Archiwum anarchistyczne
Archiwum anarchistyczne – rodzaj archiwum przechowującego dokumenty i zapisy międzynarodowego ruchu anarchistycznego w prywatnych i instytucjonalnych zbiorach na całym świecie. Dokumentacje bywają udostępniane badaczom bezpośrednio w lokalizacjach lub poprzez strony internetowe[1].
Anarchizm, antyautorytarna filozofia polityczna samorządnych społeczeństw, rozprzestrzeniała się głównie poprzez publikowaną literaturę propagandową: pamflety, książki i gazety. W rezultacie, amerykańscy i europejscy anarchiści mają zwyczaj zbierania pisemnych prac ruchu, a biblioteki anarchistyczne naturalnie podążyły za tym[2].
Niezależne zbiory
edytujMałe, niezależne archiwa stanowią Kate Sharpley Library[3] czy Boston Anarchist Archives Project. Kate Sharpley Library (KSL) jest prowadzona przez niedużą grupę osób i skupia się na hiszpańskich materiałach anarchistycznych, w oparciu o darowizny od tych, którzy osiedlili się w Anglii po hiszpańskiej wojnie domowej. Kolekcja KSL obejmuje również historię konfliktów klasowych. The Alternative Gallery (inaczej A Gallery) w Grecji ma szerszy zakres działalności, której jedną z części jest anarchizm. Natomiast projekt Anarchist Archives Jerry’ego Kaplana (AAP) to liczące ponad 12 000 pozycji archiwum światowego anarchizmu, prowadzone prywatnie w Cambridge w stanie Massachusetts i rozwijane od 1982 do co najmniej końca lat 90. Koncentruje się ono szczególnie na anarchizmie włosko-amerykańskim, opiera się na indywidualnych darowiznach, i jest największym archiwum tego typu północnoamerykańskim końca XX w. Poza zbiorami anarchistycznymi zawiera również pewne pozycje dotyczące sytuacjonizmu i komunizmu rad, a także wymieniło się pozycjami z Kate Sharpley Library, znajdujące się w prywatnych miejscach[1].
Niezależne archiwa mają zazwyczaj węższy zakres zainteresowań niż ich instytucjonalne odpowiedniki, których pozostałe zbiory są albo niepowiązane, albo stanowią część większych kategorii lewicowych lub pracowniczych. Mniejsze zbiory korzystają również z osobistych powiązań z ruchem, otrzymując ulotki i inne efemeryczne papiery, które mogą umknąć ich instytucjonalnym odpowiednikom[1].
Zbiory instytucjonalne
edytujDo najważniejszych zbiorów instytucjonalnych należą Labadie Collection na Uniwersytecie Michigan[4] oraz Międzynarodowy Instytut Historii Społecznej (IISG) w Holandii. Labadie rozpoczęła działalność jako niezależne archiwum, a holenderskie IISG jest głównym repozytorium dokumentów anarchistycznych na świecie[5][6][7]. Inne zbiory instytucjonalne nie w pełni poświęcone anarchizmowi stanowią kolekcję Josepha Ishilla w Houghton Library na Uniwersytecie Harvardzkim. Instytucje te zwykle dysponują większymi budżetami na zakup zbiorów niż małe, niezależne zbiory, a także bardziej zaawansowanym sprzętem oraz łatwiej dostępną przestrzenią i personelem. Starsze i rzadsze dokumenty znajdują się najprawdopodobniej w instytucjach, które często organizują przechwycenie osobistych dokumentów działacza i mogą sobie pozwolić na ich konserwację[1].
Pozostałe zbiory
edytujInne większe zbiory anarchistyczne obejmują Das Anarchiv (Bazylea), Anarchistisches Dokumentationszentrum (Wetzlar), Centro Studi Libertari „Giuseppe Pinelli” (Mediolan), Centre d'Etudes et de Documentation Librairie (Lyon), Fundación Salvador Seguí (Madryt), a także Centre International de Recherches sur l'Anarchisme (Lozanna, Marsylia i Fujinomiya)[8][9][1].
W Polsce
edytujNajwiększe niezależne archiwum anarchistyczne w Polsce, wraz z biblioteką, znajduje się na skłocie Rozbrat w Poznaniu. Działa od 1997 i w swoich zbiorach posiada dokumenty, plakaty, książki, pisma itp. z zakresu działalności ruchu anarchistycznego w Polsce i za granicą oraz innych ruchów społecznych[10].
W Olszytnie funkcjonuje Warmińska Biblioteka Wolnościowa, w której zbiorach znajduje się 4500 wydawnictw (zinów, książek, broszur, informatorów wydanych w Polsce i na świecie)[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e Jerry Kaplan, Preserving Our Past: The Anarchist Collections, „Perspectives on Anarchist Theory”, 1997.
- ↑ Jessica Moran, To Spread the Revolution: Anarchist Archives and Libraries, [w:] Melissa Morrone (red.), Informed Agitation: Library and Information Skills in Social Justice Movements and Beyond, Library Juice Press www.katesharpleylibrary.net, 2014, ISBN 978-1-936117-87-1 [dostęp 2021-01-30] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-08] (ang.).
- ↑ Introduction [online], Kate Sharpley Library [dostęp 2021-01-30] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
- ↑ Joseph A. Labadie Collection [online], lib.umich.edu [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-21] (ang.).
- ↑ Anarchism Collection Guide – Blog [online], iisg.amsterdam [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-28] (ang.).
- ↑ Paul Avrich, The American as Anarchist: Reflections on Indigenous Radicalism, „The American Historical Review”, 84 (5), 1979, DOI: 10.2307/1861661, ISSN 0002-8762, JSTOR: 1861661 (ang.).
- ↑ Juan Suriano, Paradoxes of Utopia: Anarchist Culture and Politics in Buenos Aires, AK Press, 2010, ISBN 978-1-84935-044-0.
- ↑ Biblioteki i archiwa anarchistyczne za granicą [online], rozbrat.org [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-01] (pol.).
- ↑ CIRA – Nippon: A short introduction [online], libcom.org, 2011 [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-23] (ang.).
- ↑ Biblioteka społeczna [online], rozbrat.org [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-01] (pol.).
- ↑ Biblioteki i archiwa anarchistyczne w Polsce [online], rozbrat.org [dostęp 2021-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-12] (pol.).