Apus
Apus – rodzaj ptaka z podrodziny jerzyków (Apodinae) w rodzinie jerzykowatych (Apodidae).
| Apus[1] | |||||
| Scopoli, 1777[2] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – jerzyk blady (A. pallidus) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj |
Apus | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Hirundo apus Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Zasięg występowaniaEdytuj
MorfologiaEdytuj
Długość ciała 12–18 cm; masa ciała 22–52 g[12].
SystematykaEdytuj
EtymologiaEdytuj
- Apus: epitet gatunkowy Hirundo apus Linnaeus, 1758; łac. apus, apodis „jerzyk, rodzaj jaskółki, o której mówi się, że nie ma nóg”, od gr. απους apous, αποδος apodos „ptak typu jaskółki”, od negatywnego przedrostka α- a-; πους pous, ποδος podos „noga”[13].
- Micropus: gr. μικροπους mikropous, μικροποδος mikropodos „mało-stopy”, od μικρος mikros „mały”; πους pous, ποδος podos „stopa”[14]. Gatunek typowy: Micropus murarius Wolf, 1810 (= Hirundo apus Linnaeus, 1758).
- Cypselus: łac. cypselus „typ jaskółki lub jerzyka”, od gr. κυψελος kupselos „jaskółka”[15]. Gatunek typowy: Hirundo apus Linnaeus, 1758.
- Apodium: rodzaj Apus Scopoli, 1777 (jaskółka), od łac. apus, apodis „jerzyk, rodzaj jaskółki, o której mówi się, że nie ma nóg”, od gr. απους apous, αποδος apodos „ptak typu jaskółki”, od negatywnego przedrostka α- a-; πους pous, ποδος podos „noga”[16]. Nowa nazwa dla Apus Scopoli, 1777.
- Drepanis: gr. δρεπανη drepanē lub δρεπανηις drepanēis „sierp”, od δρεπω drepō „skubać”[17]. Nomen nudum.
- Brachypus: gr. βραχυς brakhus „krótki”; πους pous, ποδος podos „stopa”[18]. Nowa nazwa dla Micropus Wolf, 1810.
- Brevipes: łac. brevis „krótki”; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stop”[19]. Alternatywna nazwa dla Brachypus Meyer, 1814.
- Caffrapus: zbitka wyrazowa nazwy gatunkowej Apus caffer (M.H.C. Lichtenstein, 1823)[20]. Gatunek typowy: Cypselus caffer M.H.C. Lichtenstein, 1823.
- Colletoptera: gr. κολλητος kollētos „sklejony, spojony, dobrze dopasowany”; -πτερος -pteros „-pióry”, od πτερον pteron „pióro”[21]. Gatunek typowy: Cypselus affinis John Edward Gray.
- Epicypselus: gr. επι epi „w kierunku, oprócz”; rodzaj Cypselus Illiger, 1811 (jerzyk)[22]. Gatunek typowy: Cypselus horus von Heuglin, 1869.
- Tetragonopyga: gr. τετραγωνος tetragōnos „kwadrat”, od τετρα- tetra- „cztery-”, od τεσσαρες tessares „cztery”; γωνια gōnia „kąt”; πυγη pugē „kuper”[23]. Gatunek typowy: Cypselus affinis J.E. Gray, 1830.
Podział systematycznyEdytuj
Do rodzaju należą następujące gatunki[24]:
- Apus acuticauda – jerzyk ostrosterny
- Apus pacificus – jerzyk białorzytny
- Apus caffer – jerzyk widłosterny
- Apus batesi – jerzyk czarny
- Apus horus – jerzyk białogardły
- Apus nipalensis – jerzyk nepalski
- Apus affinis – jerzyk mały
- Apus niansae – jerzyk brązowy
- Apus bradfieldi – jerzyk brunatny
- Apus barbatus – jerzyk afrykański
- Apus berliozi – jerzyk klifowy
- Apus unicolor – jerzyk jednobarwny
- Apus alexandri – jerzyk wyspowy
- Apus pallidus – jerzyk blady
- Apus apus – jerzyk zwyczajny
PrzypisyEdytuj
- ↑ Apus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ G.A. Scopoli: Introductio ad historiam naturalem sistens genera lapidum, plantarum, et animalium: hactenus detecta, caracteribus essentialibus donata, in tribus divisa, subinde ad leges naturae. Pragae: Apud Wolfgangum Gerle, 1777, s. 483. (łac.)
- ↑ B. Meyer & J. Wolf: Taschenbuch der deutschen Vögelkunde, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands. Cz. 1. Frankfurt am Main: Verlegt von Friedrich Wilmans, 1810, s. 280. (niem.)
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 229. (łac.)
- ↑ C.S. Rafinesque: Principes fondamentaux de somiologie, ou Les loix de la nomenclature et de la classification de l’empire organique ou des animaux et des végétaux: contenant les règles essentielles de l’art de leur imposer des noms immuables et de les classer méthodiquement. Palerme: De l'imprimerie de Franc. Abate, aux dépens de l’auteur, 1814, s. 29. (fr.)
- ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815. (fr.)
- ↑ B. Meyer. Beitrag zur teutschen Ornithologie, nebst Zusäzzen und Verbesserungen zu Meyer's und Wolf's Taschenbuch der teutschen Vögelkunde. „Annalen der Wetterauischen Gesellschaft für die Gesammte Naturkunde zu Hanau”. 3, s. 333, 1814 (fr.).
- ↑ S. Palmer. Sketches of European ornithology. Gould’s "Birds of Europe.". „The Analyst”. 4, s. 101, 1836 (ang.).
- ↑ a b Roberts 1922 ↓, s. 217.
- ↑ Roberts 1922 ↓, s. 216.
- ↑ D.A. Bannerman. Note on a new genus for the Little Swift (Tetragonopyga affinis). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 53, s. 72, 1932 (ang.).
- ↑ a b P. Chantler: Family Apodidae (Swifts). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 452–457. ISBN 84-87334-25-3. (ang.)
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Apus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Micropus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Cypselus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Apodium.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Drepanis.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Brachypus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Brevipes.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Caffrapus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Colletoptera.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Epicypselus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Tetragonopyga.
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Apodini Olphe-Galliard, 1887 (wersja: 2021-01-16). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-21].
BibliografiaEdytuj
- A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 187–272, 1922 (ang.).
- J.A. Jobling (red.): The Key to Scientific Names (ang.). W: Birds of the World (red. S.M. Billerman et al.) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, 2021.