Bidzina Iwaniszwili
Bidzina Iwaniszwili (gruz. ბიძინა ივანიშვილი, używał imienia Boris, ur. 18 lutego 1956 w Czorwili) – gruziński miliarder i polityk. Przywódca koalicji Gruzińskie Marzenie, która wygrała wybory parlamentarne w październiku 2012. Premier Gruzji od 25 października 2012 do 20 listopada 2013.
.JPG)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Premier Gruzji | |
| Okres |
od 25 października 2012 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Edukacja i działalność gospodarcza
edytujBidzina Iwaniszwili urodził się w miejscowości Czorwila w regionie Imeretia jako najmłodszy z pięciorga rodzeństwa. Jego rodzina była stosunkowo uboga; ojciec był górnikiem w kopalni rud manganu w pobliskiej miejscowości Cziatura[1]. Ukończył szkołę średnią w Saczchere, a następnie inżynierię i ekonomię na Państwowym Uniwersytecie w Tbilisi. Po jego zakończeniu wyjechał do Moskwy, gdzie doktoryzował się w zakresie ekonomii na Moskiewskim Państwowym Uniwersytecie Transportu Szynowego[2][3][4].
Przebywając w Moskwie rozpoczął działalność gospodarczą, której początek przypadł na czas rozpadu ZSRR i okres prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw. Rozpoczynał od sektora usług, handlując elektroniką, w tym częściami komputerowymi oraz telefonami z klawiaturą. W 1990 założył Rossijski Kredit Bank, który w późniejszych latach stał się jednym z największych banków w Rosji. Obok sektora bankowego prowadził interesy w branży przemysłowej, rolniczej, budowlanej i na rynku nieruchomości. Został właścicielem sieci aptek „Doktor Stoletow” oraz dwóch pięciogwiazdkowych hoteli w Moskwie. Uzyskał udziały w takich firmach, jak Gazprom i Łukoil. Część swego majątku inwestował również w dzieła sztuki. Znany był z kolekcjonowania obrazów, w tym dzieł Pabla Picassa. W 2006 za 95 mln USD zakupił obraz tego malarza, Dora Maar z kotem[2][3][4].
Według magazynu Forbes, wartość jego majątku w 2009 wyniosła 3,2 mld USD i systematycznie wzrastała w ciągu kolejnych trzech lat. W marcu 2012, jako najbogatszy mieszkaniec Gruzji, zajął 153. miejsce na liście najbogatszych ludzi magazynu Forbes z majątkiem wartym 6,4 mld USD[4]. Jego majątek stanowił połowę rocznego gruzińskiego budżetu[2].
W 2002 powrócił wraz z rodziną, żoną i czworgiem dzieci, do Gruzji. Zamieszkał w rodzinnej Czorwili. Po dojściu do władzy prezydenta Micheila Saakaszwilego w czasie rewolucji róż w 2003, wspierał finansowo krajowe instytucje społeczne i publiczne oraz Gruzińską Cerkiew Prawosławną; prowadził działalność filantropijną. Współfinansował odbudowę szkół, szpitali, kościołów i instytucji kulturalnych. Finansował Fundusz Obrony, zajmując się odbudową infrastruktury policyjnej. Według własnych szacunków na działalność publiczną przeznaczył w ciągu kilku lat ok. 1,5 mld USD[2][3].
Kariera polityczna
edytujW październiku 2011 Iwaniszwili ogłosił decyzję o zaangażowaniu się w życie polityczne i o udziale w nadchodzących wyborach parlamentarnych w październiku 2012. Decyzję tę uzasadniał potrzebą zmian w kraju. Choć w pierwszych latach popierał rząd prezydenta Saakaszwilego, z biegiem czasu coraz bardziej dystansował się od władz, a zwłaszcza po przegranej przez Gruzję wojnie pięciodniowej z Rosją w 2008. Administrację prezydenta oskarżał o podejmowanie złych decyzji politycznych w czasie i po zakończeniu konfliktu, budowanie autorytarnych rządów, łamanie i ograniczenie wolności oraz swobód obywatelskich, w tym działalności mediów i przedsiębiorstw[2].
W tym samym miesiącu został pozbawiony przez władze gruzińskiego obywatelstwa; nastąpiło to na mocy prawa o przyjęciu obywatelstwa państwa trzeciego, oznaczającego w takiej sytuacji pozbawienie obywatelstwa państwa ojczystego. Iwaniszwili w 2010, posiadając już obywatelstwo gruzińskie i rosyjskie, przyjął dodatkowo obywatelstwo francuskie. Pozbawienie go obywatelstwa miało, jego zdaniem, uniemożliwić mu udział w wyborach. Na początku 2012 sam dobrowolnie zrzekł się obywatelstwa rosyjskiego. W maju 2012 parlament gruziński przyjął przejściową nowelizację konstytucji, umożliwiającą start w wyborach parlamentarnych i prezydenckich kandydatowi posiadającemu obywatelstwo jednego z krajów Unii Europejskiej i zamieszkującemu w Gruzji co najmniej pięć lat. Nowe prawo, które miało obowiązywać do 2014 roku, stwarzało możliwość startu Iwaniszwilemu w wyborach parlamentarnych w 2012 i prezydenckich w 2013. Ten jednakże, bezskutecznie starając się o odzyskanie gruzińskiego obywatelstwa, nie zdecydował się na start na mocy nowo uchwalonych przepisów, uznając je dodatkowo za motywowane politycznie i wobec tego niekorzystne dla krajowego porządku prawnego[5][6].
W grudniu 2011 założył ruch społeczny Gruzińskie Marzenie, który 21 kwietnia 2012 przybrał formę koalicji wyborczej pod tą samą nazwą. Oprócz partii Iwaniszwilego (Gruzińskie Marzenie-Demokratyczna Gruzja) w jej skład weszło kilka największych partii opozycyjnych, w tym Partia Republikańska, Nasza Gruzja-Wolni Demokraci, Partia Konserwatywna, Forum Narodowe oraz partia Przemysł Zbawi Gruzję[2][7].
Ogłaszając w 2011 decyzję o zaangażowaniu się w działalność polityczną, Iwaniszwili zapowiedział sprzedaż swojego majątku w Rosji. Powodem decyzji miało być ukrócenie spekulacji i pomówień o reprezentowanie zagranicznych interesów i rosyjskich władz, o co oskarżali go przeciwnicy polityczni. W maju 2012 sprzedał aktywa Rossijskiego Kredit Banku[8], a we wrześniu 2012 – ostatnie z posiadanych udziałów w rosyjskich przedsiębiorstwach[9].
W czasie kampanii sondaże przedwyborcze wskazywały na zwycięstwo rządzącego Zjednoczonego Ruchu Narodowego. Iwaniszwili zapowiadał odbudowę gospodarki kraju po wojnie z 2008 oraz zerwanie z polityką administracji Saakaszwilego, łamiącej jego zdaniem standardy demokratyczne. W polityce zagranicznej opowiadał się za kontynuacją współpracy z państwami zachodnimi, NATO i Unią Europejską, lecz równocześnie wskazywał potrzebę normalizacji i poprawy relacji z Rosją. Przełomowym momentem w kampanii wyborczej była publikacja 18 września 2012 przez opozycyjne stacje telewizyjne nagrań ze stołecznego więzienia, w którym służba więzienna poniżała i torturowała osadzonych, co miało stanowić dowód na postępującą degradację wartości i łamania praw demokratycznych w kraju. Upublicznienie nagrań doprowadziło do masowych demonstracji antyrządowych oraz dymisji w szeregach rządu[2][7][10].
Po ogłoszeniu wstępnych wyników prezydent Saakaszwili uznał zwycięstwo rywala i zapowiedział przejście Zjednoczonego Ruchu Narodowego do opozycji[11]. 5 października 2012 Centralna Administracja Wyborcza Gruzji ogłosiła, że w wyborach parlamentarnych z 1 października 2012 koalicja Gruzińskie Marzenie zdobyła 54,9% głosów[12]. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie uznała wybory za wolne i demokratyczne, zauważając jednak istnienie pewnych niedociągnięć[13]. Stanowiły one jednocześnie pierwszy demokratyczny i pokojowy transfer władzy w historii Gruzji[7].
W nowym parlamencie koalicja Gruzińska Marzenie objęła 85 mandatów, a Zjednoczony Ruch Narodowy pozostałe 65 miejsc[14][15]. 8 października 2012 Iwaniszwili podał wstępny zarys swojego przyszłego gabinetu[16]. 17 października 2012 został desygnowany przez prezydenta na stanowisko premiera i rozpoczął misję formowania gabinetu[15]. 25 października 2012 przedstawił ostateczny skład rządu, który tego samego dnia uzyskał wotum zaufania ze strony parlamentu głosami 88 za do 54 przeciw. W jego 19-osobowym gabinecie stanowisko wicepremiera i ministra obrony objął Irakli Alasania, a stanowisko ministra energii były piłkarz Kacha Kaladze[14][17]. Premierem Gruzji przestał być 20 listopada 2013 r.
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Łukjanowicz: Gruzja: Czy spełni się Gruzińskie Marzenie?. eastbook.eu, 2011-12-07. [dostęp 2012-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-05)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Wojciech Wojtasiewicz: „Ruski agent” czy „nowy mesjasz” Gruzji? (cz. 1). new.org.pl, 5 września 2012. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-13)]. (pol.).
- ↑ a b c About Bidzina. georgiandream.ge. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- ↑ a b c Bidzina Ivanishvili. forbes.com. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- ↑ Wojciech Wojtasiewicz: „Ruski agent” czy „nowy mesjasz” Gruzji? (cz.2). new.org.pl, 6 września 2012. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ Gruzja: lider opozycji może wziąć udział w wyborach. osw.waw.pl, 30 maja 2012. [dostęp 2012-10-03]. (pol.).
- ↑ a b c Opozycja wygrywa wybory w Gruzji. osw.waw.pl, 3 października 2012. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-08)]. (pol.).
- ↑ Bidzina Iwaniszwili sprzedaje swoje inwestycje w Rosji. studium.uw.edu.pl, 11 maja 2012. [dostęp 2012-10-03]. (pol.).
- ↑ Bidzina Iwaniszwili sprzedał swoje ostatnie aktywa w Rosji. studium.uw.edu.pl, 12 września 2012. [dostęp 2012-10-03]. (pol.).
- ↑ Przedwyborcze napięcie w Gruzji. osw.waw.pl, 26 września 2012. [dostęp 2012-10-03]. (pol.).
- ↑ Georgia President concedes election defeat. bbc.co.uk, 2 października 2012. [dostęp 2012-10-06]. (ang.).
- ↑ Briefing at the CEC. cec.gov.ge, 5 października 2012. [dostęp 2012-10-06]. (ang.).
- ↑ Georgia takes important step in consolidating conduct of democratic elections, but some key issues remain, election observers say. osce.org, 2 października 2012. [dostęp 2012-10-06]. (ang.).
- ↑ a b Ivanishvili confirmed as prime minister of Georgia. BBC News, 25 października 2012. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
- ↑ a b October 2012. rulers.org. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
- ↑ Georgian tycoon unveils cabinet picks after election win. Reuters, 8 października 2012. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
- ↑ Ivanishvili Confirmed as Prime Minister. civil.ge, 25 października 2012. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).