Andrzej Karol Grudziński

wojewoda poznański i kaliski

Andrzej Karol Grudziński herbu Grzymała (1611-1678) – wojewoda kaliski 1653-1661, wojewoda poznański 1661-1678, starosta nakielski, wałecki, rogoziński, średzki, osiecki, właściciel dóbr złotowskich; pułkownik królewski, kapitan gwardii.

Andrzej Grudziński
Ilustracja
Herb
Grzymała
Rodzina

Grudzińscy herbu Grzymała

Data urodzenia

1611

Data śmierci

1678

Ojciec

Zygmunt Grudziński

Matka

Anna Opalińska

Żona

Marianna ze Święcickich

Życiorys

edytuj

Był synem wojewody kaliskiego Zygmunta i Anny Opalińskiej.

Wyznaczony komisarzem do rady wojennej w 1648 roku[1]. Poseł sejmiku średzkiego na sejm koronacyjny 1649 roku[2]. W początkowej fazie potopu szwedzkiego, 25 lipca 1655, wraz z wojewodą poznańskim Krzysztofem Opalińskim oraz podkanclerzym koronnym Hieronimem Radziejowskim, odstępując od służby królowi Janowi Kazimierzowi, poddał pod Ujściem wojska wielkopolskie szwedzkiemu marszałkowi polnemu Arvidowi Wittenbergowi oraz uznał króla szwedzkiego Karola X Gustawa za władcę Polski. Mimo swej zdrady Grudziński w niedługim czasie powrócił do służby Rzeczypospolitej i podjął walkę z najeźdźcą; dowodził podczas zwycięskiej bitwy pod Lubrzem. W odwecie za te działania Szwedzi spalili będące w jego posiadaniu zamki w Złotowie oraz Drahimiu (1657). Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[3]. Po abdykacji Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę palatyna reńskiego Filipa Wilhelma[4]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa poznańskiego[5].

Po zakończeniu działań wojennych ufundował liczne kościoły, m.in. farę złotowską pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1661-1664), gdzie najprawdopodobniej uwieczniony został w ołtarzu głównym jako dwie spośród postaci na obrazie Paulusa Hacka pt. "Koronacja Najśw. Marii Panny" z 1666. Krypty tego kościoła są również miejscem spoczynku rodziców fundatora oraz jego syna Zygmunta, zmarłego w wieku kilku lat wskutek choroby zakaźnej.

Andrzej Grudziński zmarł w 1678 roku i pochowany został w kościele św. Wita w Rogoźnie.

Żonaty był z Marianną ze Święcickich, krewną biskupa sufragana gnieźnieńskiego Jacka Święcickiego.

Postać wojewody Grudzińskiego pojawia się w powieści "Potop" Henryka Sienkiewicza, gdzie ukazany został w momencie zdrady ujskiej.

Przypisy

edytuj
  1. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 79.
  2. Stefania Ochmann-Staniszewska, Zdzisław Staniszewski, Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, tom II, Wrocław 2000, s. 346.
  3. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
  4. Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 318.
  5. Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, s. [b.n.s.]

Bibliografia

edytuj