Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna

rodzaj dźwięku spółgłoskowego

Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [p].

Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna
Numer IPA 101
p
Jednostka znakowa

p

Unikod

U+0070

UTF-8 (hex)

70

Inne systemy
X-SAMPA p
Kirshenbaum p
IPA Braille
Przykład
informacjepomoc
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Artykulacja

edytuj

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

  • modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji;
  • tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, prąd powietrza uchodzi przez tor ustny;
  • prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka;
  • dolna warga kontaktuje się z górną wargą, tworząc zwarcie Dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przerwania utworzonej blokady i wybuchu (plozji);
  • wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna
  • pozycja języka i ust może zależeć od kontekstu, w jakim występuje głoska[1].

Warianty

edytuj

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

  • wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [pʲ];
  • wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mowa wtedy o spółgłosce welaryzowanej: [pˠ];
  • modyfikacja dźwięku w gardle, mowa wtedy o spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [pˤ];
  • zaokrąglenie warg, mowa wtedy o labializowanej spółgłosce [pʷ][1].

Występowanie

edytuj

Przykłady w wybranych językach:

Język Słowo IPA Znaczenie Uwagi
angielski[2] dispenser [dιspensə] 'dozownik' Zobacz też: Fonologia i fonetyka języka angielskiego
arabski dialekt algierski[3] پاپيش [paːpi:ʃ] 'piękne dziewczęta'
armeński dialekt wschodni[4] պապիկ [pɑpik] 'dziadziuś'
duński[5] bog [ˈpɔ̽ʊ̯ˀ] 'książka' Zazwyczaj transkrybowane do IPA jako lub b.
kataloński[6] parlar [parlar] 'mówić'
francuski[7] pomme [pɔm] 'jabłko' Zobacz też: Wymowa i transkrypcja języka francuskiego.
polski[8][1] pas [päs] - Zobacz też: Fonetyka języka polskiego.
portugalski[9] pai [paj] 'ojciec'
rumuński[10] pas [pas] 'krok'
rosyjski[11] плод [pɫo] 'płód (rolny)'
hiszpański[12] peso [ˈps] 'waga'
ukraiński[13] павук [pɐ.ˈβ̞uk] 'pająk'
włoski[14] papà [paˈpa] 'tata'
zapotecki[15] p'an [paŋ] 'chleb'

Pisownia

edytuj

Spółgłoska [p] jest zapisywana w języku polskim przy pomocy grafemu: p lub – rzadziej – b[1].

Zobacz też

edytuj
  • dźwięczny odpowiedniki spółgłoski [p]: [b]
  • spółgłoska zwarta ejektywna dwuwargowa: [pʼ]

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.
  2. Beata Assaf (red.): Kieszonkowy słownik polsko-angielski angielsko-polski. Larousse/SEJER, 2004, s. 8. ISBN 83-89181-14-2.
  3. Robin Thelwall. Illustrations of the IPA: Arabic. „Journal of the International Phonetic Association”. 20 (2), s. 37–41, 1990. DOI: 10.1017/S0025100300004266. (ang.). 
  4. Jasmine Dum-Tragut, Armenian: Modern Eastern Armenian, John Benjamins Publishing Company, 2009 (ang.).
  5. Hans Basbøll, The Phonology of Danish, 2005 (ang.). Oxford University Press
  6. Joan F. Carbonell, Joaquim Llisterri. Catalan. „Journal of the International Phonetic Association”. 22 (1–2), s. 53–56, 1992. DOI: 10.1017/S0025100300004618. (ang.). 
  7. Cecile Fougeron, Caroline L Smith. Illustrations of the IPA:French. „Journal of the International Phonetic Association”. 23 (2), s. 73–76, 1993. DOI: 10.1017/S0025100300004874. (ang.). 
  8. Wiktor Jassem. Polish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (1), s. 103–107, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001191. (ang.). 
  9. Madalena Cruz-Ferreira. European Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 25 (2), s. 90–94, 1995. DOI: 10.1017/S0025100300005223. (ang.). 
  10. dexonline.ro (rum.) [dostęp: 22.08.2018]
  11. Jaye Padgett. Contrast and Post-Velar Fronting in Russian. „Natural Language & Linguistic Theory”. 21 (1), s. 39–87, 2003. DOI: 10.1023/A:1021879906505. (ang.). 
  12. Eugenio Martínez-Celdrán, Ana Ma. Fernández-Planas, Josefina Carrera-Sabaté. Castilian Spanish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (2), s. 255–259, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001373. (ang.). 
  13. Andrii Danyenko, Serhii Vakulenko, Ukrainian, Lincom Europa, 1995 (ang.). Data dostępu: 17 września 2018
  14. Derek Rogers, Luciana d'Arcangeli. Italian. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (1), s. 117–121, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001628. (ang.). 
  15. Elizabeth Merrill. Tilquiapan Zapotec. „Journal of the International Phonetic Association”. 38 (1), s. 107–114, 2008. DOI: 10.1017/S0025100308003344. (ang.).  Data dostępu: 17 września 2018