Adam Mniszek
Adam Mniszek, ps. „Bużenin” (ur. 15 stycznia 1889 w Bużeninie k. Sambora, zm. 16 listopada 1957 w Londynie) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego.
 pułkownik dyplomowany kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 stycznia 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 listopada 1957 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
Wyższa Szkoła Wojenna |
| Stanowiska |
pomocnik komendanta |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Adam z Bużenina Mniszek, urodził się 15 stycznia 1889, w rodzinie Mieczysława (ur. 16 maja 1844 w Przemyślu, zm. 29 kwietnia 1923 w Krakowie), wojskowego, ziemianina i posła do austriackiej Rady Państwa VII kadencji (18 października 1887 – 20 grudnia 1888) wybranego w kurii I – większej własności ziemskiej, w okręgu wyborczym nr 11 (Żółkiew-Rawa-Sokal) i Marii z Antoniewiczów[1]. Z pierwszego małżeństwa ojca, Adam miał brata przyrodniego Zygmunta Artura (ur. 1874), zaś z małżeństwa swoich rodziców miał jedną siostrę[1].
Był jednym z założycieli i członkiem rzeczywistym Towarzystwa Akademickiego Polskiego Jagiellonia.
W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był oficerem 2 pułku ułanów. 30 kwietnia 1915 awansował na chorążego, a 1 listopada 1916 na podporucznika[2].
W latach 1919–1920, w czasie wojny z bolszewikami, został przydzielony do Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Pełnił w nim obowiązki szefa Sekcji 12 Personalnej Oddziału IV - Głównego Kwatermistrzostwa (od sierpnia 1919) i szefa Sekcji „E” Oddziału V (od 1 stycznia 1920). 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, „w kawalerii, w grupie byłych Legionów Polskich”[3].
14 lutego 1920 poślubił Irenę Pomorską, ur. 27 czerwca 1898, córkę Józefa i Ireny Koryckiej w Poznaniu, w kościele św. Marcina[4].
1 czerwca 1921 pełnił służbę w Biurze Ścisłej Rady Wojennej, pozostając na ewidencji 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich[5]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 69. lokatą w korpusie oficerów jazdy. W 1923 pełnił służbę w Oddziale IV Sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisku kierownika referatu, pozostając na ewidencji 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Bielsku[6]. 31 października 1923 roku został przydzielony do Rezerwy Oficerów Sztabowych DOK I[7]. Z dniem 1 lutego 1924 został przeniesiony w stan nieczynny na okres sześciu miesięcy. Mieszkał wówczas w Warszawie przy ulicy Kapucyńskiej 5 m. 1[8]. 1 sierpnia powrócił ze stanu nieczynnego do służby czynnej z równoczesnym odkomenderowaniem do Oddziału I Sztabu Generalnego do dnia 1 listopada[9]. Od 3 listopada 1924 do 15 października 1925 był słuchaczem IV Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego został ponownie przydzielony do Oddziału IV Sztabu Generalnego. W 1924 powrócił do macierzystego pułku[10]. W marcu 1926 był wojskowym komisarzem drogowym w Oddziale IV SG. W 1928 ponownie w 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich na stanowisku dowódcy szwadronu[11]. 23 stycznia 1929 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii, a w lipcu tego roku został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 4 pułku strzelców konnych w Płocku[12][13]. W czerwcu 1930 został przeniesiony na stanowisko oficera sztabowego do zleceń szefa Sztabu Głównego, gen. dyw. Tadeusza Piskora[14][15] i kierownika Referatu Personalnego Oficerów Dyplomowanych. W styczniu 1932, po objęciu stanowiska szefa Sztabu Głównego przez gen. bryg. Janusza Gąsiorowskiego, został przeniesiony na stanowisko delegata Sztabu Głównego przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie[16][17]. Od 1 września 1932 do 1 września 1939 był pomocnikiem gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby, komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[18][19].
Jesienią 1937 szef Sztabu Głównego, gen. bryg. Wacław Stachiewicz zlecił mu przygotowanie mobilizacji Kwatery Głównej Naczelnego Wodza. W marcu 1939 gen. Stachiewicz wyznaczył go na stanowisko komendanta Kwatery Głównej Naczelnego Wodza. W czasie kampanii wrześniowej (1–18 września 1939) był komendantem Kwatery Głównej Naczelnego Wodza w Warszawie, w Brześciu (od 6 września), Włodzimierzu Wołyńskim (od 11 września), Młynowie (14 września) i Kołomyi. 18 września 1939 w Kutach przekroczył granicę z Rumunią, a następnie przeszedł do Storożyńca i Watry Dornej. 24 września 1939 z polecenia gen. bryg. Tadeusza Malinowskiego rozpoczął przegrupowanie KG NW do rejonu Tulczy i Babadag. 25 września 1939 w Ploeszti zadanie likwidacji Kwatery Głównej Naczelnego Wodza przekazał swojemu zastępcy majorowi Zygmuntowi Cierpickiemu, a sam udał się do Bukaresztu, dokąd przybył następnego dnia. Od 28 września do 23 grudnia 1939 w Ambasadzie RP w Bukareszcie, z polecenia attaché wojskowego, ppłk. dypl. Tadeusza Zakrzewskiego, zajmował się sprawami ewakuacji do Francji polskich lekarzy medycyny i weterynarii, aptekarzy, sióstr PCK, oficerów audytorów, oficerów geografów, juzistek oraz inżynierów, techników i rzemieślników.
W maju 1940 Naczelny Wódz i Minister Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysław Sikorski wyznaczył go na stanowisko kierownika Referatu Wyższych Dowództw i Oficerów Dyplomowanych w Sztabie Naczelnego Wodza, lecz obowiązków na tym stanowisku nie objął, gdyż został odwołany i na powrót przeniesiony do Stacji Zbornej Oficerów w obozie Carpiagne (franc. Camp de Carpiagne). Odwołanie ze stanowiska pozostawało w bezpośrednim związku z zarzutami, jakie zostały wysunięte przeciwko niemu przez Biuro Rejestracyjne Ministerstwa Spraw Wojskowych, na czele którego stał kawalerzysta, płk dypl. Fryderyk Mally. W ocenie zainteresowanego, sformułowane przeciwko niemu zarzuty dotyczyły „prześladowania i sekowania oficerów dyplomowanych” oraz działalności na stanowisku komendanta Kwatery Głównej Naczelnego Wodza w czasie kampanii wrześniowej.
W sierpniu 1945 roku, w stopniu pułkownika, wykonywał obowiązki w Szefostwie Służby Opieki nad Żołnierzem Sztabu Naczelnego Wodza na stanowisku szefa Wydziału Dobrobytu Żołnierza. Zmarł 16 listopada 1957 w Londynie[20].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[21]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)[22]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[23]
- Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)[24]
- Krzyż Komandorski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, 1933)[25]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Kurzbiografie Mniszek [online], www.parlament.gv.at [dostęp 2020-11-13] (niem.).
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 43.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 28 lipca 1920 roku, s. 646.
- ↑ http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=2&single=1&fileno=57&page=256
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 240, 776.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 11, 597, 677.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 686.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 30 stycznia 1924 roku, s. 45.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 84 z 26 sierpnia 1924 roku, s. 477.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 539, 599.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 288, 339.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 192.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 44, 71.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 209.
- ↑ Lista oficerów dyplomowanych 1931 ↓, s. 17.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 235.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 141, 425.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 420.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 448.
- ↑ Wykaz Legionistów ↓.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za szczególne zasługi, położone w dziedzinie organizacji i administracji armji Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933 roku, s. 292.
Bibliografia edytuj
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.
- Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
- Adam Mniszek, Meldunek do II Wiceministra Spraw Wojskowych sporządzony 4 stycznia 1940 r. w Paryżu, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.4b.
- Adam Mniszek, Meldunek do Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych sporządzony 27 maja 1940 r. w Paryżu, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.4b.
- Adam Mniszek. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-02)].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.