İlham Əliyev
İlham Heydər oğlu Əliyev, polskie media często używają transkrypcji pisowni rosyjskiej: Ilham Alijew[a] (ur. 24 grudnia 1961 w Baku) – azerski polityk, premier Azerbejdżanu od 4 sierpnia do 4 listopada 2003, prezydent od 31 października 2003.
 İlham Əliyev (2020) | |
| Pełne imię i nazwisko |
İlham Heydər oğlu Əliyev |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Prezydent Azerbejdżanu | |
| Okres |
od 31 października 2003 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Premier Azerbejdżanu | |
| Okres |
od 4 sierpnia 2003 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
 .png){kind=small}     _-_ribbon_bar.gif){kind=small}                 
| |
Pełni funkcję przewodniczącego Partii Nowego Azerbejdżanu (od 2003)[1].
Życiorys
edytujW 1982 ukończył historię na Państwowym Moskiewskim Uniwersytecie Stosunków Międzynarodowych, a następnie doktoryzował się tam, po czym od 1985 wykładał. W latach 1991–1994 prowadził prywatne interesy w Moskwie i Stambule. Znany był w tym czasie ze swej rozrzutności i umiłowania do kasyn, nie interesował się polityką. W maju 1994 roku ojciec, prezydent Heydər Əliyev, wprowadził go do Państwowego Przedsiębiorstwa Naftowego na stanowisko wiceprezesa[2]. W kolejnym roku został wybrany do parlamentu, a w 1997 stanął na czele Narodowego Komitetu Olimpijskiego[3].
Pogarszające się zdrowie Heydəra Əliyeva skłoniło go do przekazania władzy synowi. Na kilka miesięcy przed wyborami ojciec mianował go premierem, a w wyborach 15 października 2003 İlham Əliyev zwyciężył z poparciem ponad 76% głosów[3]. Wybory zdaniem międzynarodowych obserwatorów nie spełniły standardów demokratycznych[2][4]. Urząd prezydenta objął 31 października 2003[3].
15 października 2008 roku został wybrany na drugą kadencję, otrzymując 88%[3] głosów. Wybory te jednak nie były zgodne z międzynarodowymi standardami i nie zostały uznane przez opozycję[4]. Pięć lat później w wyborach prezydenckich 2013 zdobył 84,5%, zapewniając sobie władzę na kolejną pięcioletnią kadencję. W 2018 roku Ilham Alijew uzyskał 86,02% głosów, uzyskując czwartą kadencję na urzędzie Prezydenta[5].
W 2023 roku jego działania doprowadziły do przejęcia kontroli nad Górskim Karabachem. Prezydent Karabachu Samwel Szahramanian podpisał dekret o rozwiązaniu wszystkich struktur państwowych, a większość Ormian zamieszkujących ten teren opuściła swoje domy i przeniosła się do Armenii[6].
W wyborach prezydenckich w 2024 roku został wybrany na piątą kadencję, uzyskując w głosowaniu 92% głosów. Opozycja zbojkotowała wybory[7].
Życie prywatne
edytujMa żonę Mehriban, która zarządza Fundacją Heydəra Əliyeva, od 2005 jest deputowaną do azerbejdżańskiego parlamentu z ramienia partii męża, której jest wiceprzewodniczącą od 2013. Mają troje dzieci: dwie córki (Leyla ur. 1984 i Arzu ur. 1989) i syna (Heydar ur. 1997) oraz troje wnuków.
Odznaczenia
edytujAzerskie
edytuj- Order Heydəra Əliyeva (2005)[8][9]
Zagraniczne (państwowe)
edytuj- Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2004)[8]
- Łańcuch Orderu Króla Abdulaziza Al Sauda (Arabia Saudyjska, 2005)[8]
- Order Aleksandra Newskiego (Rosja, 2005)[8]
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja, 2007)[8][9]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 2008)[8][10]
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2008)[11]
- Medal „10 lat Astany” (Kazachstan, 2008)
- Order Mubaraka Wielkiego (Kuwejt, 2009)[8]
- Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2009)[8]
- Krzyż Wielki Orderu Wiernej Służby (Rumunia, 2011)[8][12][13]
- Order Stara Płanina (Bułgaria, 2011)[8][14]
- Order Ismoili Somoni (Tadżykistan, 2012)[8][15]
- Order Przyjaźni Narodów (Białoruś, 2012)[8][16]
- Order Zwycięstwa Świętego Jerzego (Gruzja, 2013)[17]
- Order Republiki Serbii I klasy (Serbia, 2013)[8]
- Order Republiki Tureckiej I klasy (Turcja, 2013)[8]
- Order Wolności (Ukraina, 2013)[18]
- Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2018)[19]
- Order Złotego Orła (Kazachstan, 2022)[20]
Pozostałe
edytuj- Złoty Order Olimpijski (Międzynarodowy Komitet Olimpijski, 2004)[8][21]
- Order Świętego Sergiusza Radoneżskiego I klasy (Rosyjski Kościół Prawosławny, 2005)[8]
- Order Szacha Ismaila (Muzułmańska Rada Kaukazu, 2005)[8][9]
- Order Honoru I klasy (Rosyjski Kościół Prawosławny, 2010)[8]
- Najwyższy Order Świata Tureckiego (Organizacja Państw Tureckich, 2021)[8]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ New Azerbaijan Party [online], yap.org.az [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-08].
- ↑ a b Profile: Ilham Aliyev. BBC News, 16 października 2003. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
- ↑ a b c d President. Biography – Ilham Heydar oglu Aliyev. president.az – President of Azerbaijan. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
- ↑ a b Timeline: Azerbaijan. BBC News, 6 maja 2010. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
- ↑ Azernews.Az, Vote of confidence: Ilham Aliyev’s four-year victory [online], Azernews.Az, 11 kwietnia 2022 [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ Piąta kadencja z rzędu. Ilham Alijew wygrywa wybory w Azerbejdżanie [online], euractiv.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Prezydent państwa z Kaukazu, po wygranej wojnie, zdobył 92,05 proc. poparcia [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-02-10] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Biography » President » Official web-site of President of Azerbaijan Republic [online], president.az [dostęp 2024-03-21] (ang.).
- ↑ a b c Официальный сайт президента Азербайджанской Республики – Президент. Биография [online], ru.president.az [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-23] (ros.).
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 68, poz. 608.
- ↑ Указ Президента України № 458/2008 від 19 травня 2008 року «Про нагородження І. Алієва орденом князя Ярослава Мудрого» [online], zakon.rada.gov.ua [dostęp 2019-06-27].
- ↑ В Баку состоялась церемония награждения президентов Азербайджана и Румынии высшими орденами (версия 3) (ФОТО) [online], Trend.Az, 19 kwietnia 2011 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
- ↑ Ordinul naţional „Serviciul Credincios” [online], canord.presidency.ro [dostęp 2025-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-26].
- ↑ Церемония награждения высшими орденами // Бакинский рабочий, 15 ноября 2011. – С.3 [online] [dostęp 2019-06-27].
- ↑ Состоялась церемония награждения высшими орденами Президентов Азербайджана и Таджикистана (ФОТО) [online], Trend.Az, 12 lipca 2012 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
- ↑ Указ Президента Республики Беларусь от 24 декабря 2011 года № 594 «О награждении И.Г.Алиева орденом Дружбы народов» [online], www.pravo.by [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-30].
- ↑ State Awards Issued by Georgian Presidents in 2003-2015 [online] [dostęp 2019-06-27].
- ↑ Указ Президента України № 639/2013 від 18 листопада 2013 року «Про нагородження І. Алієва орденом Свободи».
- ↑ Президент Италии наградил Ильхама Алиева орденом [online], Mir24 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 23 августа 2022 года № 989 «О награждении орденом «Алтын Қыран» Алиева И.Г.» [online], Официальный сайт Президента Республики Казахстан [dostęp 2023-06-27].
- ↑ Ilham Heydar oglu Aliyev | World Leaders Forum [online], worldleaders.columbia.edu [dostęp 2024-03-21].
Linki zewnętrzne
edytuj- Wojciech Jagielski: Prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew – dziedzic dynastii, 8 października 2013, wp.pl