Baszta Monstrancja w Toruniu
Baszta Monstrancja w Toruniu – jedna z dziewięciu zachowanych do dziś baszt obronnych w ciągu murów miejskich w Toruniu. Znajduje się przy ul. Podmurnej 14/16.
 nr rej. A/145 z 17 października 1929i 17 lipca 1998 | |
 Monstrancja widziana od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Podmurna 14/16 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
5[1] |
| Ukończenie budowy |
XIII wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
XV wiek, XIX wiek |
| Odbudowano |
1950[2] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Torunia  | |
 53°00′36,57″N 18°36′32,02″E/53,010158 18,608894
| |
Historia
edytujPrawdopodobnie pierwsza baszta w tym miejscu powstała jeszcze w XIII wieku[3], razem z pierwszymi fortyfikacjami, jednak w obecnym kształcie Monstrancja została wzniesiona w połowie wieku XV[3]. Budowa ta wiązała się z modernizacją systemu obronnego Torunia będącego odpowiedzią na upowszechnienie się broni palnej. Z tego także powodu niektóre ściany mierzą niemal 2,5 m grubości. Aby zapobiec runięciu budowli do wewnątrz, budowniczowie zastosowali specjalne rozwiązanie architektoniczne przypominające wielopoziomową ławę[4]. Drugim celem powstania „nowej” Monstrancji było przeciwstawienie się zwiększonemu zagrożeniu od strony nieistniejącego już zamku. Zamek krzyżacki został zburzony w 1454 roku przez toruńskich mieszczan. Od tego czasu teren pozamkowy pozostawał nieumocniony i stanowił najsłabszy punkt w linii obrony miasta.
W odróżnieniu od pozostałych baszt istniejących do tej pory w Toruniu, kryta dachem namiotowym Monstrancja nie została wybudowana na planie prostokąta, a na planie ośmiokąta. Była, i jest, to jedyna budowla o tym kształcie w centrum Torunia. Do dnia dzisiejszego wewnątrz budynku zachowało się m.in. stanowisko dla kuszników[1]. Unikatowa budowa Monstrancji umożliwiała prowadzenie ostrzału w trzech kierunkach[2]. W 2005 roku niszczejącą basztę odkupił prywatny właściciel, który wyremontował budowlę[1].
Z biegiem lat wieża pełniła szereg funkcji – po II wojnie światowej wewnątrz mieścił się m.in. skład znaków drogowych i pracownia plastyczna[1].
Nazwa baszty, Monstrancja, pochodzi prawdopodobnie od metalowego słońca, które zostało umieszczona na szczycie wieży, a w połączeniu z „drzewcem” przypominać może właśnie monstrancję.
Galeria
edytuj-
Monstrancja prawdopodobnie w 1924 roku -
Monstrancja w roku 2006
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Justyna Wojciechowska-Narloch: Radca będzie urzędował w gotyku. Nowości, 29 marca 2006. [dostęp 2009-11-10]. (pol.).
- ↑ a b Gąsiorowski 2007 ↓, s. 20.
- ↑ a b Baszty. Monstrancja. Toruński Serwis Turystyczny, 23 sierpnia 2008. [dostęp 2009-11-10]. (pol.).
- ↑ Justyna Wojciechowska-Narloch: Monstrancja ma solidne fundamenty. Nowości, 24 marca 2007. [dostęp 2009-11-10]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Eugeniusz Gąsiorowski: Średniowieczne obwarowania Torunia. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 2007, s. 20. ISBN 978-83-900852-6-5.
- https://www.academia.edu/45504612/Badania_archeologiczno_architektoniczne_baszty_Monstrancja_przy_ulicy_Podmurnej_w_Toruniu