Bahauddin Churszyłow
Bahauddin Churszyłow[a], ros. Багаутдин Хуршилов (ur. 28 maja 1891 we wsi Sogratl w Dagestanie, zm. na początku lat 60. w Londynie) – rosyjski wojskowy (pułkownik) pochodzenia awarskiego, północnokaukaski działacz emigracyjny, pułkownik dyplomowany kontraktowy kawalerii Wojska Polskiego, oficer sztabu II Korpusu Polskiego podczas II wojny światowej
 B. Churszyłow siedzi drugi od prawej w mundurze wojskowym | |
 pułkownik dyplomowany kontraktowy kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
28 maja 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
pocz. lat 60. |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1920, 1928–1945 |
| Siły zbrojne |
Armia Imperium Rosyjskiego |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
zastępca dowódcy |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 28 maja 1891 roku we wsi Sogratl w Dagestanie[4]. Był starszym bratem Magomeda (1905–1958), pisarza i dramaturga[10].
W 1914 roku ukończył szkołę kawaleryjską w Jelizawetgradzie. Brał udział w I wojnie światowej. Służył w 16 pułku dragonów awansując od korneta do sztabsrotmistrza[11]. W 1918 roku wstąpił do wojsk Białych, walczących na Północnym Kaukazie z bolszewikami. Awansował do stopnia pułkownika.
26 wrześniu 1920 roku objął dowództwo dywizjonu muzułmańskiego, który 1 listopada został przemianowany na dywizjon partyzancki rotmistrza Churszyłowa, a 10 grudnia tego roku na I dywizjon 3 pułku strzelców konnych[12][13]. 6 lipca 1921 roku zdał dowództwo rotmistrzowi Tadeuszowi Dackiewiczowi[3][14].
W połowie listopada 1920 roku wraz z oddziałami Białych został ewakuowany z Krymu do Gallipoli. Do 1923 roku przebywał w Stambule. Następnie do 1924 roku uczył się na wyższych kursach wojskowych w Paryżu. W 1928 roku zamieszkał w Warszawie. Pełnił funkcję przedstawiciela wojskowego Ludowej Partii Górali Kaukaskich, prowadząc siatkę szpiegowską na sowieckim Kaukazie i Środkowym Wschodzie. Wszedł w skład Komitetu Centralnego Partii. Wstąpił do Wojska Polskiego jako oficer kontraktowy, otrzymując stopień rotmistrza.
W latach 1930–1932 był hospitantem w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie[6]. Po zakończeniu nauki otrzymał opinię „bardzo dobry” i w stopniu podpułkownika został przydzielony do 30 pułku piechoty w Warszawie[15]. W 1933 roku został członkiem „Komisji Języków Północno-Kaukaskich” pod przewodnictwem senatora Stanisława Siedleckiego[1]. W pracach komisji reprezentował stronę północnokaukaską[1]. W marcu 1939 roku, w stopniu pułkownika, nadal pełnił służbę w 30 pp na stanowisku dublera dowódcy pułku[7]. W czasie kampanii wrześniowej walczył na stanowisku II zastępcy dowódcy Mazowieckiej Brygady Kawalerii[16][9]. W nocy z 23 na 24 września 1939 roku został ranny w walce o Suchowolę[17].
Po klęsce polskiej armii jesienią 1939 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii. W 1943 roku wszedł w skład sztabu II Korpusu Polskiego, który walczył z Niemcami na froncie włoskim. Nawiązał kontakt z jednym z kolaboracyjnych batalionów Legionu Północnokaukaskiego, w wyniku czego na stronę Polaków przeszła pewna liczba Dagestańczyków. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Londynie. Zmarł na początku lat 60. XX wieku[18][b].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi – 25 maja 1939 „za zasługi w służbie wojskowej”[5]
- Order św. Stanisława 2 stopnia z mieczami – 18 grudnia 1916[11]
- Order św. Anny 3 stopnia z mieczami i kokardą – 3 grudnia 1916[11]
- Order św. Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą – 25 sierpnia 1915[11]
- Order św. Włodzimierza 4 stopnia z mieczami i kokardą – 24 czerwca 1915[11]
- Order św. Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę” – 15 kwietnia 1915[11]
Uwagi edytuj
- ↑ W literaturze polskiej występuje jako: Emir Hassan Bahaaeddin Chursz[1], Bohajedyn Emir Hassan Chursz vel Churszyłow[2], Churszyłow[3], Emir Hassan Chursz Bahaeddin[4][5], Emir Hassan Hursz Behaedin[6], Emir Hassan Hursz Bahaedin[7], Bahaeddin Emir Hassan Chursz[8], Chursz Bahaeddin vel Emir Hassan[9].
- ↑ Wg Ludwika Głowackiego zmarł w 1946 w Egipcie[16].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Jan Kiński. Prace Komisji Języków Północno-Kaukaskich. „Wschód-Orient”. 2, s. 18, 1938. Warszawa: Orientalistyczne Koło Młodych..
- ↑ Jedigar 1933 ↓, s. 44.
- ↑ a b Mazurkiewicz 1930 ↓, s. 33, 34.
- ↑ a b Tu jako Emir Hassan Chursz Bahaeddin urodzony w twierdzy Gunib. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-26]..
- ↑ a b M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282.
- ↑ a b Stawecki 1997 ↓, s. 97, 117.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 583, 953.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 209, 347.
- ↑ a b Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 366.
- ↑ Дейнега 2012 ↓, s. Autor artykułu w „Dagestańskiej Prawdzie” opublikował fragment książki Andrieja Tsobdajewa „Судьба военнопленного”..
- ↑ a b c d e f Памяти героев ↓.
- ↑ Jedigar 1933 ↓, s. 44, 45.
- ↑ Mazurkiewicz 1930 ↓, s. 32, 33.
- ↑ Jedigar 1933 ↓, s. 45.
- ↑ Stawecki 1997 ↓, s. 117.
- ↑ a b Głowacki 1986 ↓, s. 347.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 209.
- ↑ Дейнега 2012 ↓.
Bibliografia edytuj
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Veli Bek Jedigar: Zarys historji wojennej Tatarskiego Pułku Ułanów imienia pułkownika Mustafy Achmatowicza. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1933, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Kazimierz Mazurkiewicz: Zarys historji wojennej 10-go pułku strzelców konnych. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Piotr Stawecki: Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997. ISBN 83-04-04390-4.
- Siergiej W. Wołkow, Офицеры армейской кавалерии, 2002
Linki zewnętrzne edytuj
- Александр Дейнега: Верность Родине и долгу. Дагестанская правда, 2012-01-12. [dostęp 2022-01-26]. (ros.).
- Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Хуршилов Багаутдин. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej Zarząd ds. utrwalenia pamięci poległych w obronie Ojczyzny. [dostęp 2022-01-26]. (ros.).