Biedronka siedmiokropka
Biedronka siedmiokropka, boża krówka (Coccinella septempunctata) – gatunek chrząszcza z rodziny biedronkowatych. Powszechnie występująca w Europie. Jedna z 76 występujących w Polsce biedronkowatych, potocznie nazywana bożą krówką.
| Coccinella septempunctata[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Imago | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
biedronka siedmiokropka |
Budowa
edytujCiało długości od 6 (według innych źródeł od 6,5[2]) do 8 mm[3]. Głowa czarna z jasnymi plamkami przy oczach. Na czarnym przedpleczu jasne plamki w kątach przednio-bocznych[3], po stronie spodniej małe, trójkątne i sięgające ⅓ długości części grzbietowej plamki[2]. Błyszczące, czerwone pokrywy mają łącznie 7 czarnych kropek: trzy na każdej z nich i jedną wspólną, zlokalizowaną pod tarczką. Ponadto po bokach tarczki występują na pokrywach dwie białe plamki. Wyjątkowo czarne kropki mogą być połączone wąskimi przepaskami lub zanikać[3]. Najdalej z tyłu położona plamka leży przy brzegu bocznym pokrywy[2].
Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony. Samice są przeciętnie większe i cięższe od samców. Samce mają tylny brzeg siódmego sternitu odwłoka wyraźnie wykrojony, co umożliwia im wygięcie odwłoka w przód w czasie kopulacji. U samic tylny brzeg tego sternitu jest prosty[4].
Biologia i ekologia
edytuj
.jpg)
- Pożywienie
- Biedronka ta odżywia się mszycami, czerwcami, miodówkami i przędziorkami, a także drobnymi larwami motyli i muchówek[5]. Drapieżne są larwy i imago[6]. Dorosła biedronka zjada kilkadziesiąt mszyc dziennie[potrzebny przypis], a larwa zjada do ponad 600 mszyc w ciągu swojego rozwoju[6]. Wśród larw biedronek stwierdzono zjawisko wzajemnego pożerania się[7] (kanibalizm), dotyczy to zarówno jaj, jak i larw.[8]
- Larwy i jaja
- Składa żółte, owalne jajeczka w liczbie ok. 40 sztuk na różnych częściach roślin zaatakowanych przez mszyce.
- Środowisko
- Chrząszcz ten przebywa wszędzie tam, gdzie w dużych ilościach występują mszyce. Biedronka najczęściej zamieszkuje pola, łąki, miejskie parki, sady oraz ogrody. Zimują dorosłe osobniki – w kryjówkach na korze drzew i w ściółce, wśród opadniętych liści[3].
- Chemia obronna
- W jajach oraz hemolimfie larw i dorosłych znajdują się trujące alakaloidy, jak kokcinellina, które skutecznie odstraszają broniące kolonii mszyc mrówki. Dorosłe siedmiokropki mogą przez pory stawów udowo-goleniowych wydzielić krople hemolimfy w ilości stanowiącej nawet 20% masy ciała[9]
Rozprzestrzenienie
edytujZasiedla Palearktykę i Indie[3]. W latach 1956–71 biedronkę tę kilkakrotnie introdukowano do Ameryki Północnej w celu biologicznego zwalczania mszyc. Od 1973 obserwuje się rozprzestrzenianie gatunku w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie[2].
Biedronka w kulturze
edytujBiedronka była motywem w niektórych wierszach ks. Jana Twardowskiego. Nad biedronką zamyśla się nawet papież z policzkiem na ręku („Mrówko ważko biedronko”), natomiast sam ks. Jan w „Modlitwie do św. Jana od Krzyża” prosi, aby nazywać jego samego „Janem od Biedronki”.
Przypisy
edytuj- ↑ Coccinella septempunctata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Robert D. Gordon. The Coccinellidae (Coleoptera) of America North of Mexico. „Journal of the New York Entomological Society”. 93, s. 1-912, 1985.
- ↑ a b c d e Ryszard Bielawski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze – Coleoptera: z. 76 Biedronki – Coccinellidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1959, s. 80-81.
- ↑ Leo Stellwag, John E. Losey. Sexual Dimorphism in North American Coccinellids: Sexing Methods for Species of Coccinella L. (Coleoptera: Coccinellidae) and Implications for Conservation Research. „The Coleopterists Bulletin”. 68 (2), s. 271-281, 2014.
- ↑ Paweł Kret, Biedronki [online], borowkawysoka.pl [dostęp 2018-02-24].
- ↑ a b Roland Gerstmeier: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Henryk Grabarczyk (przekład). Multico, s. 64-65, seria: Przewodnik kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
- ↑ Edward Sołtys, Owady pożyteczne, 1955.
- ↑ Kazimierz Wiech, Pożyteczne owady i inne zwierzęta, 1997.
- ↑ Paweł Jałoszyński: XIII – Systemy obrony chemicznej chrząszczy. Część IV. Scarabaeoidea – Tenebrionoidea. [w:] entomo.pl [on-line]. 2007. [dostęp 2016-05-26].