Balonikowiec żółtawy
Balonikowiec żółtawy (Gloiothele citrina (Pers.) Ginns & G.W. Freeman) – gatunek grzybów z rodziny powłocznicowatych (Peniophoraceae)[1].
 Stary owocnik | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
balonikowiec żółtawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Gloiothele citrina (Pers.) Ginns & G.W. Freeman Biblthca Mycol. 157: 55 (1994) | |
_E._Hagstr_201063.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gloiothele, Peniophoraceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungii[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1822 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Thelephora citrina[1]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1994 r. J.H. Ginns i G.W. Freeman[1].
Ma 16 synonimów. Niektóre z nich:
- Gloeocystidiellum citrinum (Pers.) Donk 1956
- Vesiculomyces citrinus (Pers.) E. Hagstr. 1977[2].
W 1973 r. Władysław Wojewoda nadał mu polską nazwę rozwiernik promienisty. W 2003 r. ten sam autor zmienił ją na balonikowiec żółtawy[3].
Morfologia edytuj
Rozpostarty średniej grubości, o grubości przeważnie 0,1–0,5 mm, w stanie świeżym mięsisty, w stanie suchym błoniasty. Hymenium nagie, gładkie lub mniej lub bardziej chropowate. W stanie świeżym żółte, blade lub nawet białawe u młodych owocników, podczas wysychania blaknące. Stare okazy często stają się ochrowe. Brzeg dobrze rozwinięty biały, włókienkowaty[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki o szerokości 1,5–2,5 µm, bardzo cienkościenne, niecyjanofilne, bez sprzążek. Na podłożu warstwa o różnej grubości mniej więcej równoległych strzępek. Tekstura u młodych osobników luźna, gęstsza u osobników dojrzałych, zwłaszcza w tramie subhymenium. Gleocystydy pęcherzykowe, zwężające się na wierzchołkach, przeważnie 50–70 × 10–20 µm, cienkościenne z zawartością wodną bez reakcji na sulfowanilinę. Gleocystydy bazalne są zwykle bardzo szerokie, pęcherzykowate, podczas gdy w hymenium można znaleźć bardzo wąskie gleocystydy. W grubszych owocnikach można zaobserwować przedłużone gleocystydy, osiągające długość 150 µm. Gleocystydy hymenalne zawierają wiele kropelek oleju, podczas gdy takich kropli brak w gleocystydach w kroplach bzalnych. Podstawki wąskomaczugowate, przeważnie 30–50 × 5–7 µm, bez sprzążek bazalnych, normalnie 4–sterygmowe. Podstawowa protoplazma zawiera wiele kropli oleju o różnej wielkości. Zarodniki kuliste lub prawie kuliste, z wyraźnym wierzchołkiem, gładkie, cienkościenne, amyloidalne, z 1 lub więcej kroplą oleju w protoplazmie, przeważnie o średnicy 4–5 µm[4].
- Gatunki podobne
Balonikowiec żółtawy różni się od pozostałych gatunków należących do tego rodzaju brakiem reakcji na sulfowanilinę w gleocystydach. Budową strzępek podobny jest do balonikowca mlecznego (Gloiothele lactescens)[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Balonikowiec żółtawy występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. W Europie najwięcej jego stanowisk podano na Półwyspie Skandynawskim[5]. W Polsce podano liczne stanowiska. Według W. Wojewody gatunek ten nie jest rzadki i nie jest zagrożony wyginięciem[3].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w różnego typu lasach, w zaroślach jałowcowych i parkach na martwym drewnie drzew iglastych i liściastych. Rozwija się na leżących na ziemi martwych pniach i gałęziach[3]. Owocniki tworzy od sierpnia do października[3]. Częściej spotykany jest na drzewach iglastych[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2022-03-06].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-03-06].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 274, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Gloiothele citrina [online], Mycobank [dostęp 2022-03-06].
- ↑ Mapa występowania balonikowca żółtawego na świecie [online] [dostęp 2022-03-06].