Anna Radziwiłłówna (zm. 1600)

Anna z Radziwiłłów Stanisławowa Kiszczyna Krzysztofowa Sadowska (data urodzenia nieznana, zm. w 1600) – księżniczka, wojewodzina witebska, działaczka reformacyjna (kalwińska i braci polskich) na Litwie.

Anna Radziwiłłówna Kiszczyna Sadowska
Ilustracja
Herb
Trąby
Rodzina

Radziwiłłowie herbu Trąby

Data śmierci

1600

Ojciec

Jan Radziwiłł

Matka

Anna Kostewiczówna (Kościewiczówna)

Mąż

1. Stanisław Kiszka 2. Krzysztof Sadowski

Dzieci

Jan Kiszka
Stanisław Kiszka

Życiorys

edytuj

Była córką Jana Radziwiłła (podczaszego litewskiego) i Anny z Kostewiczów (Kościewiczówny), córki Janusza Kostewicza (wojewody witebskiego i podlaskiego). Po matce odziedziczyła, wraz z dwiema siostrami (Petronelą za Stanisławem Dowojną i Elżbietą za Hieronimem Sieniawskim), jeden z największych majątków w Wielkim Księstwie Litewskim[1]

Około 1552 wyszła za mąż za Stanisława Kiszkę, wojewodę witebskiego, jednego z najbogatszych magnatów na Litwie. Był on synem Piotra Kiszki (wojewody połockiego) i Anny Heleny Iliniczówny oraz wnukiem Stanisława Kiszki (hetmana wielkiego litewskiego) i marszałka Jerzego Ilinicza. Anna urodziła Stanisławowi dwóch synów – Jana Kiszkę i Stanisława Kiszkę – oraz córkę Annę[2]. Po śmierci męża, w 1554, jej syn odziedziczył ogromny majątek, którym zarządzała do pełnoletniości syna. Wspierała rozwój miast i przedsiębiorczości w swoich posiadłościach (w 1568 nadała Rajgrodowi prawa miejskie).

Początkowo, tak jak mąż, była wyznawczynią kalwinizmu, który propagowała w posiadłościach Kiszków, wypędzając duchownych katolickich i odbierając im kościoły (w 1558 założyła zbór kalwiński w Węgrowie). Po 1563 roku założyła zbór kalwiński w Sokołowie[3]. Około 1563 stała się gorliwą wyznawczynią unitarianizmu i propagatorką ruchu braci polskich. Uczestniczyła w wielu synodach, pisała polemiki religijne, między innymi przeciwko chrzczeniu nieświadomych dzieci. Syna wychowała na żarliwego wyznawcę doktryny braci polskich i stał się on jednym z największych propagatorów unitarianizmu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1570 zapisała swoje majątki ziemskie królowi Zygmuntowi Augustowi, który w zamian darował jej majątek Sielce, gdzie spędziła resztę życia.

Przypisy

edytuj
  1. Janusz Kostewicz, Polski Słownik Biograficzny, t. 14, s. 343 i 344
  2. Stanisław Kiszka z Ciechanowca h. Dąbrowa [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego
  3. Jan Mironczuk, Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce vol. 62 (2018), s. 147.