Adam Papée
Adam Stanisław Papée (ur. 21 lipca 1895 we Lwowie, zm. 6 marca 1990 w Bydgoszczy) – polski szermierz, dwukrotny medalista olimpijski i brązowy medalista mistrzostw świata.
.jpg) Adam Papée (ok. 1926) | |||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia |
21 lipca 1895 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 marca 1990 | ||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Odznaczenia | |||||||||||||||||||
    
| |||||||||||||||||||
Życiorys
edytujMłodość
edytujSyn Fryderyka i Władysławy z d. Anczyc[1]. W dzieciństwie mieszkał we Lwowie, gdzie ukończył szkołę powszechną. W 1905 przeniósł się z rodzicami do Krakowa[1]. W latach 1905–1908 chodził do Gimnazjum świętej Anny. Następnie uczęszczał do III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie, gdzie w 1914 zdał maturę. W latach 1918–1923 studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskując stopień doktora.
Służba wojskowa
edytujW sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Został przydzielony do 1 pułku artylerii. Pierwszą bitwę stoczył w listopadzie 1914 pod Krzywopłotami. W 1915 brał udział w walce nad Nidą. W 1917 walczył nad Styrem i Stochodem. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do Armii Austro-Węgier. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, a w lutym 1919 został zdemobilizowany[1]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w stopniu podporucznika pełnił wartę w Krakowie[1].
Kariera sportowa
edytujSzermierkę zaczął uprawiać w 1908. Pierwszym nauczycielem był olimpijczyk z Paryża Konrad Winkler. Od 1909 chodził na treningi prowadzone przez Antoniego Bąkowskiego[2]. Trenował w Krakowskim Klubie Szermierczym. Przed 1914 rokiem zdobył kilka znaczących sukcesów w zawodach międzyszkolnych w szabli i florecie. Karierę sportową przerwał wybuch I wojny światowej. W grudniu 1921 powrócił do szermierki wstępując do AZS Kraków. Klub ten reprezentował do 1928. Od 1929 do sierpnia 1933 był zawodnikiem Legii Warszawa[2], a następnie Śląskiego Szermierczego Klubu Sportowego w Katowicach. Czterokrotnie zdobywał mistrzostwo polski we florecie i szabli (1926, 1927, 1929, 1932) czterokrotnie zdobywał także wicemistrzostwo kraju w szabli (1924) i we florecie (1924, 1925 i 1926)[2]. W 1932 przyczynił się do zdobycia drużynowego Mistrzostwa Polski w szabli przez Legię Warszawa[2]. W 1924 odniósł pierwsze międzynarodowe sukcesy zdobywając srebrne medale w drużynowych turniejach szabli i floretu. W tym samym roku wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Paryżu odpadając w eliminacjach[3]. W 1926 startował w mistrzostwach świata w Budapeszcie. W latach 1924–1936 czterokrotnie startował w igrzyskach olimpijskich. Na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie zdobył wspólnie z Tadeuszem Friedrichem, Kazimierzem Laskowskim, Aleksandrem Małeckim, Władysławem Segdą i Jerzym Zabielskim[4]. W 1930 zdobył drużynowo brązowy medal mistrzostw świata w Liège[5]. W 1932 na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles zdobył brązowy medal w drużynie w składzie: Tadeusz Friedrich, Leszek Lubicz-Nycz Władysław Segda i Marian Suski[6], a indywidualnie zakwalifikował się do półfinałów[7]. W 1936 wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Berlinie zajmując 4. miejsce w szabli w składzie Władysław Segda, Marian Suski, Antoni Sobik, Teodor Zaczyk[8]. Po igrzyskach w Berlinie zakończył czynne uprawianie szermierki. Ostatni raz wystąpił w 1946 w meczu szablowym Polska-Czechosłowacja[9].
Kariera działacza
edytujBył jednym z pionierów szermierki sportowej w Polsce, nie tylko jako zawodnik, ale także działacz. W grudniu 1921 był jedną z osób przywracających sekcję szermierki w AZS Kraków. Był gospodarzem na następnie sekretarzem pierwszego zarządu sekcji. 28 maja 1922 we Lwowie reprezentował AZS Kraków na zebraniu założycielskim Polskiego Związku Szermierczego. Od 28 listopada 1926 do 2 marca 1930 pełnił funkcję prezesa tej organizacji. Do 1933 był kapitanem sportowym związku. W 1930 wraz z Kazimierzem Laskowskim i Leszkiem Lubicz Nyczem jako pierwszy w kraju otrzymał dyplom fechmistrza amatora. W latach 1923–1927 był sędzią szermierczym związkowym, a w latach 1930–1960 był sędzią międzynarodowym. Podczas igrzysk olimpijskich w Los Angeles podczas finału turnieju szabli pełnił funkcję sędziego przewodniczącego[9]. Był także działaczem Związku Polskich Związków Sportowych – Polskiego Komitetu Olimpijskiego gdzie pełnił funkcję zastępcy skarbnika od 14 kwietnia 1929 do 30 marca 1930 a od 16 kwietnia 1939 był członkiem zarządu PKOL[9]. W 1945 r. był w grupie osób reaktywujących Polski Związek Szermierczy. 20 października 1945 objął funkcję I wiceprezesa związku. Pracował w komisji sędziowskiej i dyscyplinarnej oraz kole seniorów związku szermierczego. Udzielał się w okręgowych związkach w Bydgoszczy Katowicach i Krakowie. W latach 1968–1980 był prezesem Pomorskiego Okręgowego Związku Szermierczego. Był trenerem w klubie AZS Kraków oraz Budowlani, a także w Gwieździe Bydgoszcz. Posiadał liczne nagrody sportowe m.in. i Kalos Kagathos (1985) i Nagrodę im. Janusza Kusocińskiego[10].
II wojna światowa
edytujWe wrześniu 1939 ewakuował się z Warszawy do Kowla. Miesiąc później powrócił do stolicy. Pracował w Banku Gospodarstwa Krajowego oraz pod pseudonimem „Gil” był w konspiracji. Podczas powstania warszawskiego walczył na odcinku Polna-Politechnika. Następnie wraz z rodziną przeniósł się do Krakowa, gdzie podjął pracę w bankowości[9].
Po wojnie
edytujOd 1945 do 1949 był wicedyrektorem Banku Gospodarstwa Krajowego w Bielsku-Białej. Do końca 1954 pracował w przedsiębiorstwach budowlanych na terenie Krakowa. Od stycznia 1955 zajął się wyłącznie sportem[10]. Publikował wspomnienia, Na planszach czterech olimpiad (1957) Na białą broń (KAW, 1987)[10]. Zmarł 6 marca 1990 w Bydgoszczy, pierwotnie został pochowany na cmentarzu w osiedlu na Błoniach. Później Jego prochy zostały umieszczone w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC6-B-2)[11][10].
Życie prywatne
edytujBył dwukrotnie żonaty: w latach 1920–1966 z Antoniną Marcinkowską (1898–1966), w latach 1968–1990 z Ireną Mathey[10]. Jego bratem był polski dyplomata Kazimierz Papée (1889–1979).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[12]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[12]
- Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1932)[13]
- Srebrny Krzyż Zasługi (7 listopada 1929)[14]
- Medal Kalos Kagathos (1989)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (1957)[10]
- Krzyż Węgierski Zasługi[12]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Wryk 2015 ↓, s. 469.
- ↑ a b c d Wryk 2015 ↓, s. 470.
- ↑ Olympedia – 1924 Summer Olympics, Fencing, Sabre, Team, Men. olympedia.org. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
- ↑ Olympedia – 1928 Summer Olympics, Fencing, Sabre, Team, Men. olympedia.org. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
- ↑ Fechten - Weltmeisterschaften (Säbel - Herren). sport-komplett.de. [dostęp 2023-11-30]. (niem.).
- ↑ Olympedia – 1932 Summer Olympics, Fencing, Sabre, Team, Men. olympedia.org. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
- ↑ Olympedia – 1932 Summer Olympics, Fencing, Sabre, Individual, Men. olympedia.org. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
- ↑ Olympedia – 1936 Summer Olympics, Fencing, Sabre, Team, Men. olympedia.org. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
- ↑ a b c d Wryk 2015 ↓, s. 471.
- ↑ a b c d e f Wryk 2015 ↓, s. 472.
- ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-10-06].
- ↑ a b c Papée Adam Stanisław. olimpijski.pl. [dostęp 2017-08-13].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi na polu sportu oraz propagandy Polski zagranicą”.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 264, poz. 616 „za zasługi na polu wychowania fizycznego”.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Wryk: Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej. Poznań: Nauka i Innowacje, 2015, s. 469–472. ISBN 978-83-64864-22-3.
Linki zewnętrzne
edytuj- Polski Komitet Olimpijski: Adam Papée. olimpijski.pl. [dostęp 2014-07-12]. (pol.).