Boczów (województwo małopolskie)
Boczów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Łapanów.
| wieś | |
 Kapliczka w Boczowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
366[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-740[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC |
| SIMC |
0822914 |
Położenie na mapie gminy Łapanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
 49°50′48″N 20°17′03″E/49,846667 20,284167[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0822920 | Dłużyce | część wsi |
| 0822937 | Zarzeka | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Określenie "Boczów" wywodzi się prawdopodobnie od nazwy osobowej Bocz lub Boczko.
Boczów znajduje się na prawym brzegu rzeki Stradomka, w dolinie jej dopływu – potoku Tarnawka, na wysokości około 230–300 m n.p.m.[6]. Pod względem geograficznym obszar ten należy do Pogórza Wiśnickiego[7].
Zarys historii edytuj
[8]Osada ta pamięta czasy Władysława Łokietka i była ona wówczas w posiadaniu Drużynitów. W późniejszych dokumentach (1361) występowała pod nazwą Boczow[9].
W dokumentach z II połowie XV wieku osada ta należała organizacyjnie do powiatu krakowskiego, w roku 1480 odnajdujemy ją w powiecie czchowskim, a w 1581 w powiecie szczyrzyckim. Jeśli chodzi o kościelną przynależność tej wsi to należała ona od pradawnych czasów do parafii Łapanów.
W źródłach średniowiecznych Boczów pojawia się jako własność szlachecka. W latach 1386-1401 wieś tę posiadał Oland z Boczowa, Grabia i Gdowa, który był synem Andrzeja z Boczowa i Więckowic, zmarłego w roku 1386. Oland zmarł w 1414 roku.
Wspomniany Andrzej z Boczowa ożenił się dwukrotnie i z pierwszego związku pozostawił Jaśka, Olanda i Michała. O potomstwie z drugiego małżeństwa niewiele wiemy, pewnym natomiast jest fakt, iż jego drugą żoną była występująca w latach 1386-1400 już jako wdowa Ewa z Więckowic alias z Makocic, która miała potomstwo w osobie Jakusza. Czy był on synem Andrzeja, tego z całą pewnością, na podstawie dostępnych źródeł stwierdzić nie jesteśmy w stanie.
Oland z Boczowa, syn Andrzeja, posiadał rolę z lasem i zaroślami koło rzeki Raby, przynależne do Gdowa. Obszar ten nazywano Pajęczynami. Synowie Andrzeja z Boczowa: Jaśko, Oland i Michał byli długi czas w konflikcie z macochą Ewą i dopiero w 1400 roku zawarli z nią ugodę. Miała ona ustąpić Jaśkowi ze wsi Więckowice, zaś bracia odstąpili na rzecz macochy i jej syna Jakusza pretensje do jej wiana. W tych też latach Oland zapisał swojej żonie Świętochnie 100 grzywien wiana i posagu na Boczowie i Brzozowej (Brzezowej).
W roku 1414, po śmierci Olanda z Boczowa, Mikołaj, Andrzej i Zbigniew ze Zbigniewa, synowie Jaszka (Jaśka) oraz Mikołaj z Grabia, syn Michała z Grabia, podzielili dobra po zmarłym stryju. Mikołajowi, Andrzejowi i Zbigniewowi przypadła cała część Gdowa, która należała do Olanda, Poznachowice i Zręczyce oraz 60 grzywien, zaś Mikołajowi z Grabia i jego przyrodnim braciom Boczów, Brzozowa i Lipnik. W 1417 Spytek z Grabia pozyskał prawem bliskości na Andrzeju ze Zbigniewa wieś Boczów pozostającą w dzierżawie za 30 grzywien. Andrzej wnet go spłacił z prawa bliższości za 20 grzywien. Wiadomo ponadto, że córka Mikołaja z Boczowa była żoną Mikołaja z Kośmierzowa.
Notowanymi właścicieli Boczowa byli w latach 1456-1480 Jan Wilczek herbu Róża wraz z bratem. Im to Świętochna, żona Olanda z Boczowa w roku 1459 ustąpiła wszystkie dobra, które jej przypaść miały po śmierci żyjącego jeszcze wówczas stryja Jakuba z Wieruszyc.
W roku 1460 Jan Wilczek z Boczowa ręczył za dług 30 florenów węgierskich Stachnie wdowie po Krzeszu wsią Brzozową. Osiem lat później bracia Jan Wilczek i Dziersław z Boczowa ręczyli Janowi z Siedlisk na dług 100 grzywien wsią Cerekiew. Oni też zamienili tę wieś i pole Zastawa w Czasławicach ze Spytkiem z Melsztyna za połowę sołectwa w Okulicach i 400 grzywien. Wkrótce potem obaj bracia sprzedali Boczów, Brzozowę i Lipnik owemu Spytkowi za 1300 grzywien.
Kolejnym właścicielem Boczowa był Bartosz Skarbek, będący krewnym poprzednich właścicieli Drużynitów, który pisał się z tej wsi w roku 1490.
Z osady tej w latach 1490, 1496-99 płacono pobór z 3 łanów[10] łącznie z Brzezową; w 1491/4 pobór z 1,5 łana, a w 1508 z 2,5 łana również łącznie z Brzezową. Z Liber Retaxsationum posiadamy wiadomości, że w tej miejscowości około 1529 roku znajdowały się role folwarczne, 2 karczmy, 2 zagrody, co daje obraz dochodowej wsi. Boczów płacił dziesięcinę snopową z łanów kmiecych łącznie z Brzezową wartości 8 grzywien biskupowi krakowskiemu, natomiast z ról folwarcznych, karczem i zagród płacono dziesięcinę wartości 18 grzywien na rzecz plebana w Łapanowie[11].
Życie ówczesne pełne było różnorakich utarczek, które często przybierały postać krwawą i kończyły się zazwyczaj procesami.
W roku 1382 Andrzej z Boczowa będąc w sporze z Mikołajem, włodarzem z Zębocina, domagał się odesłania sprawy do sądu prawa niemieckiego ponieważ Boczów był wsią lokowaną na prawie niemieckim. Dokument przenoszący wieś ową z prawa polskiego na niemieckie w roku 1400 okazał Jaśko ze Zbigniewa w sporze z Budką z Więckowic. Był to, jak wspominano już wyżej, przywilej Władysława Łokietka wydany Drużynicie o niewiadomym imieniu dla wsi Wieńczymirowa, Zbigniewa, Gdowa, Boczowa, Brzozowej, Ubrzeży i Wieruszyc.
Z licznych ciekawostek trzeba przytoczyć tę, która mówi o Janie Wilczku herbu Poraj, czyli Róża, właścicielu Boczowa. W roku 1467 naganiony o szlachectwo przez Piotra Lubelczyka herbu Poraj oczyścił swoje szlachectwo. Jego syn Bernardyn był studentem Akademii Krakowskiej i późniejszym arcybiskupem lwowskim.
W późniejszych latach wieś ta różnymi drogami przechodziła w ręce wielu niespokrewnionych z sobą właścicieli. W roku 1581 należała do Jadwigi Raciborzskiej. Były tam 2,5 łany kmiece. Był tam też 1 rzemieślnik. Następnym znanym nam właścicielem był Benedykt Lutosławski, zapewne krewny Marcina Lutosławskiego i za jego czasów wieś ta miała 2,5 łana kmiecego, jak również jednego rzemieślnika. Prawdopodobnie drogą kupna przeszła ona we władanie Jana Stanisława Lipskiego, który w 1680 roku był posiadaczem dworu. We wsi były wówczas 2,5 łany kmiece oraz młyn.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7482
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 71 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Boczów - [online] [dostęp 2023-03-19] (pol.).
- ↑ Tomasz Jurek (red.), SŁOWNIK HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNY WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO W ŚREDNIOWIECZU, CZĘŚĆ VI Zeszyt 1 WSCHOWA – ZAJEZIERNY MŁYN, 1 grudnia 2021, DOI: 10.56091/shgw1 [dostęp 2023-03-19].
- ↑ Tadeusz Ślawski, Święcany : zarys monograficzny, Skołyszyn: Stowarzyszenie Miłośników Skołyszyna i Okolicy, 1995, ISBN 83-86744-10-3, OCLC 48954088 [dostęp 2023-03-19].
- ↑ Leszek Poniewozik, Meszne w uposażeniu plebańskim parafii diecezji krakowskiej w świetle tzw. Liber Retaxationum z 1529 roku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 119, 2022, s. 347–365, DOI: 10.31743/abmk.13536, ISSN 2545-3491 [dostęp 2023-03-19].