Andrzej Karol Grudziński
Andrzej Karol Grudziński herbu Grzymała (1611-1678) – wojewoda kaliski 1653-1661, wojewoda poznański 1661-1678, starosta nakielski, wałecki, rogoziński, średzki, osiecki, właściciel dóbr złotowskich; pułkownik królewski, kapitan gwardii.
| |
 Grzymała | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
1611 |
| Data śmierci |
1678 |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna Opalińska |
| Żona |
Marianna ze Święcickich |
Życiorys edytuj
Był synem wojewody kaliskiego Zygmunta i Anny Opalińskiej.
Wyznaczony komisarzem do rady wojennej w 1648 roku[1]. Poseł sejmiku średzkiego na sejm koronacyjny 1649 roku[2]. W początkowej fazie potopu szwedzkiego, 25 lipca 1655, wraz z wojewodą poznańskim Krzysztofem Opalińskim oraz podkanclerzym koronnym Hieronimem Radziejowskim, odstępując od służby królowi Janowi Kazimierzowi, poddał pod Ujściem wojska wielkopolskie szwedzkiemu marszałkowi polnemu Arvidowi Wittenbergowi oraz uznał króla szwedzkiego Karola X Gustawa za władcę Polski. Mimo swej zdrady Grudziński w niedługim czasie powrócił do służby Rzeczypospolitej i podjął walkę z najeźdźcą; dowodził podczas zwycięskiej bitwy pod Lubrzem. W odwecie za te działania Szwedzi spalili będące w jego posiadaniu zamki w Złotowie oraz Drahimiu (1657). Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[3]. Po abdykacji Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę palatyna reńskiego Filipa Wilhelma[4]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa poznańskiego[5].
Po zakończeniu działań wojennych ufundował liczne kościoły, m.in. farę złotowską pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1661-1664), gdzie najprawdopodobniej uwieczniony został w ołtarzu głównym jako dwie spośród postaci na obrazie Paulusa Hacka pt. "Koronacja Najśw. Marii Panny" z 1666. Krypty tego kościoła są również miejscem spoczynku rodziców fundatora oraz jego syna Zygmunta, zmarłego w wieku kilku lat wskutek choroby zakaźnej.
Andrzej Grudziński zmarł w 1678 roku i pochowany został w kościele św. Wita w Rogoźnie.
Żonaty był z Marianną ze Święcickich, krewną biskupa sufragana gnieźnieńskiego Jacka Święcickiego.
Postać wojewody Grudzińskiego pojawia się w powieści "Potop" Henryka Sienkiewicza, gdzie ukazany został w momencie zdrady ujskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 79.
- ↑ Stefania Ochmann-Staniszewska, Zdzisław Staniszewski, Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, tom II, Wrocław 2000, s. 346.
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
- ↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 318.
- ↑ Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, s. [b.n.s.]
Bibliografia edytuj
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 234. ISBN 83-01-02722-3.