Zespół staromiejski Torunia
Zespół Staromiejski Torunia – najstarsza część Torunia, składająca się ze Starego Miasta, Nowego Miasta i zamku krzyżackiego.
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
![]() Widok na Stare Miasto, 2019 rok | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
II, IV |
Numer ref. | |
Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1997 |
Położenie na mapie Torunia ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego ![]() | |
![]() | |
Historia wpisówEdytuj
Logo | Nazwa | Data wpisu | Źródło |
Rejestr zabytków | 29 grudnia 1952 | [1] | |
Pomnik historii | 16 września 1994 | [2] | |
Lista światowego dziedzictwa UNESCO | 4 grudnia 1997 | [3] |
DemografiaEdytuj
Liczba ludności Zespołu Staromiejskiego na przestrzeni lat[4][5]:
W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji
|
Stare MiastoEdytuj
HistoriaEdytuj
Powstało po 1233 roku na miejscu starej osady. Położone nad Wisłą, zostało rozplanowane na rzucie nieumiarowego pięcioboku, ograniczonego dzisiejszymi ulicami: Pod Krzywą Wieżą, Fosa Staromiejska, Podmurna, Bulwar Filadelfijski. Na Starym Mieście znajduje się większość najcenniejszych zabytków Torunia[6].
UliceEdytuj
- Bankowa
- Chełmińska
- Ciasna
- Fosa Staromiejska
- Franciszkańska
- św. Jana
- Łazienna
- Kopernika
- Mostowa
- Piekary
- Pod Krzywą Wieżą
- Podmurna
- Panny Marii
- Rabiańska
- Różana
- Szczytna
- Szeroka
- Szewska
- Żeglarska
ZabytkiEdytuj
Wybrane zabytki na terenie Starego Miasta[7]:
- Ratusz Staromiejski – jeden z najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury mieszczańskiej w środkowej Europie
- Katedra św. św. Janów – pochodzi z początków XIII wieku. W latach 1530–1583 służyła protestantom, a przez następne 13 lat użytkowana była wspólnie przez katolików i protestantów. W 1596 roku kościół przejmują jezuici i w ich posiadaniu świątynia jest do 1772 roku, kiedy to jej gospodarzami stają się księża diecezjalni
- Kościół Mariacki – pierwotnie należał do franciszkanów. W latach 1557–1724 służył protestantom, a w latach 1724–1821 użytkowany był przez bernardynów. Od 1830 roku gospodarzem świątyni stają się księża diecezjalni
- Dom Kopernika – zespół dwóch kamienic gotyckich z XV w., rekonstruowanych w latach 60. XX w., przypuszczalne miejsce urodzin Mikołaja Kopernika
- Kamienica Pod Gwiazdą – pierwotnie gotycka, przebudowana w XVI i XVII w., krótko należąca do Filipa Kallimacha
- Mury miejskie – budowane do XV w., baszty (m.in. Krzywa Wieża, Koci Łeb), bramy (Mostowa, Żeglarska i Klasztorna)
- Kościół św. Ducha – pochodzi z XVIII w., wieża z końca XIX w.
- Dwór Artusa – neorenesansowy, pochodzi z 1888 roku
- Teatr im. Wilama Horzycy – eklektyczny z elementami secesji, pochodzi z 1904 roku
- Poczta Główna – neogotycka, pochodzi z 1884 roku
- Collegium Maius UMK – neogotycki, wzniesiony w latach 1905–1907
- Collegium Maximum UMK – niderlandzki renesans, wzniesiony w latach 1905–1906
- Collegium Minus UMK – modernistyczny, wzniesiony w latach 1935–1936
Nowe MiastoEdytuj
HistoriaEdytuj
W 1264 roku, na mocy przywileju lokacyjnego, zostało założone Nowe Miasto Toruń. Nowe miasto było odrębnym ośrodkiem miejskim z własną Rada i Ławą[8].
UliceEdytuj
- Browarna
- Dominikańska
- św. Jakuba
- Królowej Jadwigi
- Jęczmienna
- św. Katarzyny
- Małe Garbary
- Międzymurze
- Most Pauliński
- Piernikarska
- Prosta
- Przedzamcze
- Strumykowa
- Sukiennicza
- Szpitalna
- Ślusarska
- Wielkie Garbary
- Wysoka
- Zaułek Prosowy
- Zaszpitalna
ZabytkiEdytuj
Zabytki na terenie Nowego Miasta[7]:
- Kościół św. Jakuba – parafialny Nowego Miasta. W l. 1345-1425 należał do cysterek, następnie benedyktynek. W l. 1557-1667 we władaniu protestantów, po czym ponownie wrócił do benedyktynek. Od 1832 roku ponownie stał się kościołem parafialnym
- Kościół św. Szczepana – pochodzi z 1904 roku, należy do parafii ewangelicko-augsburskiej
- Kaplica ewangelicko-augsburska – pochodzi z 1846 roku, należy do parafii ewangelicko-augsburskiej
- kościół poewangelicki św. Trójcy – zbudowany na pocz. XIX w., obecnie siedziba Fundacji TUMULT
- Dwór Mieszczański – późnogotycki, zbudowany po 1489 roku
- Kościoła św. Mikołaja – zespół klasztorny wzniesiony w 1334 roku, rozebrany w pierwszej połowie XIX w. Była to największa budowla toruńskiego Nowego Miasta
- Budynek Towarzystwa Naukowego – neoklasycystyczny, pochodzi z 1881 roku
- Budynek Liceum Ogólnokształcącego – dawny budynek Królewskiego Gimnazjum Ewangelickiego, obecnie siedziba I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika
Zamek krzyżackiEdytuj
Siedziba komtura, został wzniesiony w XIII wieku i rozbudowany w XIV i XV wieku. Zdobyty i zburzony przez mieszczan toruńskich po zwycięskim powstaniu przeciw zakonowi krzyżackiemu w 1454 roku. W następnych wiekach teren był bardzo zaniedbany. Dopiero w latach 1958–1966 teren zamku odgruzowano. Ważną datą był rok 1966, czyli rocznica 500-lecia Pokoju Toruńskiego, która przyczyniła się do ostatecznego zabezpieczenia i zagospodarowania ruin zamku krzyżackiego jako pomnika Pokoju Toruńskiego[9].
Nagrody i wyróżnieniaEdytuj
- 2007 – Zespół Staromiejski w plebiscycie „Rzeczpospolitej” został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski[10]
- Rynek Staromiejski i Ratusz Staromiejski zajęły 3. miejsce w plebiscycie czytelników polskiej edycji National Geographic Polska na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie[11]
- 2015 – Toruń znalazł się w gronie 10 najpiękniejszych miejsc w Europie, które warto odwiedzić według Nowojorskiego portal The Huffington Post[12]
- 2018 – Zespół Staromiejski zajął pierwsze miejsce w konkursie „7 Cudów Polski na 100-lecie Niepodległości” World Travel Show[13]
NumizmatykaEdytuj
W 2007 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające miasto średniowieczne w Toruniu o nominałach: 20 zł, wykonaną ze srebra (w nakładzie 56 000 sztuk) oraz 2 zł, ze stopu Nordic Gold (w nakładzie 990 000 sztuk)[14].
GaleriaEdytuj
Tablica upamiętniająca wpisanie Zespołu Staromiejskiego Torunia na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, południowa ściana Ratusza Staromiejskiego
Gdanisko wewnątrz
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Konserwator – Rejestr zabytków nieruchomych, www.torun.wkz.gov.pl [dostęp 2017-10-13] (ang.).
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 422).
- ↑ Toruń na liście UNESCO | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)-s133-155/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)-s133-155.pdf.
- ↑ Wayback Machine, web.archive.org, 10 stycznia 2017 [dostęp 2019-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-10] .
- ↑ Starówka – trasa długa | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ a b Toruń – oficjalna strona miejska.
- ↑ JW Web Development , Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń, www.turystyka.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ JW Web Development , Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń, www.turystyka.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ Wyniki naszego plebiscytu: oto siedem cudów Polski. Rzeczpospolita / Presspublica, 2007-09-20. [dostęp 2011-08-31].
- ↑ National Geographic. national-geographic.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-25)].
- ↑ 10 najciekawszych miast według The Huffington Post. Jest Toruń!. torun.gazeta.pl. [dostęp 2015-05-01]. (pol.).
- ↑ https://www.torun.pl/pl/torun-pierwszym-z-7-cudow-polski.
- ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny, www.nbp.pl [dostęp 2022-04-20] (pol.).