Atotoztli
Atotoztli (w klasycznym nahuatl czyt. [atoˈtostɬi], dosł. Wodny Ptak[2][3]), także Huitzilxochtzin (czyt. [witsiɬˈʃoːtʃtsin]; fl. XV wiek) – córka władcy Azteków Montezumy I i matka trzech kolejnych władców ich państwa: Axayacatla, Tizoca i Ahuitzotla. Przez krótki okres prawdopodobnie rządziła państwem po śmierci swojego ojca, być może jako regentka.
Urodziła się w rodzinie tlatoaniego Tenochtitlán Montezumy I i jego żony Chichimecacihuatzin[4][5][6]. Imię odziedziczyła po swojej praprababce, na wpół mitycznej księżniczce Culhuacán znanej współcześnie jako Atotoztli I (z tego względu czasem określana bywa mianem Atotoztli II)[3].
Jej braćmi byli Iquehuacatzin, za rządów ojca głównodowodzący wojsk azteckich, oraz Mahchimaleh. W młodości wydano ją za mąż za Tezozomoca, władcę miasta Azcapotzalco i syna poprzedniego władcy Tenochtitlán, Itzcoatla[4][5][6]. Para doczekała się trzech synów: Tizoca (najstarszy z braci), Axayacatla i Ahuitzotla (najmłodszy)[1]. Jeszcze za życia ich dziadka wszyscy trzej zaczęli karierę wojskową[4].
Gdy Motecuzoma Ilhuicamina zmarł, prawdopodobnie w 1466, część możnych popierała kandydaturę Atotoztli na jego następczynię, zgodnie z ich planami miała rządzić jako regentka w imieniu swoich małoletnich synów. Frakcji kierowanej przez Tlacaelela udało się uzyskać wsparcie wpływowego króla Texcoco, co zwiększało szanse jej kandydatury kosztem bardziej naturalnych następców jej ojca: jej brata Iquehuacatzina oraz jej męża Tezozomoca. Zdaniem niektórych źródeł pisanych już po konkwiście[1], przez około sześciu lat faktycznie rządziła państwem[7], jednak jej wybór wzbudził kontrowersje i był zarzewiem dalszych konfliktów wewnętrznych[4], a część współczesnych badaczy uznaje go za niepewny[2]. Jakkolwiek było, brak jest wzmianek o jej rządach w zachowanych genealogiach piktograficznych sprzed konkwisty[2].
Gdy jej najmłodszy syn Axayacatl przejął samodzielne rządy, jej bracia rozpoczęli walkę o władzę i wpływy. Przywłaszczyli sobie trybut z prowincji Coaixtlahuacan, jednak ich przestępstwo wkrótce się wydało, a obaj bracia musieli uciekać ze stolicy, utracili też honor i status możnych. Ostatecznie Iquehuacatzin zginął w 1472 roku w zamieszkach poprzedzających wybuch wojny domowej między stronnictwem Axayacatla i wojskami Moquihuixa[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Alfonso Caso, Fragmento de genealogía de los príncipes mexicanos, „Journal de la Société des Américanistes”, 47 (1), 1958, s. 21–32, DOI: 10.3406/jsa.1958.1148 [dostęp 2017-05-10] (hiszp.).
- ↑ a b c Lori Boornazian Diel, Women and Political Power: The Inclusion and Exclusion of Noblewomen in Aztec Pictorial Histories, „Res: Anthropology and aesthetics”, 47, 2005, s. 98–99, DOI: 10.1086/RESv47n1ms20167660, ISSN 0277-1322 [dostęp 2017-05-09].
- ↑ a b Jongsoo Lee, The Allure of Nezahualcoyotl: Pre-Hispanic History, Religion, and Nahua Poetics, UNM Press, 2008, s. 68-69, 255, ISBN 978-0-8263-4337-6 [dostęp 2017-05-10] (ang.).
- ↑ a b c d e Rudolf van Zantwijk, Divisions within the Aztec royal family, [w:] Elizabeth M. Brumfiel, John W. Fox (red.), Factional Competition and Political Development in the New World, Cambridge University Press, 4 grudnia 2003, s. 108, ISBN 978-0-521-54584-6 [dostęp 2017-05-09] (ang.).
- ↑ a b Samantha Billing, Rethinking the Conquest : an exploration of the similarities between pre-contact Spanish and Mexica society, culture, and royalty [online], 2015 [dostęp 2017-05-10] (ang.).
- ↑ a b María Castañeda de la Paz, Historia de una casa real. Origen y ocaso del linaje gobernante en México-Tenochtitlan, „Nuevo Mundo Mundos Nuevos. Nouveaux mondes mondes nouveaux - Novo Mundo Mundos Novos - New world New worlds”, 2011, DOI: 10.4000/nuevomundo.60624, ISSN 1626-0252 [dostęp 2017-05-10] (hiszp.).
- ↑ Dirk R. Van Tuerenhout, The Aztecs: New Perspectives, ABC-CLIO, 2005, s. 42-43, 155, ISBN 978-1-57607-921-8 [dostęp 2017-05-10] (ang.).