Marsylia

	Marsylia; Marseille
	Marsylia; Marseille
herb Marsylii↗	Flaga
Państwo	Francja
Region	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Departament	Delta Rodanu
Burmistrz	Michèle Rubirola
Powierzchnia	240,62 km²
Wysokość	0–652 m n.p.m.
Populacja (2013); • liczba ludności; • gęstość	; 855 393; 3555 os./km²
Nr kierunkowy	491
Kod pocztowy	13001-13016
Tablice rejestracyjne	13
	Położenie na mapie Francji Marsylia
	Położenie na mapie Europy Marsylia
	Położenie na mapie regionu Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże Marsylia
	43°17′N 5°22′E/43,283333 5,366667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Francja

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: marsylia – rodzaj paproci z rodziny marsyliowatych.

Marsylia (fr. Marseille, wł. Marsiglia, prow. Marselha lub Marsiho) – miasto w południowej Francji, nad Morzem Śródziemnym, drugie co do wielkości w kraju i trzeci zespół miejski. Położona jest w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Delta Rodanu, którego jest stolicą. Założona przez Greków z Fokai ok. roku 600 p.n.e. jako Μασσαλία (Massalia). W Marsylii działa polski konsulat honorowy.

DemografiaEdytuj

Według danych na rok 2013 miasto zamieszkiwało 855 393 osób^[2]. Gęstość zaludnienia wynosiła 3555 osób/km². Wśród 963 gmin regionu Marsylia plasuje się na pierwszym miejscu pod względem liczby ludności.

W wyniku imigracji głównie ludności arabskiej do Francji, która znacząco nasiliła się od lat 70. XX wieku zmieniła się znacząco demografia tego miasta. Niegdyś miasto zamieszkiwała ludność głównie wyznania chrześcijańskiego, a na początku XXI wieku szacuje się, że już co trzeci mieszkaniec Marsylii jest wyznawcą islamu^[3]^[4]. Patrząc na trendy demograficzne w najbliższym czasie Marsylia stanie się miastem, w którym islam będzie religią dominującą, zapowiada się, że będzie to również pierwsze miasto zdominowane przez islam w Europie Zachodniej^[5]^[6].

GeografiaEdytuj

Marsylia jest drugim, po Paryżu największym miastem we Francji i trzecią, po Paryżu i Lyonie aglomeracją w kraju. Wśród gmin regionu Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże Marsylia jest czwartą gminą pod względem powierzchni.

Od południa i zachodu miasto oblewają wody Morza Śródziemnego, a dokładniej Zatoki Lwiej w przypadku zachodniego wybrzeża miasta. Na wschód od miasta rozciągają się Calanque, środziemnomorskie fiordy, strome wcięcia w skałach wapiennych tworzące dolinki. W pobliżu znajduje się masyw Sainte-Baume, którego szczyt ma wysokość 1147 metrów, a także wybrzeże Riwiery Francuskiej. Od północy miasto otaczają niewielkie masywy górskie Garlaban i Étoile.

Marsylia jest dużym ośrodkiem przemysłowym i handlowym. Wraz z miastami Fos i Berre tworzy Okręg Przemysłowy Marsylii. Miasto jest jednym z głównych ośrodków przemysłu hutniczego we Francji. Rozwinięty jest również przemysł stoczniowy, lotniczy, rafineryjny, petrochemiczny, włókienniczy i spożywczy. Znaczną część gospodarki miasta stanowi turystyka.

Marsylia to ważny węzeł drogowy, kolejowy i lotniczy. Znajduje się tu międzynarodowy port lotniczy Aéroport de Marseille Provence. W Marsylii istnieją dwie linie metra. Marsylia jest również czwartym pod względem wielkości portem Europy.

KlimatEdytuj

Marsylia znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego^[7]^[8] typu śródziemnomorskiego^[9], z łagodnymi zimami i ciepłymi, miejscami gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi prawie 20 °C w dzień i 11 °C w nocy^[10]^[11].

Średnia temperatura i opady dla Marsylii
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	11.8	12.9	15.5	17.9	22.2	25.7	29.1	28.7	25.0	20.4	15.0	12.6	19,7
Średnie dobowe temperatury [°C]	8.4	9.1	11.2	13.4	17.5	20.8	24.0	23.7	20.4	16.3	11.5	9.3	15,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	4.9	5.3	6.9	8.9	12.7	16.0	18.9	18.7	15.8	12.3	7.9	6.0	11,2
Opady [mm]	65.4	47.3	48.7	55.2	41.0	26.8	9.1	34.0	65.5	91.6	55.2	52.3	592,2
Średnia liczba dni deszczowych	5	5	4	6	5	3	1	3	5	6	6	6	53
Średnie usłonecznienie (w godzinach)	150	156	215	245	293	326	366	327	254	205	156	143	2836
Źródło: infoclimat.fr^[12]

HistoriaEdytuj

Marsylia została założona ok. 600 p.n.e. przez Greków z Fokai i początkowo nosiła nazwę Massalia. Była pierwszym greckim polis w zachodniej Europie. W 49 p.n.e. została zdobyta przez Juliusza Cezara, a w 476 przez Wizygotów, następnie przez Burgundów i Ostrogotów. Od VI wieku należała do państwa Franków. Za panowania Karola Wielkiego stała się głównym średniowiecznym frankońskim portem handlowym. W 879 roku została podporządkowana królestwu Arelat, a w X wieku Prowansji. W średniowieczu miała status wolnego miasta. W 1481 roku została zajęta przez Francuzów. Podczas II wojny światowej została zbombardowana i znaczna jej część uległa zniszczeniu.

Atrakcje turystyczneEdytuj

Kościół St. Victor,
Bazylika Notre-Dame z lat 1853–1864,
Stara katedra La Major z XII wieku,
Nowa katedra La Mayor z lat 1852–1893,
Zamek d’If,
Fort św. Jana w starym porcie z XVII wieku,
Ratusz XVII wieku,
Musée d’Histoire de Marseille,
Maison Diamantée Musée du Vieux Marseille.

Ponadto na turystyczną atrakcyjność miasta wpływ ma również to, że hymn Francji nosi nazwę Marsylianka.

W maju 2009 Rada Unii Europejskiej wybrała Marsylię jako jedną (obok słowackich Koszyc) z Europejskich Stolic Kultury na 2013 rok^[13].

Urodzeni w MarsyliiEdytuj

Antonin Artaud – francuski aktor, dramaturg i reżyser
Djamel Bakar – piłkarz
Darius Milhaud – francuski kompozytor
Zinédine Zidane – piłkarz
Samir Nasri – piłkarz
Éric Cantona – piłkarz
Soprano (raper) – raper
Patrick Fiori - francuski piosenkarz

Miasta partnerskieEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ Ville de Marseille, Site officiel de la Ville de Marseille, www.marseille.fr [dostęp 2020-07-12] .
↑ Insee – Chiffres clés: Commune de Marseille (13055), www.insee.fr [dostęp 2016-09-26] .
↑ „Research suggests that somewhere between 30 per cent and 40 per cent of the population is Muslim”, „Muslims make up almost one-third of Marseille’s population”, Muslims in Marseille, Open Society Foundations, 20 September 2011 by Vincent Geisser, a scholar of Islam and immigration at the French National Centre for Scientific Research and Françoise Lorcerie.
↑ A survey of high-school students carried out in 2000–2001 suggests that 30–40 per cent of young people have a Muslim background, F. Lorcerie, „Cités cosmopolites. Sur les identités sociales des lycéens marseillais” (Cosmopolitan estates. On the social identities of high-school students of Marseille), Report for FASILD, IREMAMCNRS, Aix-en-Provence, January 2005. Survey carried out with V. Geisser and L. Panafit.
↑ Marseille’s Melting Pot, National Geographic, March 2012, by Christopher Dickey.
↑ Heart And Soul – Marseille: France’s Muslim City, BBC, June 2012.
↑ Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
↑ World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
↑ ServizioMeteorologico1.
↑ ServizioMeteorologico2.
↑ Info Climat France (fr.).
↑ Future European Capitals of Culture. ec.europa.eu. [dostęp 2011-10-12].

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Marsylia.pl – pierwszy i jedyny w Polsce portal w pełni poświęcony Marsylii (pl)
Marsylia w sieci (fr)
Capitale culturelle européenne 2013 (fr)
Marseille City of Culture (ang.)

Stary Port w Marsylii, widok nocą z parku Pharo

[1] Ville de Marseille, Site officiel de la Ville de Marseille, www.marseille.fr [dostęp 2020-07-12] .

[2] Insee – Chiffres clés: Commune de Marseille (13055), www.insee.fr [dostęp 2016-09-26] .

[3] „Research suggests that somewhere between 30 per cent and 40 per cent of the population is Muslim”, „Muslims make up almost one-third of Marseille’s population”, Muslims in Marseille, Open Society Foundations, 20 September 2011 by Vincent Geisser, a scholar of Islam and immigration at the French National Centre for Scientific Research and Françoise Lorcerie.

[4] A survey of high-school students carried out in 2000–2001 suggests that 30–40 per cent of young people have a Muslim background, F. Lorcerie, „Cités cosmopolites. Sur les identités sociales des lycéens marseillais” (Cosmopolitan estates. On the social identities of high-school students of Marseille), Report for FASILD, IREMAMCNRS, Aix-en-Provence, January 2005. Survey carried out with V. Geisser and L. Panafit.

[5] Marseille’s Melting Pot, National Geographic, March 2012, by Christopher Dickey.

[6] Heart And Soul – Marseille: France’s Muslim City, BBC, June 2012.

[7] Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.

[8] Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.

[9] World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.

[10] ServizioMeteorologico1.

[11] ServizioMeteorologico2.

[12] Info Climat France (fr.).

[13] Future European Capitals of Culture. ec.europa.eu. [dostęp 2011-10-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]