Biegus malutki
Biegus malutki[4] (Calidris minuta) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).
| ||
| Calidris minuta[1] | ||
| (Leisler, 1812) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | siewkowe | |
| Rodzina | bekasowate | |
| Podrodzina | biegusy | |
| Plemię | Calidrini | |
| Rodzaj | Calidris | |
| Gatunek | biegus malutki | |
| Synonimy | ||
|
Tringa minuta Leisler, 1812[2] | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska zalatuje (sezonowość występowania niepewna) | ||
- Występowanie
- Obszary lęgowe ciągną się od północnej Skandynawii przez południową Nową Ziemię, północno-zachodnią i północno-centralną Syberię po Wyspy Nowosyberyjskie i Janę. Zimowiska znajdują się na obszarze od basenu Morza Śródziemnego i Afrykę przez Półwysep Arabski i Zatokę Perską na wschód po subkontynent indyjski i Mjanmę. Nieliczne osobniki zimują w południowo-wschodniej Wielkiej Brytanii i na Madagaskarze[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][5].
- Cechy gatunku
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej wierzch ciała rdzawy, pokryty ciemnymi plamami. Jasne plamy układają się na grzbiecie w kształt litery „V”. Spód ciała i brew biała. Nogi i dziób ciemne. W szacie spoczynkowej wierzch ciała ciemnoszary, zaś pierś szarawa. Spód ciała w każdej szacie biały[6].
- Wymiary średnie
- dł. ciała 12–14 cm[2]
rozpiętość skrzydeł 28–31 cm[2]
masa ciała 17–44 g[2] - Biotop
- W sezonie lęgowym środowiskiem życia tych ptaków jest arktyczna tundra położona na nizinach. W zachodniej części zasięgu biegusy malutkie były jednak notowane powyżej 1000 m n.p.m. Preferują suche tereny z karłowatymi wierzbami przylegające do bagien oraz obszarami, w których mchy i cibory poprzetykane są tufurami z bażynami (Empetrum). Na zimowiskach przebywają na wybrzeżu, na przykład w estuariach na połaciach piasku czy błota, w zamkniętych lagunach, przy nadbrzeżnych strumieniach i na solniskach. Spotykane są również w interiorze na podmokłych terenach, na przykład polach ryżowych[7].
- Wędrówki
- Biegusy malutkie wędrują nocą. Podczas przelotów można obserwować je w głębi kontynentu europejskiego od sierpnia do października[8]. W trakcie wędrówki zatrzymują się na błotnistych brzegach różnych zbiorników wodnych, brzegi rzek, pojawiające się okresowo zbiorniki wodne i wybrzeża[7].
- Gniazdo
- Na ziemi. Ma formę zagłębienia w suchym podłożu, skąpo wyściełanego[6], niekiedy kilkoma listkami[8]. Przeważnie gniazdo znajduje się na terenie otwartym, czasami tylko pod osłoną roślinności[7].
- Jaja
- Składają w czerwcu-lipcu 4 jaja. Ich skorupka jest oliwkowa lub płowa, zdobiona ciemnymi plamkami. Średnie wymiary: 29 na 20,7 mm (liczby zmierzonych jaj nie podano)[6].
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres około 20 dni przez obydwoje rodziców. Zdarzają się jednak przypadki poligamii, zarówno wśród samców, jak i samic[2].
- Pożywienie
- Bezkręgowce. Poszukują ich zarówno za dnia, jak i nocą[8]. Skład pożywienia zmienia się sezonowo. W sezonie lęgowym polegają głównie na dorosłych i larwach muchówek (Diptera), w szczególności larwy komarów i koziułkowatych. Poza sezonem lęgowym brodźce piskliwe mają bardziej urozmaiconą dietę, zawiera również mrówki, błonkoskrzydłe (Hymenoptera), różne owady wodne, pierścienice, niewielkie mięczaki, skorupiaki, wodopójki, chrząszcze i materię roślinną[7].
- Ochrona
- W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[9]. Według IUCN ma status najmniejszej troski (LC, Least Concern; stan w 2018). Na południowo-wschodnim wybrzeżu Indii ptakom tym zagraża nielegalny odłów, przekształcanie środowiska przez przemysł solny. W Walvis Bay (Namibia) zimowiska biegusów malutkich są niszczone między innymi przez rozwój przedmieść i portów, do tego ptaki niepokojone są przez turystów. Biegusy malutkie są podatne na ptasią malarię oraz botulizm[7].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Calidris minuta, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g Van Gils, J., Wiersma, P. & Boesman, P.: Little Stint (Calidris minuta). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Calidris minuta. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2019-11-06). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Sandpipers, snipes, coursers (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ a b c Karel Hudec & Pavel Helisek: Przewodnik. Ptaki. Wiesław Dudziński (tłum.), Jan Dungel i Miloš Váňa (ilustr.), Aleksandra Zduńska (red. mer.). Warszawa: MULTICO, 1994, s. 90. ISBN 83-7073-009-4.
- ↑ a b c d e Little Stint Calidris minuta. BirdLife International. [dostęp 21 maja 2018].
- ↑ a b c Frieder Sauer: Ptaki wodne. Ewa Turyn i Barbara Urbańska (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 186. ISBN 83-7129-937-0.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Calidris minuta (Biegus malutki). W: M. Gromadzki (red.).: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 61–64. ISBN 83-86564-43-1.
- ptaki.info