój: Drzewo osiągające wysokość do 30 m i średnicę pnia do 2 m^[8]. Korona u młodych drzew ma kształt odwróconego stożka, u starszych czaszy. Kora na pniach i gałęziach szara, szorstka, głęboko popękana i łuszcząca się^[9].
Pędy: Młode pędy mają barwę od białawej do kremowej. Pokryte są kolcami o długości do 5 cm^[9].
Liście: Siwo-zielone, nieparzysto-pierzaste, złożone z 12–23 listków, które częściowo zachodzą na siebie. Każdy z nich ma długość ok. 12 mm i szerokość 5 mm. Na ogonkach liściowych brak gruczołów, ale występują pomiędzy listkami^[9].
Kwiaty: Kremowe, silnie pachnące, zebrane w kwiatostany^[9].
Owoce: Strąki o barwie od jasnopomarańczowej do czerwonobrunatnej. Mają długość 10–15 cm i szerokość 2–3 cm. Zawierają po 10–20 błyszczących, ciemnobrązowych nasion z małą, charakterystyczną bulwką^[9].

Biologia i ekologia

Jest jednym z najszybciej rosnących drzew w Afryce. Występuje na sawannach i terenach zalewowych dużych rzek, na madach rzecznych, ale jest też odporna na suszę. W Senegalu rośnie na piaszczystym podłożu, na terenach, w których woda znajduje się dopiero na głębokości 80 m. Często tworzy rozległe, jednogatunkowe drzewostany. W odróżnieniu od akacji (rodzajów Senegalia i Vachellia) rosnących w Afryce zrzuca liście w porze deszczowej, a wyrastają jej nowe na początku pory suchej. Jest odporna na przymrozki. Nasiona kiełkują w czasie od 2 do 5 dni^[9].

Znaczenie

Jej liście i młode pędy stanowią na sawannach pokarm dla słoni, żyraf i antylop^[9].
Przez miejscową ludność liście i młode pędy są wykorzystywane jako pasza dla zwierząt domowych, co ma szczególne znaczenie, gdyż tworzy ona liście w porze suchej, gdy większość innych gatunków drzew zrzuca liście^[9].
W medycynie ludowej wywar z kory jest stosowany w leczeniu biegunki, krwawienia i zapalenia oczu, a także jako emetyk^[9].
Nasiona są dla ludzi jadalne, trzeba jednak usunąć z nich łupinę. Przez miejscową ludność zjadane są również strąki. Przygotowanie ich do spożycia polega na wysuszeniu i roztarciu na mąkę^[9].
W Namibii paski z kory są stosowane jako nici dentystyczne^[9].
Akacja jest 29 razy wymieniona w Biblii. Zdaniem badaczy roślin biblijnych z drewna Faidherbia albida wykonane były drążki, na których niesiono Arkę Przymierza i z których zbudowano Namiot Spotkania. Wskazuje na to fakt, że drewno akacjowe na budowę Arki Przymierza było przywiezione z Egiptu (tak podaje Midrasz), oraz to, że drążki, na których ją niesiono, musiały mieć długość około 15 m^[8].
W niektórych państwach Afryki jest sadzona w zadrzewieniach krajobrazowych^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2014-12-03].
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Faidherbia albida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Faidherbia A.Chev.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-10].
↑ Faidherbia albida. [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Faidherbia albida Del. A. Chev.. [dostęp 2014-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-16)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[3] The International Plant Names Index. [dostęp 2014-12-03].

[TPL-4] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[iucn-5] Faidherbia albida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[powo-6] Faidherbia A.Chev.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-10].

[TPL2-7] Faidherbia albida. [dostęp 2014-11-20].

[rb-8] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[faidherbia-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Faidherbia albida Del. A. Chev.. [dostęp 2014-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-16)].

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[8]

[9]