Aix-en-Provence
Aix-en-Provence (fr. wym. [ɛksx‿ɑ̃-pɾɔvɑ̃sə]; prowan. Ais de Provença) – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Delta Rodanu. Miasto jest ulokowane w dolinie rzeki Arc, ok. 25 km na północ od Marsylii.
| gmina | |||||
 Fontanna i Cours Mirabeau w Aix-en-Provence | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Departament | |||||
| Okręg | |||||
| Kod INSEE |
13001 | ||||
| Powierzchnia |
186,08 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
786 os./km² | ||||
| Kod pocztowy |
13100/13090 | ||||
Położenie na mapie Francji  | |||||
Położenie na mapie regionu Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże  | |||||
Położenie na mapie Delty Rodanu  | |||||
 43°32′N 5°26′E/43,533333 5,433333
| |||||
Portal  Francja
| |||||
.jpg)
DemografiaEdytuj
Według danych na rok 2018 gminę zamieszkiwały 146 282 osoby[1], a gęstość zaludnienia wynosiła 786 osób/km² (wśród 963 gmin regionu Prowansja-Alpy-W. Lazurowe Aix-en-Provence plasuje się na 4. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 7.).
HistoriaEdytuj
Aix (Aquae Sextiae) zostało założone w 122 p.n.e. przez rzymskiego konsula Sekstiusza Kalwina jako kolonia weteranów jego wojsk[2]. Od nazwiska konsula pochodzi nazwa okolicznych źródeł. W 102 p.n.e. Mariusz zadał w pobliżu miasta klęskę Cymbrom i Teutonom. W IV stuleciu zostało stolicą prowincji Narbonensis Secunda. W 477 zostało zajęte przez Wizygotów. W następnym stuleciu było wielokrotnie plądrowane przez Franków i Longobardów. W 731 zostało zajęte przez Saracenów. Aix, które w wiekach średnich było stolicą hrabstwa Prowansji, osiągnęło rozkwit po XII stuleciu, kiedy pod panowaniem Aragonii i Andegawenii stało się ośrodkiem artystycznym i naukowym. Z resztą Prowansji przeszło do korony Francji w 1487, a w 1501 Ludwik XII założył tam parlament Prowansji, który istniał aż do 1789. W XVII i XVIII w. miasto było siedzibą władz Prowansji. Pod koniec panowania Franciszka I doszło do prześladowań protestantów. W ich trakcie sąd w Aix-en-Provence nakazał zniszczenie 20 wsi w Alpach prowansalskich, w których mieszkali zwolennicy waldensów[3].
ZabytkiEdytuj
- Katedra, której budowę rozpoczęto w V, a ukończono dopiero w XVIII wieku. Główne prace zostały wykonane w XII i XIII wieku. Najcenniejsze zabytki to XVI-wieczne pięknie rzeźbione drzwi wykonane z drewna orzechowego przez J. Guiramanda, tryptyk Ołtarz krzewu gorejącego pędzla Nicolasa Fromenta (XV wiek). Do kościoła, od strony południowej, przylega XI-wieczny krużganek;
- ukończony w 1745 roku Place d'Albertas, zaprojektowany przez Laurenta oraz Georgesa Vallonów;
- parafialny kościół Ducha Świętego z 1726 roku.
KulturaEdytuj
Aix jest ważnym centrum edukacyjnym, siedzibą wydziałów prawa i literatury uniwersytetu Aix-Marseille. Kwartał miasta, gdzie są umieszczone szkoły i budynki uniwersytetu, jest porównywany do Dzielnicy Łacińskiej Paryża. Od 1948 roku odbywa się w nim coroczny międzynarodowy festiwal muzyczny. Znane też jako miejsce urodzenia i pracy malarza Paula Cézanne’a, siedziba muzeum poświęconego malarzowi.
GospodarkaEdytuj
Miasto jest ośrodkiem przemysłu ceramicznego, komputerowego, poligraficznego i przetwórstwa oliwek.
KomunikacjaEdytuj
Miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym – autostrady do Awinionu, Marsylii i Cannes, jak również port lotniczy.
W mieście znajduje się stacja kolejowa Gare d’Aix-en-Provence.
Miasta partnerskieEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Populations légales 2018 − Ces données sont disponibles sur toutes les communes de France hors Mayotte | Insee, www.insee.fr [dostęp 2021-03-29].
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 231, Oficyna Wydawnicza Fogra, ISBN 83-85719-84-9.
- ↑ Janusz Tazbir, Państwo bez Stosów, 1967, s. 53.
BibliografiaEdytuj
- Baedeker - Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 195-198. ISBN 978-3-8297-6493-3.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Źródło danych: Francuski urząd statystyczny. (fr.).